  |
|
10'uncu yaşını kutlayan Toyota 'ihracatla' doğdu
 Toyota, önümüzdeki hafta Türkiye'de üretimine başlamasının 10'uncu yılını kutlayacak. Şirket 10. yılı nedeniyle Adapazarı fabrikasında özel bir tören düzenleyecek. Seremoniye; hükümet temsilcileri ile Toyota'nın Japonya ve Avrupa'daki üst yönetimi de katılacak. Türkiye'deki 10. yılını kutlayan Toyota, pek çok badire atlattı. 1998'de sadece 1.5 milyon dolarlık ihracat gerçekleştiren şirket şimdi 1.5 milyar dolarlık ihracata doğru koşuyor. Artık onlar İstanbul Sanayi Odası'nın "En büyük 500" sıralamasının iddialı oyuncularından biri. En büyük Japon yatırımının ülkemize gelişini, merhum Sakıp Sabancı ve Özdemir Sabancı'nın çabalarını sizlere yeniden hatırlatmak istedik. Sakıp Sabancı her alanda olduğu gibi otomotive de meraklıydı. Hatta ince eleyip sık dokuyan Japonlar'ı bile kardeşi Özdemir Sabancı ile birlikte Türkiye'de yatırım yapmaya ikna etmişti. Tüm dünyaya Corolla'lar ihraç eden Toyota Türkiye'nin hikayesi yaklaşık 20 yıl önce Sakıp ve Özdemir Sabancı ile başladı. 1984 yılında Toyota distribütörlüğü ile başlayan macera 6 yıl sonra dev yatırım hamlesine dönüştü. 1990 yılında yüzde 50 Sabancı Holding, yüzde 40 Toyota ve yüzde 10'u da Mitsui olmak üzere Adapazarı'nda 350 milyon dolarlık yatırımla fabrika kurulması kararı alındı. 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in temelini attığı Toyotasa Adapazarı fabrikası 1994 yılında üretime başladı. Yaklaşık 1 milyon metrekare alan üzerine kurulu fabrikanın kapasitesi 100 bin adetti. Yaklaşık 1 ay içinde de Corolla Sedan'ın üretimine başlandı. Herkes çok heyecanlıydı. 1 yıl sonra ise Corolla Station Wagon'lar banttan çıkmaya başladı.
Sabancı: Yüreğim yanıyor
1995 yılında 21 bin 458 Corolla üretilmişti. Sonraki iki yıl da rakamlar 20 bin adetler seviyesindeydi. Yapılan büyük yatırıma rağmen bilançolar kimseyi memnun etmiyordu. Tarih 2000 yılının Ekim ayını gösterdiğinde Sabancı Holding, üretimdeki yüzde 15'lik payını Toyota'ya sattı. Şubat 2001 krizi bir çok sanayi şirketini olduğu gibi Toyotasa'yı da olumsuz etkilemişti. 100 bin kapasiteli fabrikadan sadece 2 bin 862 otomobil çıkmıştı. O dönem İstanbul Sanayi Odası'nın haziran ayı meclis toplantısında adeta isyan eden Sakıp Sabancı, Toyotasa tesislerinde günde bir değil sıfır üretim olduğunu belirterek, "Dünyanın yatırımı, robotlarla dolu fabrika duruyor. Bu modern fabrikanın yöneticileri üretimi sıfır diyorsa yangın var demektir" demişti. Ve Ekim 2001'de Sabancı Holding Toyota'nın üretiminden çekildi. Sabancı, Toyotasa'daki son yüzde 25 hisseyi de Japonlar'a devretti. Sekiz ayda 1.015 adet Corolla üreten fabrika için "Yüreğim yanıyor ağalar" diyen Sabancı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Sakıp Sabancı'nın böylece Toyota marka otomobillerin üretim ve ihracatını yapan şirkette payı kalmadı. Şirketin unvanından Sabancı adı da çıkarıldı. Pazarlama ayağında ise Toyota Sabancı Pazarlama ve Satış şirketinde hisseler yüzde 65 Sabancı Holding, yüzde 25 Toyota Motor ve 10 Mitsui şeklinde olmuştu. Hedefler uyuşmadı Şimdi Toyota Türkiye, son modeli Corolla Verso'nun da dopingiyle bu yıl 1.5 milyar Euro'luk ihracata koşuyor. Toyotasa'da da hedefler büyük. Şirket, önümüzdeki 3 yıl içinde pazar lideri olmayı hedefliyor. Tabii Sabancı'nın Toyota ile üretimdeki ortaklığını bitirmesi o dönemde çok ses getirmişti. Hatta Sakıp Ağa'yı suçlayanlar oldu. Ancak Sabancı ile Japon ortağının hedefleri farklıydı. Toyota ihracat odaklı çalışmak ve sermaye artırıp, yeni yatırım istiyordu. Hal böyle olunca da iki taraf dostça ayrıldı. Sakıp Sabancı üretimdeki ayrılıklarını şöyle yorumlamıştı: "Toyotasa yapılırken patates tarlasına fabrika yapıyorlar dediler. Fabrika 7 makasla açıldı. Cumhurbaşkanı, başbakan, bakanlar... Japonlar da, 'Ne kadar duyarlı bir memlekete geldik' dedi. Ama verilen sözlerin yerine getirilmesine gelince kimseyi bulamadık. Bize gelecek model de Fransa'ya gitti. Bu sektör çok önemli. O zaman sana sormazlar mı aşiret misin, devlet misin? Dünyayı yeniden keşfetmeyelim, akıllı düzenlemeler lazım. Rahmetli Özdemir 40 kez Japonya'ya gitti. Japonlar'ı buraya getirdi ve rekabetçi yolu açtı. Bizden sonra rakipler canlandı. Sonra fabrikayı Japonlar'a teslim ettik. Türkiye'nin menfaatleri bunu gerektiriyordu. Belki Sabancı'nın menfaatleri çıkmamamızı gerektiriyordu ama biz Türkiye'nin menfaatlerini ön planda tuttuk. Bu yatırımın Türkiye'de kalması için ortaklığımızdan vazgeçtik." Fabrikanın üretime başladığı ilk yıl 21 bin 458 otomobil üretilmişti. Toyota Türkiye bu yıl ise 140 bin adetlik üretim rakamına koşuyor. Bugüne kadar 220 bin 940 Corolla'yı bantlarından indiren şirket, ihracatta da zirveyi hedefliyor...
|
