|
 |
 |
 |
  |
|
20 soruda Kırım Kongo hastalığı
Dünyayı kasıp kavuran kuş gribi paniğinin ardından başlayan kene kabusu; ölenlerin sayısının her geçen gün artmasıyla büyüyor. Kene ısırığı ile bulaşan 'Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi'nin virüsten kaynaklandığını söyleyen uzmanlar, hastalıkla ilgili sorularımızı yanıtlarken, kesin bir dille de uyardılar: Kene ısırırsa derhal bir doktora gidin!..
1- Hangi türleri öldürücü? Kırım Kongo Ateşi insanlara başlıca vektör olan Hyalomma cinsi kenelerle bulaşır. Günümüzde yaklaşık 850 tür kene vardır ve bunların 30 kadarı hastalığın bulaşmasında rol oynar. Avrupa ve Güney Afrika arasında göç eden göçmen kuşlar üzerinde, vektör kene larvaları vardır. Bu göçmen kuşlar virüsün iki kıta arasında taşınmasına yol açabilir.
2- Kene olduğu nasıl anlaşılır? Keneler; otlaklar, çalılıklar ve kırsal alanlarda yaşar. Küçük oval şekillidir. 6-8 bacaklı uçamayan, sıçramayan hayvanlardır. Hayvan ve insanların kanlarını emerek beslenirler, bu şekilde hastalıkları insanlara bulaştırırlar.
3- Kaç saat sonra etkisi başlar? Erişkin kene, kan emdiği sırada virüsü kanında taşıyan hayvanlardan alır. Virüs, 36 saat içinde çoğalmaya başlar. 3-5 gün sonunda en yüksek düzeye ulaşır, azalarak aylarca kenede bulunur.
4- Kanla bulaşır mı? İnsana 'Ixodid' kenelerinin ısırmasıyla, virüsü taşıyan hayvanların kanıyla veya hasta insanlarla direkt temasla olmaktadır.
5- Kimler risk altında? Risk grubundakiler; tarım çalışanları, hayvancılık yapanlar, çiftlik çalışanları, çobanlar, kasaplar, mezbaha çalışanları, et ürünleri market işçileri, veterinerler, hasta hayvanlarla teması olanlar, sağlık personeli, askerler, kamp yapanlardır.
6- Kanama yapar mı? Kene ısırığından 1-9 gün veya virüs taşıyan kan temasından 4-13 gün sonra ani başlayan ateş, baş ağrısı, halsizlik, yorgunluk, eklem ve kas ağrısı, bulantı, kusma, ishal; başlangıç bulgularıdır. Bunları boğaz ağrısı, sarılık, ışığa karşı aşırı hassasiyet, duygu-durum değişiklikleri izleyebilir. Hastalığın ilerlemesiyle deri altına kanama, burun ve diş eti kanamaları, kanlı balgam, idrarda kanama, iç organlarda kanama görülebilir.
7- Öldürücü mü? Hafif ve orta derecede klinik seyir gösterenler yaklaşık 9-10 günde iyileşir. İyileşen olgularda hasar kalmaz. Ağır ve ileri derecede ise klinik bulguların 2. haftasında ortalama yüzde 30 ölüm görülür.
8- Hangi mevsim en tehlikeli? Vektör kenelerin hareketleri sıcak iklimde artar. Genellikle çoğu haziran- eylül arasındadır.
9- Hangi ülkelerde aktif? Hastalık sıklıkla Afrika, Asya, Ortadoğu ve Doğu Avrupa'da endemiktir. Kosova, Arnavutluk, İran, Pakistan, Güney Afrika'dan sporadik vakaları ve epidemileri bildirilmiştir. Dünyada ve ülkemizde her geçen gün olgu sayıları artması nedeniyle günümüzde önemli bir problemdir.
10- Hava yoluyla da bulaşır mı? Genellikle hava yolu ile bulaşmadan bahsedilmemekle birlikte bu hususta da dikkatli olmak gerekir. Ayrıca kan ve vücut sıvıları ile temastan kaçınılmalıdır. Bu şekilde bir temasın söz konusu olması halinde, temas eden kişinin en az 14 gün kadar ateş ve diğer belirtiler yönünden takip edilmesi gerekir.
