Petrolde hesabı kitabı kalıcı şoka göre mi yapmalı? Geçmiş eğilimlerin söylediği Türkiye'ye etkisi üç koldan

Petrolde hesabı kitabı kalıcı şoka göre mi yapmalı?

Geçen hafta petrol fiyatlarında bir kaç olay birden gerçekleşti. Uluslararası yatırım bankası Goldman Sachs'ın hazırladığı bir rapor fiyat yükselişinde etkili oldu. Petrol fiyatlarında süper tırmanış dönemine girildiği ve 105 dolara kadar gidebileceği tahmininde bulunan raporun etkisiyle fiyatlar 58.18 dolara kadar çıktı.
Ardından piyasaların büyük bir dikkatle izlediği ABD Merkez Bankası Başkanı Alan Greenspan, küresel petrol stoklarınlarındaki artışın petrol fiyatlarını düşürmesi gerektiğini söyledi. Petrol fiyatları gerilemeye başladı ve hafta sonunda 52.90 dolara kadar indi.
IMF'nin revizyonu- Greenspan'ın bu olumlu yaklaşımına karşılık IMF altı ayda bir yayımladığı Dünyanın Ekonomik Görünümü raporunda kalıcı bir petrol şoku uyarısı yaptı. IMF'nin baş ekonomisti Raghuram Rajan, "Önümüzde, beklenen fiyatların yüksekliğinden kaynaklı belirsizliklerle dolu zor bir dönem var. Bu dönemde petrol arzında herhangi bir kesinti olması halinde 100 dolarlık varil fiyatı imkansız sayılmaz" dedi. IMF'nin, 2004 Eylül ayında yayımladığı bir önceki raporunda 34 dolar olan 2005 petrol fiyatı tahminini 52 dolara yükselttiği dikkati çekti.
Petrolde son gelişme ise fiyatlarındaki son gerilemeyi gerekçe gösteren OPEC'in hafta sonunda günlük üretimi artırmaktan vazgeçmesiydi.
Mevsimsel etki- Petrol fiyatlarının seyrinde iki farklı görüşün ve son bir kaç günlük düşüşün ardından acaba hesap ve kitabı neye göre yapmalı? Bir kere düşüşte stok artışı ve Greenspan'ın konuşması yanında kış mevsiminin geride kalması da etkili. Petrolü asıl kullanan dünyanın kuzey yarım küresinde yaz mevsimine girilmesi ısınma amaçlı petrol kullanımını düşürüyor.
Büyümenin etkisi- Buna karşılık petrol fiyatlarının daha da yükseleceğini öne sürenler, orta ve uzun vadeyi kastediyorlar. Yani yılları içine alan bir zaman diliminden bahsediyorlar. Dünya petrol talebinin arkasında dünya ekonomik büyümesinin en üst düzeye çıkmasının etkisi var. Bu büyümenin hemen durulması beklenmiyor. İthal petrolü en çok kullanan ekonomi olarak Çin'deki yüksek büyümenin durulmasının üç dört yılı alacağı tahmin ediliyor. Dolayısıyla dünyada ya faizler yükselip büyüme hızını kesecek ya da petrol fiyatlarındaki artış büyümeyi durduracak ki, petrol talebi artmasın, hatta gerilesin.
Arzın artışı yavaş- Petrolde talebe karşı arz artışının esnekliği az. Üretim hemen artırılamıyor. Arzı artırmak ihracatçı ülkelerin de, petrol şirketlerinin de işine gelmiyor. Petrol talebinin yaz mevsiminden dolayı kısmen azalacak olması, belki spekülatörleri harekete geçirmiş olabilir. Ama aynı spekülasyonun IMF'ye ulaştığını iddia etmek herhalde mümkün değil. Dolayısıyla kısa vadede de, orta ve uzun vadede de hesabı kıtabı yüksek fiyata göre yapmakta fayda olabilir. Galiba bir süreliğine 30'lu, 40'lı fiyat düzeyleri bitti. 2005 Programı'nda 40.5 dolarlık petrol fiyatı hedefi de revize edilmeli.
Sonuç- "Karadut yaprak döktü kış, karadut yaprak açtı yaz" Türk Atasözü