|
 |
 |
 |
Sultanahmet Adliyesi de Büyükşehir Belediyesi binası da yıkılmalı
Eminönü eskiye dönebilecek mi? Üç ünlü isim tartıştı.
Onlar dünyanın en önemli tarihi yerleşimlerinden biri sayılan Eminönü için el ele verip proje üretiyor. Belediye Başkanı Nevzat Er, Prof. Dr. İlber Ortaylı ve gazeteci-yazar Mehmet Şevket Eygi anlattı.
Önce Büyükşehir Belediyesi yıkılmalı
Eminönü Belediye Başkanı Nevzat Er Topkapı Müzesi Müdürü İlber Ortaylı ve 25 yıldır Sultanahmet'te yaşayan gazeteciyazar Mehmet Şevket Eygi, Eminönü'nü tarihine yakışır şekilde yeniden ayağa kaldırmak için el ele verip proje üretiyorlar.
Dünyanın en önemli tarihi yerleşimlerinden biri sayılan Eminönü, Doğu Roma ve Osmanlı'nın başkenti İstanbul'un kurulduğu asıl bölge. Tarih boyunca devlet erkanına, bilginlere, ulemalara ve halkın aydın kesimine ev sahipliği yaptı. Ancak 1950'lerde başlayan hızlı göç dalgası sonrasında ilçeyi beton binalar sardı. Tarihi hanlar imalathanelere, medrese ve hamamlar kereste depolarına dönüştürüldü. Bu değişim içinde aydın kesim de, gittikçe kirlenen ve kalabalıklaşan bu ilçeden kaçmaya başladı. Eminönü Belediye Başkanlığı'na geçtiğimiz seçim döneminde Başbakan Erdoğan'ın avukatı Nevzat Er seçildi ve ilk iş olarak da sokaklardaki işporta tezgahlarını ortadan kaldırdı. Kısa bir süre önce Topkapı Müzesi Müdürlüğü'ne atanan Prof. Dr. İlber Ortaylı ve 25 yıldır Sultanahmet'te oturan gazeteci-yazar Mehmet Şevket Eygi de Er ile el ele verip projeler üretiyor şimdi. Eminönü'nün üç asıyla Armada Oteli'nin terasında bir öğle yemeğinde buluştuk.
- Eminönü'nün bir profilini çizebilir misiniz bize?
Nevzat Er: İlber Hocam daha iyi bilir, Eminönü'nün belki on yıllara dayanan bir kirliliği söz konusu. Ticaret, zanaat burada başlamış. Bir süre sonra atölyeler açılmış. 1970'ten sonra Eminönü kendi haline bırakılmış ve gerçek halk zamanla buradan kaçmış. Artık 4 yılda bir seçmeni değişen bir yer Eminönü. Bir istasyon gibi yani; insanlar gelip gidiyor.
İlber Ortaylı: Benim zamanımda, 50'li yılların sonu yani, fevkalade güzel bir yerdi Eminönü. Halamın Süleymaniye'deki evinde kalırdım. Orası o zaman orta şekerli insanların oturduğu, eski bir İstanbul mahallesiydi. İstanbul dili orada yaşardı. Beyazıt'tan tramvay vardı. Eminönü'nde oturmak herkesin harcı değildi. Çok seçkin, aydınlardan oluşan bir tabaka yaşardı burada.
Mehmet Şevket Eygi: Sokaklarda otomobiller yoktu. Buradan herkesi kaçırdılar. Otel oldu, pansiyon oldu. Tadı kaçtı. Bizim alt sokağa açılan iki şaraphaneden dışarıya taşan müzik seslerinden uyuyamıyoruz ama bırakmayı da düşünmüyoruz.
- Nevzat Bey, işportacılıkla mücadeleniz hala devam ediyor mu?
N.E: Sorun büyük ölçüde aşıldı. Ama döner bıçağıyla zabıtayı yaralayanlar oldu. Bu yüzden şimdi zabıtaya biber gazı, cop ve kelepçe alıyoruz. Her haliyle kirlenmiş Eminönü gerçekten. Bir yerden başlamak lazımdı. Önce işportacı, kokoreççi, pilavcı, ayakkabı boyacısı, balıkçı, portakal suyu satıcısı, börekçi, balıkçılardan arındırma kararı aldım. Çünkü bunlar sokakta yapılıyordu.
