Bademciği aldırmadan en az 2 doktora sorun

Bademciği alındıktan 11 gün sonra 5.5 yaşındaki Emine Nur Nalbant'ın aşırı kanamadan ölmesi, ailelerde 'bademcik ameliyatı' korkusunu doğurdu. Memorial Hastanesi Kulak Burun Boğaz Bölümü Başkanı Prof. Dr. Sami Katırcıoğlu; aileler için bademcik ameliyatlarıyla ilgili soruları yanıtladı:

* Bademcik ameliyatları tehlikeli mi?
Bademcik ameliyatları kulak burun boğaz bilim dalının en basit ameliyatlarındandır. Asistanlarımıza ilk öğrettiğimiz ameliyattır. Fakat bununla birlikte riskli ameliyatlardır; çünkü ağız içinde yapılır, hava yolunun üzerindedir ve anestesistlerin çalıştığı alanda olduğu için de risk oranı artar. Örneğin fıtık ameliyatından sonra hastanın yemesi içmesi etkilenmez. Ama bademcik ameliyatı yapıldığı zaman; ameliyat sahası yemek yolu üzerinde olduğu için hastanın yemesi içmesi etkilenir, beslenmesi bozulur. Teknik olarak zor bir ameliyat olmasa da, ameliyat sonrası riskleri daha fazla olabilir. Nitekim 5.5 yaşındaki Emine'nin bademcik ameliyatı sonrasında hayatını kaybettiği son tatsız olay da buna bir örnek. Ameliyat sonrası risk, bu çocuğun yaşamını yitirmesine yol açtı.

KANAMASI VARSA HASTANEYE!
* Bademcik ameliyatlarının riski nedir?
Anesteziden doğan risk vardır. Bu operasyon eski yıllarda lokal anesteziyle yapılırdı, ancak çocuklar çok korktukları için son yıllarda artık genel anesteziyle yapılıyor. Her ameliyatta olduğu gibi bademcik ameliyatında da bu nedenle genel anestezi riski bulunuyor. İkinci ve en korktuğumuz risk ise kanamadır. Bunun da en riskli dönemi ilk 2n saattir, kanama olasılığı daha fazladır. Ancak son olayda görüldüğü gibi böyle geç kanamalar da olabiliyor.

* Siz bu tür durumlarda bilirkişi olarak rapor hazırlayabiliyorsunuz. Bu sorunun bir ameliyat riskinden mi, yoksa doktor hatasından mı ya da ihmalinden mi kaynaklandığı anlaşılabilir mi?
'Doktor hatası' demek şu anda çok yanlış olur. Adli tıp inceleme yapar ve ölümün gerçek nedenini rapor eder zaten. Bilirkişi olarak uzman doktor bu konudaki ameliyat notlarını inceler, müşahede raporlarını okur. Ameliyat sonrasında da neler yapıldığı not edilmek zorundadır. Bu notlara göre ameliyat ve gelişiminde yapılan adımlar tek tek bellidir. Buna göre her şey ortaya çıkar. Tabii ki bu tatsız olay, aile için de doktor içinde çok zor bir durum.

* Bu ameliyatta ölüm riskiyle karşılaşmamak için nasıl önlem alınmalı?
Üç yaşın altında çocuk ameliyat edilmemeli. Kan kaybı olduğu zaman üç yaş altındaki çocuğu daha çabuk kaybedersiniz. Kanama ile ilgili bir problem varsa çocuk hastanede tutulmalı. Çok küçük bir kanamada bile hastaneye alınmalı. Kanama çocuklarda önemlidir. Çünkü şöyle düşünün; yetişkin birinin vücudunda 7 litre kan vardır, bir litre kan kaybından çok etkilenmez. Ama çocukların vücudundan 3 litre kan bulunur. Bir litre kan kaybında hayati tehlike başlar. Aynı durumla bir yetişkin karşılaşsa o zaman kaybedilmezdi. Bir de ameliyat sonrasında böyle bir kanama varsa, detaylı kan tetkikleri yapılmalı. Başka bir kan hastalığı, kanının pıhtılaşmasını geciktiren bir kan hastalığı var mı diye inceleme yapılması şarttır. Bu tip durumlarda çocuklar genellikle sıvı kaybından kaybedilir. O yüzden de sıvı miktarı ameliyat sonrasında da mutlaka gözden geçirilmeli.

