Dış rekabet mi iç kutuplaşma mı?

Bundan birkaç on yıl evvel milli geliri bizden çok düşükken, şu anda milli gelirimizi çok geçmiş ülkelerin ya da bugünün dünyasında güç haline gelmiş yerlerin hepsinde bir şekilde milliyetçilik gözlemlemek mümkün. Kuşkusuz milliyetçilik biçimleri her ülkeye göre değişiyor, tıpkı milliyetçilik teorilerinde olduğu gibi farklı dinamiklerle izah edilebiliyor. Sosyal dokusu çok karmaşık yerlerde bile milliyetçiliğin pozitif bir dinamik olarak kurgulandığı zaman iç entegrasyonu artıran işlev ürettiği tesbitini yapan düşünürler var. Milliyetçilik zaman zaman bölgesel güç olmanın dinamiği olarak, zaman zaman da ekonomik kalkınmanın zemini olarak işlevselleştirilebiliyor. Sosyal yapısı bütünsellik yerine farklılıklar üzerine kurulmuş, farklı etnik topluluklardan oluşan yerlerde, milliyetçilik çok büyük acılara imza attığı gibi, başka biçimde işlevselleştirildiği zaman iç entegrasyonu sağlayan bir üst kimlik olarak da kurulabiliyor. Milliyetçiliğin büyük acılara imza atan yapısı ile pozitif bir dinamik üreten yönü arasındaki yol işareti, milliyetçiliğin içe dönük üretilip üretilmediği ve somut bir projeye yaslanıp yaslanmadığı. Eğer içe dönük bir kutuplaşma temelinde kuruluyorsa milliyetçilik, bu o toplumun enerjisini tüketen bitmez tükenmez gerilimlerin adresi haline geliyor. Dışa dönük rekabetçiliğin bir unsuru olarak ele alındığı yerlerde ise başka toplumlarla yarışmanın dinamiğini, yarışı önde bitirmenin enerjisini üretebiliyor. Somut hedefleri yakalamada bir motivasyon unsuru olarak kullanıldığı yerlerde, ülkelerin birkaç on yıl içinde çağ atlamasına zemin hazırlayabiliyor. Bizim ülkemizde milliyetçi argümanlara dayanan tartışmaların yükseldiği zaman dilimlerine baktığımız zaman ise hemen gerilimlerin öne çıktığını, pozitif işlev üretme zeminlerinin kaybolduğunu gözlemliyoruz.