- Bundan sonraki en önemli projeniz nedir?
N.E: Şimdi de semti beton binalardan temizleyeceğiz. İlk projemiz Süleymaniye. Vezneciler'den başlayarak Bakırcılar, üniversite duvarı ve Cemil Birsel Caddesi'nin içinde kalan ve 8 mahalleyi kapsayan alan içinde önümüzdeki günlerde yıkımlara başlayacağız. Bu bölgede 2 bin 700 civarında parsel var. Neredeyse Eminönü'nün yarısını içeriyor. Bekarlar kalıyor, esnaf var, küçük ölçekli imalatçılar var. Proje Bakanlar Kurulu'nun gündeminde. KİPTAŞ üzerinden 150 mülkiyet alındı şu ana kadar. İstimlak çalışmaları devam ediyor. Bunun dışında 150 vatandaş da proje ortağı oldu. Geçmişte olan binanın aynısını yapıp oturacaklar.
- Peki esnaf ne diyor?
N.E: Ayakkabı imalatçıları ile kuyumcu atölyeleri var. Bunlara da ay sonuna kadar süre verdik. Buradan gidin dedik. Çünkü onların kullandığı kimyasal madde sağlığımızı tehdit ediyor. Teknik üniversiteden bir hocayla konuştum; "Saat 5'ten sonra arabamı Eminönü'nde bırakmıyorum" dedi. "Niye?" diye sordum. "O kirlenen hava gelip arabanın üzerine çöküyor, kaportayı çürütüyor" dedi.
M.Ş.E.: Benim 1951 model antika arabam da çürüdü gitti.
N.E: Bir de insana verdiği zararı düşünün. Eskiden burada daha çok konfeksiyon atölyeleri vardı. Ben Malatya Pötürgeli'yim. Geçmişim konfeksiyonla alakalı. Ben de bir zamanlar gömlek üretiyordum burada.
İ.O: Okulu bitirmeden önce miydi konfeksiyon? Giyim kuşamdan belli oluyor zaten. Kumaşa baksana...
N. E: Evet, eskiden çok fazla konfeksiyon atölyeleri vardı hocam. Bunlar hiç kalmadı diyebiliriz.
İ.O: Bizim sokaktakiler ne? Tornacılar Caddesi'ndekiler...
N.E.: Çok sınırlı hocam.
100 AYDIN BEKLİYORUZ
- Mehmet Bey, size göre Eminönü'nde ilk yapılması gereken nedir?
M.Ş.E: 50 sene önce bu ilçede sadece seçkin insanlar yaşardı. Belediye muhtarlar vasıtasıyla bir anket yaptırsın, kaç aydın yaşıyor Eminönü'nde öğrenelim. Yüksek tahsilli gazeteci, akademisyen, mimar, fikir adamı, yazar, bakalım kalmış mı? Önce gazetelere ilan verilecek. Eminönü ilçesinde oturmak isteyen kimselerle toplantılar yapılacak. Başlangıçta bir kişi ikna edilebilirse büyük başarı olur. Adamı ikna etmek kolaydır da hanımını ikna etmek çok zordur. Trafiğin de halledilmesi lazım.
İ.O: Ben oturacağım Süleymaniye'de. Niye Süleymaniye? Çünkü çocukken orada oturdum.
- Başkan Nevzat Er'e ev bakmaya başladınız mı Eminönü'nde?
M.Ş.E: Önce hanımıyla anlaşacak. Bir yasa çıkarıp belediye başkanlarının o ilçede oturma zorunlulukları getirilmeli. Efendim Süleymaniye'de oturulur. Kumkapı'nın bazı yerlerinde, Kadırga Meydanı'nda oturulabilir. Eskiden cinci meydanıymış orası. Buralarda oturacaklara birtakım kolaylıklar, muafiyetler kazandırılması gerekir.
