Hepimizin hataları oldu

Kıbrıs tarihine Rauf Denktaş ile birlikte damgasını vuran eski Rum lider Glafkos Klerides, Kıbrıs sorunu temelinde yatan nedenleri, Denktaş, Atina ile ilişkilerini anlatmaya karar verdi. Bir ilke imza atarak bir Kıbrıslı Türke içini döktü. Prof. Niyazi Kızılyürek'in kaleme aldığı ve geçen hafta piyasaya çıkan kitabında tarihi bilgileri anlatan Klerides'le Rum kesimindeki ofisinde görüştük. Geçen ay 88 yaşına basan, geçirdiği ameliyata rağmen dinçliği dikkatimizi çeken Klerides çarpıcı açıklamalarda bulundu.

NEYİ YAPMAZDIM?

* (Kitabı okuyunca sizin karamsar olduğunuz sonucunu çıkardım) Şu aşamada iyimser olduğumu söyleyemem. Ancak durumların iyileşeceğini ümit ederken sabırlı olmamız gerek. Maalesef toplumlar ve liderler arasında güven ortamını yaratamadık. İki tarafın da bu devlet üzerinde hakkı olduğu, iki toplumun yararına işbirliği yapmamız gerektiği, barış içinde yaşayabilecekleri bilincine varmalıyız.

* (30-40 yıl öncesine dönecek olursak, Kıbrıs sorununu bugünkü çıkmazına sokmamak için yapacağınız ya da yapmayacağınız şeyler olur muydu?) 1960'lardan bu yana Kıbrıs siyasetinde olan biri olarak hatalar işlediğimizi kabul ediyorum. Hem benim, hem karşı tarafın büyük sorumlulukları vardı.

* (Kitapta sözünü ettiğiniz 1960 anayasa değişiklikleri bu hatalardan biri mi?) Anayasadaki değişiklikler olmamalıydı. Bunu tek taraflı yapmak istemedik. Karşı tarafın da görüşlerini almaya çalıştık. Hangi maddelerin değişmesini istediğimizi anlattık. Ancak bu fikirlerimizin karşı taraftan kabul edilmemesi, çatışmaları gerektirmezdi. Bizim hatamız, güven ortamı yaratmadan önce 13 maddelik bu anayasa değişikliğini Türk tarafının kabul etmesini talep etmemiz oldu.

'BU KİTAP İLK ADIM'

* Annan çözüm planında BM'nin de hataları oldu. Kıbrıs halkının doğru bilgilendirilmesi ve olası yanlış anlaşılmalara meydan verilmemesi için gereken zamanı tanımadı.

* Her iki toplumundaki eğitim sistemi fanatizmin körüklenmesine yol açıyordu. Bu da güvensizlik duygularını tetikliyordu kuşkusuz. Dolayısıyla ilk önce bu güven duygularını sağlamak ve ardından varılacak anlaşmaları uygulayacak bir yöntem bulunmalı. Yaşanmış olayları unutarak ya da olmamış gibi hareket ederek bir uzlaşmaya varılamaz.

* Bu kitabı bir ilk adım olarak kabul edebilirsiniz. Çünkü ilk kez bir Kıbrıslı Türk, Kıbrıslı bir Rum siyasetçi hakkında kitap yazdı. Müzakerelere paralel olarak bu tür yaklaşımlar olmalı ki Türkler Rumların, Rumlar da Türklerin sorunlarını anlayabilsin.

DENKTAŞ'A TELEFON

* (Rauf Denktaş'la halen görüşüyor musunuz?) Çok nadiren. Birkaç kez telefonda görüştük. Ama sık değil. Sayın Denktaş bir fikre saplanmıştı. Bu fikri Kıbrıs sorununun çözümüne yardım etmiyordu. İki ayrı devlet istiyordu ve bu ısrarı adanın yeniden birleşmesine izin vermiyordu.

* (Bugünkü şartlara bakarsak; Sayın Denktaş'ı bu konuda haklı çıkartan bir durumla karşı karşıya değil miyiz?) Hayır. Çünkü bugünkü şartlara bakacak olursak Kıbrıs Türk tarafı iki ayrı devlet istemiyor. İki toplumlu çift yönetimli federasyon sistemi arzu ediyor. Bizim taraf da bunu istiyor.