D-Smart ve Türk futbolu

Doğan Grubu ile Çukurova Grubu lig yayınları için birbirlerine rakip oldular. İki gruptan da olmadığımız için konuyu tarafsız irdeleyebiliriz. Şu an Turkcell Süper Lig'in yayın hakkı 2010'a kadar Çukurova'nın Digitürk'ünde. Digitürk yayın hakkı için yılda 170 milyon dolar veriyor. Doğan Grubu'nun D-Smart'ının teklifi ise 180 milyon dolar. Salt ticari olarak baktığımızda henüz ihale öncesi 10 milyon dolar daha fazla para vereceğini söyleyen bir başka kuruluşun olması futbolumuz için iyi bir gelişme sayılabilir. Öncelikle bugünkü duruma nasıl geldiğimize bakalım.

BUGÜNKÜ DURUM NASIL OLUŞTU?
1-Futbolda şifreli yayın ve havuz sistemi 1996'da Cine5 ile başladı. Cine5, 1996 ile 1999 arasında yılda 45 milyon dolar ödemeyi taahhüt etti. Ancak operasyonu çeşitli nedenlerle döndüremedi.
2-1999 yılında Uzan Grubu'nun Teleon'u, maçları yayınlamaya başladı. Yıllık 120 milyon dolarlık ödeme taahhütü bir süre sonra Teleon'u batırdı.
3-2001 Şubat'ta yani ligler devam ederken yapılan son ihaleyi 3.5 yıllık süre için Digitürk, toplam 465 milyon dolara aldı. Bu Digitürk'ün yılda 132 milyon dolar ödemesi anlamına geliyordu.
4-Havuz sistemine geçilme kararı verildiğinde Şenes Erzik, Federasyon Başkanı'ydı. Erzik, 'vadideki kurtlar'ı havuza sokamadığı için görevi bıraktı. Ardından seçilen Abdullah Kığılı, havuz sistemi baskısı yüzünden başkanlığı bıraktı. Yeni başkan Haluk Ulusoy, herkesi havuza sokmayı başardı.
5-Cine5 ve özellikle Teleon döneminde kulüplerin para alamadığını, yayıncı kuruluşun kapısında yattıklarını, federasyonun da sıkıntı çektiği biliniyor.

ŞİMDİKİ DURUM NE?
1-Digitürk, 2001 krizi nedeniyle dolar kurunu 1 milyon TL'ye sabitledi ama kulüplerin paralarını ödedi. Bilançosuna 3.5 yıl sonra 100 milyon dolar zarar yazdı ama vazgeçmedi.
2-Digitürk, 2004'te yeniden yayıncı kuruluş olma isteğinde bulundu ve 2008 yılına kadar sözleşmeyi uzattı. Bu kez rakam yıllık 170 milyon doları buldu.
3-2005'te Levent Bıçakcı döneminde kulüpler Federasyona gelip, "Paramız yok. Ek bir kaynak sağlayalım" deyince, Digitürk yeniden masaya çağrıldı. Bu arada yıllardır ismi satılamayan ligin isim hakkı Digitürk'e satıldı. Digitürk 5 yıllığına ligin isim hakkını 50 milyon dolara satın aldı. Sonra da Turkcell'e sattı; ligin ismi de Turkcell Süper Lig oldu.
4-2008'de bitecek olan Digitürk'ün sözleşmesi 2010'a kadar uzatıldı. Bu uzatılma yapılırken kulüplere "Bu uzatmayı yapalım mı?" diye soruldu. Ayrıca Rekabet Kurulu'na danışıldı. Rekabet Kurulu da "Bir defaya mahsus" ihalesiz iki yıllık uzatmaya 'menfi tespit' onayı verdi.
5-D-Smart ise ihalenin 2008 yılında yenilenmesi halinde lig maçlarının yayın hakkını istiyor. Bunun için de net 180 milyon dolarlık bir teklif yaptı. Olası bir ihalede bu rakam daha da artabilir.

VAH TÜRK FUTBOLUNUN HALİNE
Ancak şimdiki veriye göre konuşacak olursak Türk futbolunun değerlendirilmesi açısından bir sorun gözüküyor. 1996'da 45 milyon dolarla başlayan Türk futbolu havuzunun yayın değeri, 2001 Şubat'tan itibaren 132 milyon dolara çıktı. 2004'teki son ihalenin ardından 170 milyon doları buldu.
Yeni ihalenin D-Smart'ın isteği doğrultusunda 2008'de yenileneceğini farz edelim. D-Smart'ın teklifi 180 milyon dolar. Yani aradan geçen dört yılda Türk futbolunun havuz sistemi yayın değerinde 10 milyon dolar; bir başka değişle sadece yüzde 5.8'lik bir artış olacak. Böyleyse vay halimize. 2004'te Galatasaray mali krizle boğuşuyordu. Lincoln yoktu. F.Bahçe yeni şampiyon olmuştu, stadı bugünkü halinde değildi. Anelka ve Roberto Carlos yoktu. Marcelinho uğramamıştı, Kleberson Ada'daydı, Arda gibi yeni Türk yıldızlar alt yapılardaydı. Sponsorluk bu kadar etkin değildi. Ligin ismi satılmamıştı.
Üstelik Türk halkı 2004'te ortalama yılda 3.500 dolar kazanıyordu. Oysa bugün 2006 rakamlarıyla kişi başına gelir 5.500 dolar düzeyinde. Bugün Türkiye liglerindeki yıldız sayısı çok daha fazla. O zaman ortada ya yanlış bir hesap var, ya da Türk futbolu kötü yönetiliyor.

225 MİLYON DOLAR VEREN VAR
Ama ben eminim ki, bizim ortaya koyduğumuz bu bakış açısının Türk halkının görece zenginleşmesini, bazı büyük kulüp yöneticileri de görüyor ve hesap ediyor. O nedenledir ki, bir büyük kulübe daha bugünden 2010'da yenilenecek ihale için 225 milyon dolar teklif edildi bile.
Biz yine de futbolu geliştirmeye çalışmaya devam edelim. Daha iyi statlar yapalım, Türk futbolunu da ucuza kapattırmayalım.