* Siz çocuğunuzun bademciklerini aldırdınız mı, bu karar nasıl verilir?
Benim çocuklarımın bademcik problemi olmadı, ancak benim bademciklerimi babam Prof. Dr. Sedat Katırcıoğlu almıştı. Ameliyat, gerektiğinde yapılmalı. Bademcik ameliyatı doğru yapılıyorsa çok etkilidir ve çocuğa çok faydası vardır. Ama gereksiz yere kimsenin bademciği alınmamalı. Doğru kişinin bademciğini alacaksınız ki hastanız 'iyi ki alındı, rahat ettim' desin.

* Hangi durumlarda sizce çocukların bademcikleri alınmalı?
Çocuk, bir sene içinde beş defadan daha fazla akut ateşli bademcik enfeksiyonu geçiriyorsa bağdemciği alınmalı. Eğer çocuğun bademcikleri çocuğun beslenmesine ve solunumuna engel olacak şekilde büyükse alınmalı. Gece solunumu duruyorsa, boğazında lokmalar diziliyorsa alınmalı. Beta enfeksiyonlarında başka organlarına da zarar verecek hale geldiyse ameliyat edilmeli.

* Bir doktor 'çocuğunuzun bademcikleri alınmalı' derse aileler ikinci bir doktor görüşü almalı mı?
Bu her ameliyat için yapılabilir. Sonuçta hepimizin başına böyle bir şey gelse ikinci kişiden görüş almak gerekli. Yani bir-iki hekime danışmakta fayda var.

* Bademciğin neden alınması gerekir; bademcikler doğuştan mı sorunlu olur yoksa sonradan geçirilen bir enfeksiyonla mı hastalanır?
Bademcik, apandisit gibidir, lenf dokularından yapılmıştır. Nasıl insanların apandisiti enfeksiyon olduğu zaman alınması gerekiyorsa, bademcik için de aynı kural geçerli. Doğuştan bozuk bademcik olmaz. Dokusu enfeksiyon nedeniyle bozulan bademcik koruyuculuğunu kaybeder ve zarar vermeye başlar.

BADEMCİKSİZ DE YAŞANIR
* Bademcik alınırsa, birtakım enfeksiyonlar vücuda daha kolay mı girer, böyle bir riski var mı?
Bademcik ameliyatları ABD'de en sık yapılan ameliyatlardan biridir. Bu konuda her yıl pek çok makale yayımlanır ve bugüne kadar bademcik eksikliğine bağlı en ufak bir riske rastlanmadı. Bademcik eksikliğinin şu ana kadar dünyada bilinen bir zararı yok.

* Bademcikler neden çocukluk döneminin hastalığıdır, büyüyünce kendiliğinden iyileşir mi?
İleri yaşlarda da bir sürü bademcik ameliyatı yapılabilir. Geçen hafta 68 yaşında bir hastamı ameliyat ettim. Çocuklar enfeksiyonlarla o kadar çok boğuşuyor ki; her seferinde bademcikler iltihaplandığı için çocukluk döneminde alınır. Yetişkin kendini korur ve bademcik şikayeti azalır. Bir de bademcik ameliyatı çocuklarda daha kolaydır, erişkinde daha zordur.

* Sizce aileler 'bademcik ameliyatından öldü' haberinden sonra çocuklarını ameliyat ettirmeye korkarlar mı?
Zaten hep korkarlardı. O yüzden işinizi düzgün ve kusursuz yapmaya çalışacaksınız; sonuçta bu hekim için de aile için de çok kötü bir olay.