|
 |
 |
 |
İçimizdeki zehir (2)
Değerli okurlar, önceki yazıda, 18 aylık olan oğlunun ve yeni doğacak bebeğinin sağlığından, tarımsal ya da sanayi amaçlı kullanılan kimyasal maddelerin vereceği zarardan duyduğu endişeyi belirten bir okurumun mektubu üzerine konuya giriş yapmıştık. Bugün ise kısaca bu maddelerden en önemlilerine göz atacağız.
YEDİKLERİNİZE DİKKAT
Anne sütünü kirleten kimyasal maddelerin miktarı, tüm dünyada ve yerel olarak ne kadar kullanıldıkları, annenin beslenme şekli, yaşı, defa doğurduğu ve ne kadar zamandır emzirdiği ile yakından ilişkilidir. Yerel olarak o maddenin hiç kullanılmıyor olması, anne sütünde hiç bulunmayacağı anlamına gelmiyor. Örneğin klordan (chlordane) adlı böcek ilacı Finlandiya'da hiç kullanılmamakla birlikte, buradaki annelerin sütlerinde bulunuyor. Bunun sebebi; yoğun olarak yenilen Baltık Denizi balıklarının etindeki birikmeye bağlanmıştır. Bahsi geçen kimyasal maddeler insanlarda nasıl birikiyorsa, benzer şekilde hayvan etlerinde, sütünde ve yumurtasında da birikiyor. Hayvansal gıdaların ve özellikle yağlı etin çok tüketilmesi, anne sütündeki kimyasal maddelerin yükselme riskini artırıyor. Çoğu kimyasal madde yağda birikmeyi sever; anne sütü de yağdan zengin bir gıdadır. Almanya'da Schade ve Heinzow tarafından yapılan bir çalışma, üç yıl boyunca az et ve çok sebze meyve yiyerek sağlıklı beslenen kadınların sütünde zararlı kimyasal madde miktarının çok azaldığını gösteriyor.
BESİNLERDEKİ ZEHİRLER
Klordan (chlordane) 26'dan fazla maddenin oluşturduğu bir bitki zehridir. Tarımda, ev ve bahçe bitkilerinde termitlere karşı kullanılmıştır. Şu anda 60 ülkede kullanımı yasak. Toprağa karıştıktan sonra yok olması 20 yılı buluyor. Balıklarda, kuşlarda, hayvanlarda ve bulunabiliyor. Yasaklandıktan sonra anne sütündeki miktarı azalmaya başladı.
Dieldrin ve Aldrin tarımda zararlıların hastalık taşıyan böceklerin yok edilmesinde kullanılırlar. Doğadan çok uzun sürede kaybolurlar. İnsanda yağda birikip vücudu çok yavaş terk ederler. Yağlı dokuda ve anne sütünde kandan altı kat daha fazla konsantrasyonda bulunurlar. Dieldrin ve Aldrin'in kullanımı dünyada 70 ülkede yasaklandı.
DDT tüm dünyada yaygın olarak tarımsal alanda ve sivrisinek-böcek mücadelesinde kullanılmıştır. 1995 senesinden beri 70'e yakın ülkede yasaklanmıştır. Toprakta on beş yıldan daha uzun süre tahrip olmadan kalır ve insan dokularında birikebilir. İnsan vücudundaki miktarı dört yılda yarıya iner. Bu da yağlı dokuyu sevdiğinden, insan sütünde kanına göre daha yüksek konsantrasyonlarda bulunuyor. Yasaklamalardan sonra sütteki miktarı düşmeye başladı.
Hekzaklorobenzen (HCB) tarımda zararlıları ve mantarları yok etmekte kullanılır bir sanayi yan ürünüdür. Atık su iyileştirmelerindeki klorlama, tahta koruyucuları ve solvent üretimi sırasında ortaya çıkar. Toprağa sıkıca bağlanır ve bitkilerin yapısına katılabilir. Ülkemizde yanlışlıkla, mantara karşı HCB ile ilaçlanmış tohumluk buğdaydan ekmek yapılması sonucu 4000'den fazla insanda pembe yara denilen hastalık ortaya çıkmıştır.
Dioksin ve Furan birbiriyle yakından kimyasal yan ürünlerdir. Yüksek oranda kanserojendir. Vietnam savaşı sırasında ağaç yapraklarını dökmek üzere yaygın olarak kullanılmıştır. Anne sütüne geçme eğilimindedirler.
Poliklorinat bifenil (PCB) türevleri ateşe karşı korunmada kaplama olarak kullanılırlar. Beyin gelişimi üzerine olumsuz etkileri vardır. Gebelik sırasında karşılaşılırsa, zihinsel davranışsal bozukluklara neden olabilirler. Tiroid hormonu üzerine de etkileri bilinir. Tüm dünyada yaygın olarak bulunurlar. Anne sütünde kandan daha fazla bulunur. Bir sonraki yazıda korunmak için neler yapabileceğimizi tartışacağız. Sağlıkla kalın.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