İ.O: Eminönü belediye reisinin Kadıköy'de oturması, efendime söyleyeyim, araba fabrikatörünün rakip firma arabası kullanması gibidir. Gerçi bu bölgedeki herkes Kadıköy'e kaçar biliyorsunuz değil mi? Bütün Eminönü halkı Kadıköy'e kaçtı. Benim yanında oturduğum halam dahil. Şimdi Süleymaniye Vezneciler'den atsınlar o trikotçuları otururum orada. Mesela Toktamış Ateş gitti, Karagümrük'ten iki daireyi alıp birleştirdi. Fevkalade memnun hayatından.
- Sayın Ortaylı, Eminönü'nde birtakım yenilikler oluyor. Sizce bu projeler umutlanmamız için yeterli mi?
İ.O: Benim hoşuma giden çok önemli bir etüd çalışması yaptırmış olmaları. Eminönü Belediyesi'nin yaptığı araştırmayı okudunuz değil mi? Burada hayat yok. Gündüz var, gece yok. Eminönü'nde 33 mahalle var, 17-18 tanesinde hayat hiç  yok. Eminönü'nde kimler oturuyor, hangi sokaklarda kim ne iş yapıyor bunu belirlediler. İmalathaneleri boşaltabilirlerse gerçekten önemli bir adım olur.
BELEDİYENİN BÜTÇESİ YOK
- İlçedeki en önemli sorun nedir?
İ.O: Ben Eminönü'nün yönetim biçimini son derece sorunlu görüyorum. Türkiye'nin en önemli belediyesi ama bütçesi yok. Neden çünkü buranın nüfusu 50 bin. Ama gündüz 3-4 milyona çıkıyor. Böyle olmaz.
- Ne kadar bütçesi?
N.E: İmar yok, emlak vergisi yok, devletten aldığımız çok az. Bizim yılda aldığımızı, belediyeler bir ayda alıyor. Yaklaşık 4 bin 800 oy alarak başkan seçildim. Ama gündüz 4 milyon insan yaşıyor.
İ.O: Halbuki en az seçmenin olduğu bölge burası değil mi! Fakir burası kardeşim. Dünyanın merkezi oysa. Çok zor bir şey burayı anlatmak. Roma daha kolay yazılır. 2 bin yıllık, iki imparatorluk başkenti Eminönü bahsettiğimiz yer. Çok değişmiş, çok örselenmiş. Burası belediye olmaz. Burası sur içine verilir, Fatih'le birleştirilir. Başına da bir kişi tayinle getirilir.
N.E: Burayı Büyükşehir'e bağlamak lazım.
İ.O: Evet, kesinlikle. Büyükşehir'in binasını da yıkmak lazım. Benim profilimde o binanın temizlenmesi lazım oradan. Çatlamış zaten. Niye yeniden tamir ediyorsunuz? Saçma. Çok konaklar gitti orada. İstanbullular gitti. Ben hatırlıyorum. Orada müteverrim (veremli) bir genç kadın ağlayarak Taşlıtarla'ya taşındı. Çok çirkin ve küstah bir binadır. Medreseyi gölgeler, Şehzadebaşı ile yarışır. O çevreye yakışmaz, kaldırılması lazım.
- Sayın Eygi, 25 yıldır semtte yaşayan bir aydın olarak, neler yapılmasını istersiniz Eminönü'nde?
M.Ş.E: Eminönü Belediyesi bir yerden para bulursa bir Türk evi açabilir. Eminönü'nde turistlere "İşte Türkler bu evlerde otururlardı" diye gösterebileceğimiz ev kalmadı. Teraslarında 30 metrekarelik asma bahçeleri de olacak. Onlardan bir tane Bağlarbaşı'nda köprü ayağında, merhum Asım İlker'in evi var. Onun resmini çekin bir kere. Bir tane de Çatalca'da Nevzat Yalçıntaş'a bir ev yapıldı, o da Türk evi. İki tane şömineli salon var; biri buhara tipi, biri İznik çinileri ile kaplı. Tavanlar nakışlarla bezeli. Bırakın Türk evini, çay içilecek güzel yer bile yok.
- Sultanahmet'te çay içip pasta yiyebileceğiniz şık yerler mevcut...
İ.O: Var mı hani gezerken girip oturacağın bir yer? Varsa gösterin.
M.Ş.E: Öğrencilerin bile gidebileceği çok nezih mekanlar olması lazım. Benim evimin yanında Beyaz Ev var. Arada bir gidebilirsiniz. Her hafta gidelim desek bütçemizde bir çay rahnesi (gedik) açar. Ben de binerim otomobile Zeyrekhane'ye giderim, nefis bir yer. Güzel lokantalar da var ama sayıları çok az.
