İsyankâr Hatıralar

KAYA GENÇ

09.11.2008

Araştırmacı yazar ve gazeteci Hıfzı Topuz'un Paris '68 isimli yeni kitabında, bu seneki kitap fuarında da çok tartışılan 1968 döneminin panoraması yer almış..

1968 hakkında kısa, güzel tasarlanmış, okuması zevkli bir kitap, Paris '68: Bir Devrim Denemesi. Yazarı Hıfzı Topuz; ama bence bu hoş çalışmanın arkasında Erdem Öztop'un adınının da mutlaka anılması gerekiyor. Topuz'un tam bir deneme tadındaki 1968 hikâyeciklerinin ve hatıralarının böyle bir çırpıda kendini okutan bir kitaba dönüşmesi, bölümlemeleri, özenli editörlük ve fotoğraf seçimleri sayesinde olmuş. Üstüne, Gökçin Sipahioğlu'nun arşivinden alınan kareler de bu 114 sayfalık kitapçığa eşlik etmiş. Kitap fuarının konusu da bu yıl çıkan pek çok kitabınki gibi 40 sene önce yaşanan ve akla hemen 'itiraz' kavramını getiren 1968'di. Bir takvim yılının bir felsefi olguyla bu şekilde bütünleşmesi iyi bir şey mi? Polislere kaldırım taşları fırlatan ve kurdukları barikatların arkasında saldırılara karşı hazırlık yapan göstericilerin fotoğrafları eşliğinde 'itiraz' hakkında bir belgesel film mi seyrediyoruz, geçmişte 'itiraz' edenleri yalnızca hatırlıyor muyuz yoksa onlarla birlikte düşünüyor muyuz da? Bu çeşit fotoğraflı bir kitabın hemen akla getirdiği sorular, ilk akılda işte bunlar. Hıfzı Topuz önce Tokyo'da, İstanbul'da, Prag'da 1968 yılında neler yaşandığını hızlıca çizilmiş birkaç desenle anlatırken, kitabın asıl heyecanının her iki üç sayfada bir çıkan fotoğraflar olduğunu hissediyoruz. Bir dizi desenden oluşan hikâyemiz için bir kültürel tarih çalışması demek, bu aşamada yanlış olur.

1968'DEN NAKLEN
O günlerde Topuz Cumhuriyet gazetesine Paris'ten yazılar gönderiyordu ve bu kitaba da sanki o hala oradaymış ve biz şimdi 1968 yılındaymışız gibi bir hava hâkim. Birkaç ay önce çıkan Mark Kurlansky imzalı Dünyayı Sarsan Yıl: 1968 ne kadar çok gazete yazılarına, arşiv kayıtlarına ve genel olarak 'medya'ya bağımlıysa, bu elimizdeki çalışma da bir o kadar Topuz'un izlenimlerine dayalı. İnsan Edmund Burke'ün 1789 Fransız Devrimi'ni anlattığı Fransız Devrimi Hakkında Düşünceler'ini hatırlıyor ama bir filmin yapacağı şekilde bir tarihi yeniden yaratan o büyük kitabın aksine, alçakgönüllü ve kısa bir deneme bu. De Gaulle ve taraftarlarıyla sendikacılar ve öğrencilerin mücadelesini kronolojik olarak gün gün okurken şu tip bölümlere rastlamak çok eğlenceli: "Ertesi gün Cumartesi'ydi. O tarihlerde Paris'te olan eskrimci dostum Merih Sezen o gün yurda dönecekti. Eylem günlerinde Merih, Abidin ve ben sık sık bir araya gelmiştik. Birkaç gün önce de benim apartmanımda birlikte sucuk kızartıp yemiştik." Göstericilerin sloganlarını veya büyütülmeye değer bir ilginç tarihsel nüansı anlatırken de Topuz iyi iş çıkarıyor. Kitabın kahramanlarından Daniel Cohn- Bendit, sonuç itibariyle işçi sınıfının iktidara gelip bir diktatörlük kurmasını istemediği ve parlamenter demokrasiye razı olduğu için gençlik hayallerinden uzaklaşmış bir figür olarak çizilmiş. Ama anlaşılıyor ki Kızıl Dany tutarlı biçimde, her zaman sokaklara 'totaliterizme karşı' çıkmış. Aslında demokratik sistemi güçlendirip yenilemek amacını taşıdıklarını burada da gördüğümüz pek çok eylemci hakkında düşünürken "O gösterilerde asıl ezilmiş durumda olanlar işçi sınıfına mensup olan polislerdir, zengin çocukları değil" diyen yönetmen Pasolini'yi de insan hatırlıyor. Fakat burjuvaziyi en çok sinir edecek şeylerin ne olduğunu burjuvaziye mensup gençlerin en iyi bileceği de, ortada. İki fincan kahve eşliğinde bir akşamüstü zevkle okuyup bitireceğiniz bu kitap, 1968'in isyankâr günlerindeki neşe ve şenlik duygusunun bu burjuva çocuklara her şeyini borçlu olduğunu da gösteriyor. Paris '68: Bir Devrim Denemesi, Hıfzı Topuz, Agora Kitaplığı, 114 s., 15 YTL.

Yayın tarihi: 10 Kasım 2008, Pazartesi
Web adresi: https://www.sabah.com.tr/2008/11/10//haber,ED4BEAC5024C4A1E8A290ABE4CDEA8B3.html
Tüm hakları saklıdır.
Copyright © 2003-2008, TURKUVAZ GAZETE DERGİ BASIM A.Ş.