Güvenli uçuşa yeni sistem

Devlet Hava Meydanları İşletmesi'nin (DHMİ) istatistik verilerine göre 2003-2006 yılları arasında, iç ve dış hat uçak trafiği yüzde 60 arttı. Türk sivil havacılık sektöründeki büyümenin aynı hızla devam etmesi durumunda, hava trafiğindeki artış önümüzdeki yıllarda da devam edecek. Havayolu taşımacılığına olan talebin artmasıyla pek çok ülkenin yaşadığı rötar sorunu da gerekli önlemler alınmazsa, içinden çıkılmaz hale gelecek. Havada artan uçak trafiğine karşı, başta Amerika olmak üzere Kanada, Avrupa Birliği ve Avustralya daha etkin bir hava trafik sistemi üzerinde çalışıyor. Hava trafiğinde kusursuz emniyet sağlayacak bu sistemin adı 'Automatic Dependent Surveillance-Broadcast' (Otomatik Bağımlı Gözetim Yayını), kısa adıyla ADS-B teknolojisi... Uçak aviyoniklerinden elde edilen verilerin uydu kanalıyla ilgili yer istasyonlarına otomatik olarak aktarılmasına imkân veren bu sistem, pilotların kokpitte, hava trafik kontrolörlerinin de yerden hava trafiğini, daha önce hiç olmadığı kadar hassas bir şekilde görmelerine imkân tanıyor. ADS-B sayesinde uçuşlar çok daha güvenli hale gelecek, hava sahası çok daha verimli kullanılacak. Pilotlar, diğer uçakların konumlarını, hızlarını, irtifalarını görebilecek. Hava kontrol sistemine entegre olan ADS-B alıcıları sayesinde pilot, diğer uçakların pozisyonları hakkında gözle görüyormuşçasına kesin bilgi sahibi olacak. Sistem dağlık, radar kapsamasının sınırlı ya da hiç olmadığı bölgelerde de kullanılabiliyor. ADS-B'nin en büyük yararlarından biri de son derece hassas olan gerçek zamanlı uçuş bilgisini hem pilotlara hem de yer kontrolörlerine kusursuz iletmesi.

DENEMELER BU YIL BAŞLAYACAK
ADS-B, uydu bazlı global pozisyonlama sisteminin uçağın alandaki konumunu hassas bir şekilde belirlemesi esasına dayanıyor. Sistem, pozisyonu dijital bir koda çevirerek, zaten bildirilmekte olan uçağın tipi, hızı, uçuş numarası ve irtifası gibi verileri alıyor. ADS-B teknolojisi, pilotların daha önce izleme şansı bulamadıkları hava trafiği bilgisini kendilerine ulaştırıyor. Zira sistem, 100 milden daha fazla bir menzile bilgi sağlayabiliyor. ADS-B cihazları uçakların yanı sıra; pist, apron ve taksi yollarını kullanan araçlarda da bulunuyor. İniş ve kalkış yapan uçakların yanında, manevra sahalarında hareket eden araçlar hem birbirlerini görebiliyor hem de kule tarafından takip edilebiliyor. ADS-B teknolojisi, kullanılmakta olan SSR radarlarının yerini alacak. Deneme çalışmaları devam eden ADS-B'nin 2008 yılında yer gözetim uygulamalarında (ADS-B out); 2011 yılında ise havadan gözetim uygulamalarında (ADS-B in & TIS-B) kullanılması planlanıyor. Bu sistemin en büyük avantajı, maliyetinin düşük olması. Günümüzde kullanılmakta olan SSR radarlarının tanesi 2 ile 2.5 milyon dolar arasında değişirken, anten dahil tüm ADS-B sisteminin bedeli yaklaşık 150 bin dolar. Bütün uçaklar 2020 yılına kadar ADS-B donanımına sahip olacak. Sistemin uçak başına maliyeti ise 8-10 bin doları geçmeyecek. Sistemin öncüsü olan Amerika'da ilk ADSB, Alaska Havalimanı'na yerleştirildi. Uygulama sonucunda, alandaki pist ihlalleri ve kaza riski yüzde 47 azaldı. Alaska'nın ardından yeni sistem kargo havayolu UPS'nin merkezi Louisville ve Philadelphia Havalimanları'na kurulacak. Amerika'da ADS-B sistemi 2010 yılında etkin olarak kullanılmaya başlanacak, 2013'te ise tüm havalimanları bu sisteme geçmiş olacak. 32 ülkenin bağlı olduğu Eurocontrol, çok sayıda havalimanında bu sistemin denemelerini yapıyor. Avrupa'da ADSB kurulum işlemleri, önümüzdeki yıl başlayacak ve 2015'te bütün Avrupa ülkelerinde bu sisteme geçilmiş olacak.