Dünyanın sadece parası değil haberi de önemli

Geçen gün Ekonomi Servisi gündeminde dünyada, özellikle de ABD'deki haber ve gelişmelerin yoğunluğu üzerine Sabah'ın yazı işlerinden itirazlar yükselmiş; "Hep Amerika'yı yazıyorsunuz, yerli haberiniz niye yok?" diye.
Ne garip, nereden nereye geldik. Değil birkaç ay belki yıllarca bu eğilim böyle devam edip gidebilecek.Sonra da alışacağız. Gazetelerin ekonomi sayfalarında, televizyonların ekonomi ve piyasa haberlerinde dış dünya haberi daha ağırlıklı yer bulacak. Çünkü dünya ile birlikte Türkiye ekonomisi ve piyasalarında da ana yönlendirici dışarısı ve özellikle ABD. En azından şimdilik böyle.

- Yabancılar etkili- Bu nedenle ABD ekonomik verileri artık bire bir izlenmeye başlandı. Hatta Türkiye'deki veriler göz ardı ediliyor. Amerika Merkez Bankası'nın yaptıkları ve açıklamaları daha belirleyici hale geldi. Dışarıdaki piyasa gelişmeleri daha ön plana çıktı. Yerel piyasaların bağımsız ve bağlantısız hareketi çok sınırlandı. Dünya nereye giderse Türkiye piyasaları da oraya gidiyor. Türkiye Borsası'nda işlemlerin dörtte biri yabancılar tarafından gerçekleştiriliyor. Onların gündeminde Türkiye'de olup biten değil, dünyadaki gelişmeler önemli. Kendi gerçeklerine göre karar veriyorlar. Amerika'daki gelişmelerden korkan uluslararası bir yatırımcı likidite ihitiyacından dolayı Türkiye'deki portföyünü satışa koyabiliyor. Yabancılar da Türkiye piyasasının yüzde 72'sine sahip. Bu yönüyle Türkiye yabancı payının en yüksek olduğu piyasalardan biri. Yabancıların hareketleri bu nedenle piyasanın yönünü belirlemede çok daha etkili.

- Yerliler aktif değil- Borsadaki payları yüzde 28'e inen yerli yatırımcılar ise hem dış dünyanın belirleyiciliği hem de İMKB'de yabancı payının büyüklüğü nedeniyle proaktif olmuyor. Yabancı ne yaparsa onu yapıyor. Hatta ondan önce yapıyor. Ocak ayında yabancıların satış yönündeki kararı karşısında yerliler daha önden gitti. Alıcı olmadı. Fiyatlar hızlı düştü. Bu nedenle İstanbul Borsası yüzde 23'lük kayıpla dünyada en çok kaybettiren piyasa oldu. Yerli yatırımcılar dışarıyı izliyor, özellikle Amerika'yı. S&P 500 ve Dow Jones endeksleri nereye gidiyorsa İMKB de o yöne hareket ediyor. Gün içinde Amerika açılmadan önce akşamdan nasıl kapandığı, Asya borsalarının ve Avrupa'nın seyri önemli oluyor. Bir de vadeli piyasalarda Amerikan borsa endekslerinin seyri belirleyici rol oynuyor. İşlemlerin nasıl açılacağına yönelik vadeli piyasa göstergeleri artıya geçtiğinde İstanbul Borsası da yükselişe geçiyor, eksiye geçtiğinde İMKB Endeksi de geriliyor. Bütün bu nedenlerle S&P 500 Endeksi ile İMKB Endeksi arasında yüzde 90 paralellik oluşmuş. Yani neredeyse bire bir hareketler söz konusu.
Döviz kurlarının seyri de büyük ölçüde S&P Endeksi ile tersi yönde hareket ediyor.

- Tek borsaya doğru- Bu anlamda sadece Türkiye borsasının değil, diğer bütün borsaların da yön belirlemede gücü kalmamış. Borsalar hep birlikte hareket edince sanki dünyada tek bir borsa varmış ve bunun çeşitli ülkelerde şubeleri faaliyet gösteriyor gibi bir görüntü ortaya çıkıyor. Bir yerde dünyayı ağ gibi ören bir global mega bir borsa oluşuyor. Herhalde küreselleşme ilerledikçe dünya sayılı birkaç borsaya, hatta tek borsaya doğru gidecek. Tabii bu gelişmeleri biz göremeyeceğiz.
Hâlâ Türkiye içinde yerel borsa kurmaya çalışanların bu küresel gerçeği dikkate almadıkları anlaşılıyor.

- Oyunun kuralı böyle- Ne yapalım, ekonomide yerli haberin önemi azalmış. Dünya ile entegre olmanın gereği böyle. 'Yabancı sermayenin sadece kendisi gelsin, Türkiye dışa açılsın ama dış dünyayla ilgili ekonomi haberi olmasın' denirse, bu oyunun kurallarına ters. Gerekirse 100 gün arka arkaya ekonominin gündemini Amerikan haberleri veya küresel piyasa gelişmeleri işgal edebilir. İşin doğası böyle. Küreselleşme oyununun kuralı bu. Porföy hareketleri ve doğrudan yabancı yatırım çekerek küreselleşmenin nimetlerinden faydalanmak ama külfetine ve gereklerine hiç katlanmamak olmaz. Bu aşamaları geçtik artık.

- Sonuç- "Herkesin arşınına göre bez verilmez." Türk Atasözü