Yerli yatırımcılar neden amatör?

Borsa Başkanı Hüseyin Erkan geçen hafta yaptığı konuşmada "Yerli yatırımcının alım satım davranışı amatörcedir" dedi.
Bu tespit son derece yerinde. Aracı Kuruluşlar Birliği'nin hesaplamasına göre 1998-2007 arasındaki 10 yılda yabancıların ortalama yatırım süresi 255 gün veya 8.5 ay. Yerlilerin ise 28 gün.

- Yabancı kazandı- Buna karşılık yerli yatırımcıyı amatör çıkartan ise kazanç durumu. Bunu da ödemeler dengesinden yabancıların hisse senedine yatırımlarından çıkartabiliyoruz. Yabancılar 1989'dan Şubat 2008'e kadar 19 yıllık sürede borsaya net bazda 17.6 milyar dolar yatırmışlar. Yani kâr satışları ile yurt dışına çıkardıkları para dahil. Buna karşılık yabancıların nisan sonunda ellerinde 50.4 milyar dolarlık hisse senedi bulunuyor. Yatırdıkları 17.6 milyar 50.4 milyar dolara çıkmış. Kazançları dolar bazında yüzde 186.

- Yerli kaybetti- Yerlilerin borsaya ne kadar yatırım yaptığını birincil ve ikincil halka arzlar ile bedelli sermaye artırımları yoluyla sağlanan toplam kaynaktan buluyoruz. İMKB'nin verilerine göre Temmuz 2007 itibariyle bu rakam 35.3 milyar dolardı. Bu paranın 17.6 milyarını yabancılar yatırdı, geriye kalan 17.8 milyar dolarını da yerli yatırımcılar karşıladı. Nisan sonunda yerlilerin portföyü 14.6 milyar dolar. Yatırdıkları 17.8 milyar dolar 14.6 milyar dolara inmiş. Kâr yerine ortada 3.2 milyar dolar veya yüzde 18 zarar var.

- Başarı hiç mi yok?- Yabancıların kârı yüzde 186, yerlilerin zararı yüzde 18. Yabancıların yatırım süresi 19 yıl, yerlilerin ise borsa açıldığından itibaren yani 23 yıl. Rakamlar genel bir amatörlüğü ortaya koyuyor. Çünkü başarılı olan yerliler de var. Tıpkı yabancılar gibi, uzun vadeli davranarak, sabrederek ve yatırım yaptığı şirketi iyi tanıyarak.
Bu grupta yer alanların bir kısmı bıyık bıraktı, yabancı gibi borsada işlem yapıyor. En azından şimdiki yüzde 10'luk stopajdan kurtuluyor. Denetim ve gözetimden de uzak kalıyor.

- Rekortmen yatırımcı- Borsada yerli olup da bıyık bırakmadan başarıyı yakalayanlara veya yabancılar karşısında çırak çıkmayanlara en iyi örnek de geçen yılın vergi rekortmenleri listesinde dördüncü olan İsmail Tarman . 12 yıldan beri vergi rekortmenleri listesinde ilk 20 arasında yer alıyor. Kendisini 78 yıl önce SABAH'ta yayımlanan iki röportajından ve yaptırıp milli eğitime bağışladığı 40'a yakın okuldan biliyordum. Dostların bir akşam yemeğinde tesadüfen karşılaştık, konuştuk. Aylık Forbes dergisi de mayıs sayısında kendisiyle bir ropörtaj yapmış. Çimento fabrikası sahibi Kayserili bir aileden geliyor. Bu fabrikada yöneticilik de yapmış.

- Başarının yolları- Forbes'da yer alan ropörtajından İsmail Tarman'ın şöyle bir profili çıkıyor karşımıza:
- Yatırım yaptığı hisse senedini gayet iyi biliyor. Herhangi bir danışmanlık hizmeti veya şirket sahiplerinden bilgi almıyor. Kendi bilgisi ile yetiniyor.
- Gerçek hayatta ortaklık yapmak istemeyeceği bir kişinin şirketinin hisse senedini asla almıyor.
- Borsada uzun vadeli alım yapmayı üretim sektörüne yatırım yapmakla eş tutuyor.
- Yatırım yaptığı çimento sektörü temettü dağıtımında en istikrarlı sektörlerden biri.
- Yatırım süresi çok uzun. Portföyünün yüzde 90'ını 10 yıldır değiştirmiyor.
- Asla bütün gününü ekran başında geçirmiyor, arada bir bakıyor.
- Kendisini gizlemiyor, sadece borsacı denilmesinden hiç hoşlanmıyor.
- Para peşinde değil başarı peşinde koşuyor . "Paraya ulaşmak için çaba sarf edip kazanmış insan görmedim. Ama başarıya ulaşmak istemiş insanların para kazandığına tanık oldum. Zaten bütün muhteşemlikler de başarıya giden o yolda saklı" diyor.

- Kamunun rolü- İşte size borsada başarıyı yakalamış, bununla yıllarca Türkiye'de en yüksek vergi ödeyenler arasına girmiş bir insanın, yerli bir yatırımcının portresi.
Bu tür yatırımcıların az olmasında, hisse senedi kültürünün yerleşmemesinin, piyasa yapısının, geçmişte yapılan ciddi hataların ve Ankara'nın piyasaya çarpık bakış açısının payı büyük.

- Sonuç- "Zaman büyük bir öğretmendir. Ne yazık ki, bütün öğrencilerini öldürür." Curt Goetz