İ.O: Burada her çeşit Türk mutfağını deneyebilmelisiniz. Çok da yok yani. Hangisine gitsen bir noksanı var.
ADLİYE DE SORUNLU
- Yerli turist pek gezmiyor Eminönü'nü. Çoğu insan gezilecek yerlerin sadece Sultanahmet'te olduğunu sanıyor.
İ.O: Her yerde var gezilecek yer. Şu sokağın içinde 150 metreye hapsetseniz bir saat gezdiririm sizi. Veliefendi Evi, Köprülüzade Konağı, Akbıyık Mescidi. Yavaş yavaş öğreniyor insanımız da. Gezmek de pek bir şey ifade etmez. Kaçak binalar var. Bozdoğan kemerinin dibine 5 katlı bir bina dikiyor adam. Tuğla bir şey yapıp etrafını sözüm ona ahşap kaplıyor. Dünyanın en güzel camisinin altını ne halde görüyorsunuz. 50 kuruşa çıkıveriyor o katı. Belediye bunları kontrol edemiyor. Buralarda garip binaları yıkmak lazım. Sultanahmet Adliyesi'nden başlasınlar. Ama koruma kurulları bir şeyler yapma konusunda çok yavaşlar. Kurullar sürekli çatışma halinde.
N. E: Özel bir kanun çıkması lazım. Eminönü'ne de bir tane olağanüstü hal gibi bir adam getirmek lazım. Hiçbir kuruma başvurmadan üstten tıraşlanacak bütün fazla katlar. Bütçeyi de başbakanlık kendisi ödeyecek.
- Eminönü'nde eski İstanbul yaşantısının sona ermesi ile yemek kültürü de oldukça azaldı. Siz nerelerde yemek yemeyi tercih ediyorsunuz?
M.Ş.E: Tavuk pazarından Kapalıçarşı'ya giderken Bahar Lokantası var. Bence en güzel yemek orada. Benim projelerimden biri börek sarayları, pilav sarayları, çorba sarayları. Buhara pilavı başta olmak üzere bin çeşit pilav olacak mesela. İstanbul'da son bir buçuk senedir kahvaltı evleri açılmaya başlandı simit saraylarından sonra. Küçük Ayasofya Caddesi'nde Van kahvaltı salonu, Süleymaniye Camisi'nin tam karşısına Erzincan kuru fasulyecisi açıldı. Kadırga Meydanı'nda İmren Lokantası var. Bir de Kapalıçarşı'da Ay Kafe diye küçük bir yer var, peynirli bir pastamsı bir şey yapar. Eski Amerika Dışişleri Bakanı Madeleine Albright bile gelip o pastadan yemiştir.
- Son olarak, Eminönü bölgesinde çok fazla Malatyalı var. Özellikle kaçak otoparklar da Malatyalılar'a ait... Hemşerileriniz sorun yaşatıyor mu size?
N.E: Ne kadar sıkıntı yaşadığımızı hocam bilir. Ama otopark sorununu soruyorsanız, bir kere tüm otoparkları denetimimiz altına aldığımızı söyleyebilirim. Kaçak olanları kapatmaya başladık. Aralarında 200 araçlıktan büyük olan ve kaliteli hizmet verenlere ise işletme ruhsatı veriyoruz
- Bir de turizm tanıtımlarına yönelik projeleriniz var mı? Örneğin 12 dilde hazırlanmış bir Sultanahmet yürüyüş rehberi gibi...
N.E: İlber Ortaylı'nın desteği ile bir yürüyüş el haritası oluşturuyoruz. 12 dilde olmasa da şu anda 3 dile çevriliyor.
- İlber Hoca'yı bulmuşken Topkapı'yı sormadan olmaz. Ne olacak Topkapı'daki eserler?
İ.O: Her şeyden evvel bütçe ve personel lazım. Bunu vaat etti Kültür Bakanlığı. Atölye ustasından uzmana kadar işe koyulacak personel lazım. Çok önemli. Bütün Osmanlı medeniyeti burada.
Yıldız ATEŞ
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