11- Kene nasıl uzaklaştırılmalı? Keneler yumurta dönemleri hariç diğer biyolojik evrelerinde insanlara hücum ederek kan emebilir. Mümkün olduğunca bu kenelerin bulunduğu alanlardan kaçınılması gerekmektedir. Vücuda yapışmamış olanlar dikkatlice toplanıp öldürülmeli yapışan keneler ise kesinlikle ezilmeden ve kenenin ağız kısmı koparılmadan (bir pensle sağa sola oynatarak, çivi çıkarır gibi) mümkünse bir sağlık kurumuna başvurularak çıkarın.
12- Sprey keneden korur mu? Gerek insanları gerekse hayvanları kenelerden korumak için haşere kovucu ilaçlar, böcek kaçıranlar dikkatli bir şekilde kullanılabilir. Bunlar sıvı, losyon, krem, katı yağ veya aerosol şeklinde hazırlanan maddeler olup, cilde sürülerek veya elbiselere emdirilerek uygulanır.
13- Hayvan sahipleri ne yapmalı? Hayvan sahipleri, hayvanlarını kenelere karşı uygun akarisitlerle ilaçlamalı, hayvan barınaklarındaki çatlaklar ve yarıklar tamir edilerek badana yapmalı. Kene bulunan hayvan barınakları uygun akarisitlerle ilaçlanmalı.
14- Köylüler nasıl giyinmeli? Kırsal alanda yaşayanlar çizme ve uzun kollu kıyafet giymeli. Açık alandan ayrıldıktan sonra ise koltuk altı ve kasık bölgeleri başta olmak üzere vücutlarını dikkatle aramalı, keneye rastlamaları halinde bir uzmandan yardım almalıdır.
15- Piknik alanları tehlikeli mi? Piknik amaçlı su kenarları ve otlak şeklindeki yerlerde bulunanlar döndüklerinde, mutlaka üzerlerini kene bakımından kontrol etmeli ve varsa usulüne uygun olarak vücuttan uzaklaştırmalıdır. Çalı, çırpı ve gür ot bulunan yerlerden uzak durmalı, bu gibi yerlere çıplak ayakla veya kısa giysilerle girilmemelidir.
16- Nasıl korunmalı? Tüm enfeksiyon hastalıklarında olduğu gibi Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi'nde de korunma ve kontrol önlemlerinin alınması çok önemli ve gereklidir. Hasta ve hastanın sekresyonları ile temas sırasında mutlaka eldiven, önlük, gözlük, maske alınmalıdır.
17- Hastalık Türkiye'de yeni mi? Türkiye'de son 5-6 yıl içinde önce Karadeniz Bölgesi'nin belli odaklarında son zamanlarda İç, Güneydoğu ve Marmara Bölgeleri'ne de sıçradı.
18- Kene ısırdığında ilkyardım nasıl olmalı? Kene, ısırılan vücut bölgesine önce lokal anestezik bir madde salgılar. Bu nedenle kişi ilk 24-48 saat içinde ısırığı görmezse hissedemez. Hastalık; ısırıldıktan 16-24 saat sonra bulaşıcı hale gelirken bulaşıcılık 3-5. günlerde en yüksek dereceye ulaşır. Bu durumda mutlaka bir doktordan yardım alınarak kene vücuttan alınmalı.
19- Kene uzaklaştırılmasında ısı kullanılır mı? Keneyi uzaklaştırmak için ısı kullanılmamalıdır. Kenelerde ayaklarının gerisinde organeller olduğu için üzerini yağlı bir pamukla 5 dakika kapatarak solumasını engelleyin. Daha sonra battığı yönün tam zıt tarafına ani ve tek bir hamle ile çekin.
20- Tüm kenelerden bulaşır mı? Kenenin virüsü, 2-10 bin arasında ürettiği yumurtalarla geçiyor. Asıl problem dişi virüs. Mikrobu bu kene türü bulaştırıyor. Erkek keneler ise çiftleşme görevini yerine getirdikten hemen sonra ölüyor.
Sorular Bahçelievler Medicana Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Pınar Kepekçi ile Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Parazitoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Levent Aydın tarafından yanıtlandı.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
