Üslup,'ton', orantı ve ötesi

SORUYU dünyada gazetecilik etiğiyle ilgili en önde gelen kuruluşlardan Poynter Enstitüsü'nün başkanı Bob Steele'e de sordum. "Ölüm nedenini vermek gerekli ve önemlidir, kabul" diyor Steele. Ama dikkatimizi başka bir yere daha çekmek istiyor: "Haberi nasıl verdiğimiz de çok önemli. Üslup, tonlama ve orantı da intihar haberlerinin püf noktalarıdır. Buna özen gösterirsek, hem gerçeğe hak ettiği ölçüde yer verir, zararları da asgariye indiririz."
İntihar haberlerini nasıl vermeli? Gazetecilik öğrencileri ve meslektaşlar için Poynter web sitesinde çok değerli kılavuzlar var (www.poynter.org) .
Kısaca da olsa bazı temel noktalardan bahsedelim.
Goethe'nin "Genç Werther'in Acıları" romanı, intiharın nasıl taklitlere yol açtığı hakkındaki ilk örnek. Kitap çıkar çıkmaz çok sayıda genç intihar etmiş. Tabii günümüzde intihar haberlerinin "bulaşıcı" etkileri çok daha aşikâr. Sansasyonel yayınlar intiharları körüklüyor, bu artık bilinmekte. Öte yandan intiharlar sanılandan çok daha yüksek, bu yöndeki araştırmalar da yayınlanmaya muhtaç.
Habercilikle ilgili bazı önemli noktalar:
- İstatistikler çok dikkatli verilmeli.
- Aceleyle yapılmış açıklamalar sıkı süzgeçten geçmeli, kaynaklar son derece güvenilir olmalı.
- "İntihar salgını" ve "rekor intiharlar işte bu şehirde" gibi kavramlara asla yer verilmemeli.
- İntiharları sosyokültürel değişimlere karşı meşru bir eylem olarak gösteren yorumlardan kaçınılmalı.
- Ünlülerin intiharlarında sansasyonel habercilik yapılmamalı. Varsa, o ünlünün ruhsal sorunları mutlaka habere eklenmeli. Buna mukabil, ölen kişinin resmi, kullandığı yöntem ve intihar mahalli haberlere alınmamalı.
- İntihar haberi basite indirgenerek verilmemeli; intihar eden kişiler ne yüceltilmeli ne de suçlanmalı.
- Gerekirse, ruhsal yardım servislerinin adres ve telefon numaraları da haberlere eklenmeli.