Yeni Kürt raporu

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Doğu Ergil'in danışmanlığında yürütülen ve "Kürt Raporu" adıyla yayınlanan bir anketi inceledik. Bazı soruların yanıtlarında kaygılansak da, sonucu ihtiyatlı bir iyimserlikle karşıladık.
Çünkü PKK ile çatışmaların yoğunlaştığı, terör örgütünün Batı kentlerinde bombalı eylemler düzenlediği bir dönemde yapılan ve sonuçları iki gün önce açıklanan araştırma, Türkler'in ve Kürtler'in özlemleri, umutları ve hedeflerinin aynı olduğunu ortaya koyuyor.
Ortak özlemleri: Türkiye'de daha çok demokrasi ve daha çok insan hakkı.
Ortak umutları: Kürt sorununun kültürel haklar temelinde çözülmesi.
Ortak hedefleri: Tek ve üniter devlette barış içinde bir arada yaşamak.
Ergil daha önce iki Kürt raporuna imza atmıştı. İlki 1994'te TÜSİAD için hazırladığı "Güneydoğu Raporu", ikincisi ise 2006'da Toplumsal Araştırmalar Merkezi'nce hazırlanan ve yine anket sonuçlarına dayandırılan "Güneydoğu: Fırtınanın Gözünde Demokrasi" adlı rapor.
İlk raporda Kürt halkının yüzde 90'ının Türkiye'den ayrılma fikrini reddettiği ortaya çıkmıştı. 10 ilde 9.333 kişiyle görüşülerek hazırlanan ikinci araştırmada ise Kürtler'in Türkiye Cumhuriyeti yurttaşı kimliğiyle Avrupalı olmak istedikleri sonucuna ulaşılmıştı.

23 soruda Kürt sorunu
Bu kez anket bölgeleri üç gruba ayrıldı: 1-DTP'nin güçlü olduğu 16 il ile 22 ilçe. 2-DTP'nin güçlü olmadığı 13 il. 3Batı'dan 15 il. İkinci gruptaki illerin, "İki ara bir derede kalmış yurttaşlar"ı temsil ettiği varsayıldı. Ve üç bölgede toplam 14.243 kişiyle görüşüldü.
"Türkiye'de Kürt sorunu var mı" ile başlayıp "Türkiye bir Türk-Kürt çatışmasına doğru mu gidiyor"a kadar uzana yelpazede toplam 23 soru yöneltildi. Yanıtlardan ortaya çıkan tablo düşündürücü ama telaşlandırıcı değil.
Örneğin, DTP'nin güçlü olduğu yerlerde halkın yüzde 78.3'ü "Kürt sorunu" olduğuna inanırken, Batı'da bu oran yüzde 21.4'e iniyor.
Örneğin, "Kürtler ve Türkler iki ayrı halk mı" sorusuna "Evet" diyenler Güneydoğu'da yüzde 69'u geçerken, Batı'da yüzde 7.7'ye iniyor. Batı'da PKK'nın vatanı bölmeyi amaçladığına inananlar yüzde 82.6'ya ulaşırken, DTP'nin güçlü olduğu bölgede yüzde 8.7'de kalıyor.
Ama sonuçta uzlaşma, sağduyu refleksleri kendini hissettiriyor: Tüm kesimler insan haklarını ve demokrasiyi yetersiz buluyor: Güneydoğu'da yüzde 65, ara bölgede yüzde 57.7, Batı'da 56.4. Çoğunluk hak ve özgürlükleri "Etnik" değil, "Yurttaşlık" kriterine göre değerlendiriyor. Yine çoğunluk yeni bir Anayasa'ya ihtiyaç olduğunu düşünüyor.

Türkler daha kaygılı
Ve işte en kritik sorulara verilen yanıtlar:
- "Çatışmaların devam etmesi halinde TürkKürt iç savaşı çıkabileceğine inanıyor musunuz?": DTP'nin güçlü olduğu yerlerde yüzde 17.2 evet, yüzde 73.6 hayır. DTP'nin güçlü olmadığı illerde yüzde 51.1 evet, yüzde 40.4 hayır. Batı illerinde yüzde 43.9 evet, yüzde 46.3 hayır. Ergil bu sonuçları "DTP'ye kuvvetle destek veren yurttaşlar bu tercihleriyle bir iç savaşa ve TürkKürt ayrışmasına neden olmak niyeti taşımıyorlar" diye değerlendiriyor.
- "Batı illerinde Kürtler'e ayrımcılık yapıldığını düşünüyor musunuz?": DTP'li bölgelerde yüzde 51.3 evet, yüzde 47.4 hayır, Batı'da 19.7 evet, yüzde 78.8 hayır. Ergil'in notu: "Vahim bir durum yok."
- "Sizce Türkiye bir TürkKürt çatışmasına doğru mu gidiyor?": DTP'li bölgelerde yüzde 20 evet, yüzde 46.7 hayır, ara grupta yüzde 33,3 evet, yüzde 62.4 hayır, Batı'da yüzde 41.4 evet, yüzde 37.6 hayır! Batının doğudan daha karamsar olması ciddi bir durum.
Araştırmada "GAP projesinin terörü önleyeceğini düşünüyor musunuz" sorusu da yer aldı. Kürtler'in 90'ı olumsuz yanıtladı. Rahmetli Sakıp Sabancı'nın hazırlattığı Doğu Anadolu sorunu" raporunda vurguladığı bir gerçeği bir yazımızda aktarmıştık. Tekrarlamakta sakınca yok:
"Bu sorunu (İster Doğu sorunu deyin, ister Kürt) sadece fabrika kurarak çözemeyiz."