Mışıl mışıl uyuyamamak 84 hastalığın nedeni

Acıbadem Hastanesi Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Nalan Kayrak, çocuklarda uyku terörü ve uykunun çeşitleriyle ilgili sorularımızı yanıtladı:

* Uyku hastalığının da çeşitleri var mı?
Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi'ne göre; uyku apnesinden karabasana, uyurgezerlikten horlamaya kadar toplam 8n farklı uyku hastalığı ve bozukluğu var. Uyku bozuklukları; gündüz aşırı uyuklama hali, yorgunluk, dikkatini toparlayamama, unutkanlık, karar vermede zorluklar, çabuk kızma, depresyon, çeşitli kazalarda ve yaralanmalarda artma gibi birçok olumsuz etkiye neden oluyor.

* Karabasan bir uyku hastalığı mıdır?
Halk arasında karabasan olarak bilinen uyku paralizisi, bir REM (uykuda rüyaların görüldüğü dönem) davranış bozukluğudur. Bu rahatsızlıkta; REM döneminde kaslarda oluşan felç nedeniyle hareket edilemez, ancak gözler açık ve uyanıktır. Sadece gözler hareket ettirilebilir; ancak göz hareketleri ve göz kırpıştırmayla veya dışarıdan bir uyaran olursa kas fonksiyonları geriye gelir, dolayısıyla uyuyan kendine gelir. Bu da korkunç bir his yaratır. Uyanan kişi büyük bir korkuya kapılır ve hatta bu uyanma döneminde halüsinasyon da görebilir. Karşısında ona zarar veren biri varmış gibi hissedebilir. Tüm bunların hepsini hatırladığı için de çok büyük bir korku yaşar.

UYURGEZER VARSA DİKKAT!

* Uyurgezerlik çocuklarda çok sık görülüyor mu?
Uyurgezerlik; REM uyku dönemindeki uyku davranış bozukluklarının başında geliyor. Sıklıkla n-8 yaş arasında başlayıp, 12 yaşında en üst düzeye ulaşıyor. Uyurgezerlikte kişi ayağa kalkıp oda içinde gezinebilir, kapıyı açıp dışarı çıkabilir, araba kullanabilir ve hatta yemek yiyebilir; ancak daha sonra bunların hiçbirini hatırlayamaz. Uyurgezer olan kişinin yaşadığı evde ve odasında çeşitli önlemler alınması gerekiyor. Örneğin; camları kilitli tutmak ve kilidi üzerinde unutmamak gerekiyor; çünkü uyurgezerler camı açıp aşağı bile atlayabiliyor. Uyurgezer kişiyi görünce çığlık atmamak ve uyandırmaya çalışmamak gerekiyor. Uyandırmaya çalıştığınızda, hasta sinir krizi tarzında reaksiyonlar verebilir. Telkinle yatağına götürmek ve yatırmak en doğrusu. Uyurgezerlik, 15 yaşından itibaren yavaş yavaş kaybolmaya başlasa da, devam ederse ilaç tedavisi ile baskılanır.

* Uyku terörü nedir?
Genellikle 4-5 yaş arası çocuklarda görülen uyku terörü hayli korkutucu bir hastalıktır. Uyku terörü bozukluğu olan çocuk; çığlık atarak uyanır, yüzünde korku ifadesi vardır, çarpıntısı ve terlemesi olur, çocuğu telkin etseniz bile kesinlikle yanıt vermez, el kol hareketleri olabilir ve size karşı kendini savunmaya çalışabilir. Çocuk tüm bu süreçte hiç uyanmaz. Bu durum genellikle 30 saniye kadar sürüp geçer; ancak 15 dakikaya kadar uzayan vakalar da vardır. Çocuk büyüdükçe kendiliğinden iyileşme olduğu için ilaç tedavisine gerek yoktur.

ÇOCUKTA HORLAMAYA SON

* Çocuklarda horlama tedavisinde son yenilik nedir?
Özellikle son dönemde geliştirilen ve 'pillar' olarak adlandırılan basit bir yöntemle tedavi edilebiliyor. Bu yöntemde; lokal anesteziyle yumuşak damak içine üç adet şerit yerleştiriliyor ve böylece bu dokuların gerginliği artırılıyor. Yine 'radyofrekans' olarak adlandırılan bir enerji türü de bu amaçla sıklıkla kullanılıyor. Basit horlama, hemen her zaman üst solunum yolu boşluklarında görülüyor. Bu nedenle bu hastaların öncelikle bir kulak-burun-boğaz uzmanına muayene olmaları gerekiyor.

* Horlama tedavisinde cerrahi işlem tek seçenek mi, yoksa başka yöntem var mı?
Basit horlamanın tedavisi isteğe bağlı olmakla birlikte, genellikle cerrahi yoldan çözüme kavuşturulur. Çoğu zaman burun, yumuşak damak, küçük dil veya bademcik bölgesine yapılacak tek bir ameliyatla başarılı sonuç alınır. Bu hastalarda diğer tedavi seçenekleriyle birlikte, mutlaka yaşam tarzlarını değiştirecek düzenlemelere ihtiyaç duyuluyor. Bunların başında; aşırı kilolardan kaçınmak, aktif ve sportif bir tarzı benimsemek, sigara, alkol ve uyku ilacı gibi bazı ilaçlardan sakınmak, uyku pozisyonunu düzenleyecek önlemleri almak ve var olan diğer hastalıkları tedavi ettirmek geliyor.

* Türkiye'de uyku hastalığı yaşayanlar çok mu?
Türkiye'de 1 milyondan fazla uyku apnesi (uykuda solunum durması) hastası var. Uyku apnesi; erkeklerin yüzde n'ünde, kadınların yüzde 2'sinde görülüyor. En çok görülen uyku hastalığı olan Obstrüktif Uyku Apne Sendromu (OSAS), uyku sırasında hava yolumuzda çeşitli seviyelerde daralma ve tıkanıklık gelişimine bağlı ortaya çıkıyor. Yüz kemikleri, çene yapısı, büyümüş geniz eti ve bademcikler, uzamış ve kalınlaşmış küçük dil, sarkık yumuşak damak veya burun tıkanıklığı gibi anatomik bozukluklara ve aşırı kiloya bağlı olarak görülür. Boyun çevresinin kadınlarda 38, erkeklerde ise n3 santimin üzerinde olması apne gelişimi için bağımsız risk faktörüdür. Erkeklerde daha sık görülmekle birlikte, menopoz sonrası dönemde kadınlarda da artar.