Petrol şokuna daha çok yol var Petrol faturası nasıl değişti?

Petrol şokuna daha çok yol var

Petrol fiyatlarındaki tırmanış nedeniyle başlayan korku yersiz değil. Çünkü 45 dolarlık fiyatla 1980 yılında tarihi düzeyi olan 38 doların üzerine çıkılmış. Aradaki enflasyon ve dolardaki değişme dikkate alınınca belki 1980'deki 38 dolarlık düzey bugün 60-65 dolarlık seviyeye denk gelir. Yani görünüşte petrol fiyatları rekor kırmasına karşılık gerçekte 1980 değerlerine henüz varmış değil.
Yine de, fiyatların görünürde rekor değerlere yükselmesi, yakın gelecekte düşebileceğine dair beklentilerin güçlü olmaması ve 1973'deki petrol şokunun etkisi tedirginliği kısmen endişeye dönüştürüyor. Bitişikte yer alan grafikten de görülebileceği gibi, 1973 yılında petrol 2.9 dolar iken Araplar'ın İsrail'le 6 Gün Savaşları ilk şoka yol açtı. Petrol amborgosu başarısız oldu ama piyasalarda stoklama eğilimi ortaya çıktı. Petrol üç ay içinde üç kat artışla 11.6 dolara yükseldi. Devam eden yıllarda vergi artışları yoluyla petrol fiyatları giderek tırmandı. 1979 yılındaki İran Devrimi etkisi fiyatları 38 dolarla doruk noktasına çıkardı.
Yine yandaki tablodan görülebileceği gibi, 1970'lerde ve 80'lerin ilk yarısında petrol ithalatının toplam ithalat içindeki payı oldukça yüksekti. Şok öncesi Türkiye'nin ithalatının yaklaşık yüzde 10'unu oluşturan petrol faturası şok sonrası ikiye hatta üçe katlandı. 1982 yılına gelindiğinde toplam ithalatın yüzde
41.5'ini oluşturdu. 8.5 milyar dolarlık ithalatın 3.5 milyar dolarını petrol oluşturdu. Bundan petrol fiyatlarının yüksekliği yanında ithalatın düşük olmasının da payı var. Son yıllarda petrol faturasının payı yine yüzde 10'un altına geriledi. Eğer 2004 yılında Türkiye 2003 yılının aynı mıktarında petrölü 36 dolar düzeyinden satın alırsa petrol faturası yaklaşık yüzde 50 artışla 6.5 milyar dolara çıkacak. Ama yıllık ithalat rakamı yaklaşık 90 milyar dolar olarak alınırsa ithalat içindeki payı yüzde 7 civarında kalacak. Petrol fiyatlarının artışı ise yaklaşık bir kat düzeyine yaklaşmış.
Fiyat tırmanışlarıyla petrolde ciddi bir durumla karşı karşıya olduğumuz doğrudur. Ama bunun boyutunun 1973 yılındaki petrol şoku ulaşması için, daha çok yol almamız gerektiği de ortadadır.

Sonuç:
"Lamba ışığında doğru görünen, gün ışığında doğru olmayabilir"
Fransız Atasözü