Libya dersleri

Küresel mali kriz, ülkeleri yeniden hesap yapmaya zorluyor. Şimdiye kadar söz düellosuyla vakit kaybeden Türkiye, nihayet içeride ve dışarıda ileri adımlar atıyor. Örneğin, Sanayi Bakanı Zafer Çağlayan'ın iş dünyası ile başlattığı "terapi" seanslarının hafta sonu Maliye Bakanı Kemal Unakıtan'la devam etmesi, bugün Başbakan Tayyip Erdoğan'ın ekonominin sivil tarafları ile buluşacak olması, "kriz tellallığı" edebiyatının sona ermesi açısından yararlı olacak.
Dışarıya gelince. Burada da önyargıların kırılması gerekiyor. Zira ekmek aslanın ağzında. İşte size Libya. ABD ile sorununu çözdü. Dışişleri Bakanı C. Rice'ı ağırladı. İtalya Başbakanı Berlusconi bile tarihi hatalardan dolayı özür dileyip, tazminat olarak 5 milyar dolar otoyol yapımı ta ahhüt etti. Türkiye de 12 yıl önce Başbakan Necmettin Erbakan döneminde, Libya lideri M. Kaddafi ile yaşanan, "İslam Orduları Komutanı" sendromunu aşmak, dünya gerçeklerine uygun, ulusal onuru zedelemeyen çözümler geliştirmek zorunda. Nitekim bu gerçeği gören Türkiye Müteahhitler Birliği, cesur bir girişimde bulundu. 50'yi aşkın müteahhit firma temsilcisi ile Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım ve bakanlık bürokratlarını Libya'ya taşıdı.

Özlenen yaklaşım
Bakan Yıldırım kabinenin, piyasa ekonomisi ile uyumlu, pragmatist isimlerinin başında geliyor. Libya için teşhisi çok netti: "Geçmişe takılmadan ilişkileri geliştirmeliyiz. Gelmeden önce bana 'Sürprizlerle karşılaşabilirsiniz' uyarıları yapıldı. Ama bize karşı bir soğukluk görmedim." Yıldırım'ın, "Devlet başkanları nefes nefese koşuyor. Gittiği ülkede açıktan, 'Şu projeyi bize verin' diyor. Bu gayet doğal" sözleri kayda değerdi.
Yıllarını Libya'ya vermiş 77 yaşındaki müteahhit Yaşar Özkan, "Ankara'ya gidince sorunlarımızın takipçisi olacak mısınız?" diye sorunca Yıldırım, "Çözümün takipçi olacağım. Başka ne diyeyim? İsterseniz yemin edeyim" dedi. THY'nin, haftanın her günü Libya'ya sefer düzenleyeceği müjdesini de veren Bakan, yüksek bilet fiyatı eleştirisi karşısında, "THY kamu kontrolünde değil. 'Ey genel müdür fiyatı indir' denilen günler geride kaldı. Bunu sağlayacak olan rekabettir" yorumunu yaptı. THY Genel Müdürü Temel Kotil ise "Haftada 3 gün olan Libya seferleri 7'ye çıkacak, uçuş ayısı arttığı için fiyatın inecek" dedi.
Özdemir İnşaat adına konuşan Emral Şahin'in, "Hazine, küresel kriz yok gibi davranıyor. Hazine garantili işlerde uzun vadeli kredi bulmak çok zor" yakınmasına hak veren Binali Yıldırım, "Süren işlerimizi ortada bırakma lüksümüz yok. Hazineden sorumlu bakanla çözüm üreteceğiz" diye konuştu.

Müteahhit kulisleri
Müteahhitler Birliği Başkanı Erdal Eren, bakanla sektör temsilcilerini gece yarısı zirvesinde biraraya getiren toplantıda çarpıcı rakamlar verdi. Son 3 yılda Libya'da alınan işlerin 8 milyar doları aştığını söyledi. 2007'de, 19.5 milyar dolar dış müteahhitlik işinin 4.9 milyar dolarını Libya'da aldıklarını ifade etti. Gerçekten Libya çok hareketli. 1 Eylül 2009 Kaddafi'nin iktidara gelişinin 40. yılı. Bu nedenle ülkenin her yanında yatırım hamlesi görülüyor. Ambargo çemberini kıran Libya, petrol paralarını altyapı yatırımına dönüştürüyor. TAV, 20 milyon yolcu kapasiteli Tripoli Havalimanı'nın yanısıra Osmanlı döneminin Fizanı'nda inşaatlarını sürdürüyor. Yüksel Proje, ülkenin Akdeniz kıyısını boydan boya geçen otoyol projesinin müşaviri. MNG 200 milyon dolarlık yol projesini üstlenmiş. Yenigün İnşaat, 50 milyon dolarlık hastane onarımı ile pazara girmiş. Güriş, kent merkezinde 2.7 milyon metrekare yeşil alan düzenlemesi almış. İrili ufaklı projelerde boy gösteren Türk firmaları, milyar dolarlık işler için Başbakan Erdoğan'ın Libya'ya gelmesini bekliyor.
Bu arada Tripoli yolunda uçakta sohbet ettiğimiz Mak-Yol'un patronu Adnan Çebi'nin verdiği bilgi ilgimizi çekiyor. Türk müteahhitlerin uluslararası kuruluşlarca ihale edilen işlerden kazandığı paraları Avrupa bankalarından hızla Türkiye'ye getirdiğini anlatıyor. Newyork'ta karşılaştığı Türk bankacıların krizi fırsata dönüştürme arayışında olduğunu belirtip ekliyor: "Hüsnü Özyeğin, ABD'de banka alırsa şaşırmayın!"

Gözyaşı kalmadı
TAV'ın kaptanı Sani Şener de Tripoli'deydi. ABD'deki krizin Körfez sermayesini de vurduğunu nakletti. Söylenenlere bakılırsa Dubai Şeyhi El Maktum, Lehman Brothers'da 100 milyar dolar kaybetmiş. Ve GAMA'nın 80 yaşındaki patronu Erol Üçer.
Bitip tükenmek bilmeyen enerjisi ile uçakta. "Eskiden müteahhitler ağlaşırdı ama bu kez göz yaşımız kalmadı" derken Marmaray'ı anlattı. GAMA da zararda Japonlar da. Öyle ya çeliğin tonu 200 dolardan 1000 dolara çıktı. Üçer'e hak veren TCDD Genel Müdürü Süleyman Karaman ise "Gerekli yazıyı yazdık" deyince Müteahhitlerin Başkanı Eren, "Atlar tepişiyor, arada bizim gibi civcivler eziliyor" demekten kendini alamadı.