|
 |
 |
 |
|
| Tekkede şiş, ne iş
|
|
Bazı tarikat kollarında kızgın demiri dile sürmek, vücudu kesmek veya delmek suretiyle yapılan çarpıcı gösterilerin amacı tarikat inkârcılarına etkin cevaplar vermektir.
28 Şubat sürecinde Türkiye baştan başa irtica ve laiklik gerilimi içindeyken televizyonlarda zaman zaman şişli-bıçaklı zikir ayinleri görülmekteydi. Olayın kanlı-canlı magazin ihtiyacını karşılamaya yönelik parıltısını değerlendiren 'reyting' avcıları bu gösterilerin her tekrarında seyirci çekebildiğini biliyorlardı. Bazı tekkelerde 'burhan' adı altında geleneksel biçimde sürdürülen bu ürpertici gösteriler sırasında şişlenen veya bıçaklanan insanlara ne oluyordu? Hadiselere bakılırsa hiçbir şey olduğu yoktu. Zira üzerlerinde burhan uygulanan dervişlerin bedenlerinde meydana gelen geçici basit yaralanma kısa sürede etkisiz hale gelmekte, hiçbir sağlık sorunu yaşanmamaktaydı. Bu görüntüler gerçek olabilir miydi? Yoksa bütün olup biten sadece bir tür göz boyamaktan mı ibaretti? Ne var ki, yıllardır bilinen bu tarikat geleneği özellikle batılı araştırmacılar tarafından didik didik edilerek incelenmişti. Bütün ısrarlı çabalara rağmen gösterinin sahteci bir yanı keşfedilememiş, kimse bir hile bulup kanıtlayamamıştı.
HANİ YARASI
Derken Türkiye'ye Irak'tan yeni bir kaset daha geliyordu. 28 Şubat fırtınası ile birlikte tarikatlar mercek altına alınıp neredeyse bütün tasavvuf mensupları Ali Kalkancı ve Müslüm Gündüz ile bir tutulurken ortaya çıkan ve televizyonlardan yayınlanan kasette çok farklı bir 'burhan' örneğine tanık olunuyordu. İlk defa bir ateşli silahın bu tür bir gösteride kullanıldığı görüntülü olarak kayda geçmekteydi. Orada da kurşunlama olayının bir hileye dayandığı düşünülmüş ama böyle bir kanıt bulunamamıştı. Kurşun bir iz yapmış ama en küçük bir yara bırakmamıştı. Şüphesiz doğa ve akıl dışı sayarak bu gibi gösterilerin gerçek olamayacağında ısrar edenlerin çoğu hala aynı görüşü sürdürmektedirler. Ancak bu ve benzeri burhan örnekleri üzerinde sayısız inceleme yapan araştırmacıların olayı henüz çözemedikleri de bir gerçektir.
NEREDEN GELİYOR?
Bu olayla ilgili çok kesin tarihi verilere ve mekan kayıtlarına sahip değiliz. Ancak bu uygulamanın önce bazı Kadiri ve Rıfaı tarikat kollarında ortaya çıktığı genel kabul gören bir husustur. Bununla birlikte söz konusu gösterilerin çok eski bir mazisi olmadığını kabul etmek durumundayız. Kadirilikte daha çok ateşte akkor hale gelecek kadar kızdırılmış demirin dile sürülmesi şeklinde gerçekleştirilen burhan uygulanırdı. 'Gül yalamak' denen bu burhanın amacı doğa olaylarının gerçek bir dervişe zarar veremeyeceğini, dolayısıyla tutulan yolun Allah katında hak olduğunu inkarcılara göstermeye çalışmaktır. Şişleme veya bıçaklama gibi uygulama ise daha çok Rıfaı kesiminde görülmektedir ki orada da amaç aynıdır. Muhtemeldir ki bu, tarikatlara karşı toplumda olumsuz bir dalganın estiği, ilmiye sınıfının etkisiyle halkın tekkeleri inkar ettiği dönemlerde doğal bir savunma yöntemidir. Ayrıca bir dönem Kuzey Afrika şeridi gibi bazı İslam beldelerinde çokça görülen bazı büyücü Hıristiyan keşişlerin kafa karıştırıcı gösterileri de etkenlerden biri olabilir. Sihirbazlık gösterileri yaparak İslm toplumlarında yeniden Hıristiyanlığı yaymaya çalışan bazı tarikat faaliyetleri de bu açıdan kayda değer bir veri olsa gerektir. Yakın dönemin en önde gelen Kadiri şeyhlerinden biri olan Ömer Hüdai'nin 'burhan' uygulaması ile ilgili bir öykü, burhan denen gösterileri sufi gözüyle yorumlamak isteyenlere kolaylık sunabilir. Ömer Hüdai, Diyarbakır'da bir şeyhi ziyaret eder, tekkede zikir yapılır. Dervişler coşunca 'Burhan' isterler. Diyarbakırlı ev sahibi şeyh efendi 'gerekmez evladım burada inkarcı yok ki' der. Ancak dervişler ısrar edince şişleme sahnesi kurulur, bir kişinin üzerinde burhan uygulanır. Tabii olay başarılı bir örnektir, dervişleri daha da coşturmuştur. Sonrasında da Ömer Hüdai odun toplattırıp tutuşturur ve üç dervişine bu ateşin içinde zikir halkası kurdurur. Böylece iki şeyhin iki ayrı burhan uygulaması tamamlanır. Ömer Hüdai ev sahibi şeyhe döner ve şöyle der:
İŞİN ÖZÜ GÖLGEDE...
-Ne anladık bundan? Aramızda tarikatı inkar eden kimse yoktu ki. Allah üstüne sohbet edeceğimize, birbirimizin kalbindeki sevgi meşalesini yakacağımıza odun yaktık, eğlendik, neye yaradı? İlginçtir bugün hala bazı Kadiri ve Rıfai kollarda kızgın demir veya şiş gibi aletlerle 'burhan' uygulaması yapılır. Ancak yirminci yüzyılın son çeyreğine kadar yaşayan Kadiri şeyhlerinden Tayyar Baba 'bu devirde işin özünü gölgelemeye başladığı' gerekçesiyle kendi dervişlerine 'burhan'ı yasaklamıştır.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
