 Sezer, Sivil Havacılık Yasası'nı iade etti
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, 5372 sayılı ''Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun''u kısmen iade gerekçesinde, Yasa'yla, üst düzey görevlilerin atama kararnamelerinde Cumhurbaşkanı'nın imzasını gerektirmeyecek bir düzenleme yapılmasına olanak sağlandığını belirterek, bunun, parlamenter demokratik sistem, Anayasa'nın kimi maddeleri, kamu yararı ve kamu hizmetinin gerekleriyle bağdaşmadığını ifade etti.
Cumhurbaşkanlığı Basın Merkezi'nden yapılan açıklamaya göre, Sezer, Yasa'nın 21. maddesinin ikinci fıkrasıyla, Sivil Havacılık Genel Müdürü, Genel Müdür Yardımcısı ve Birinci Hukuk Müşaviri de dahil tüm personelin atama yöntem ve ilkelerinin, Genel Müdürlükçe çıkarılacak yönetmelikle belirlenmesinin öngörüldüğünü belirtti.
Anayasa'nın 128. maddesi uyarınca, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'nün tüm personelinin niteliklerinin, atanmalarının, görev ve yetkilerinin, hakları ve yükümlülüklerinin, aylık ve ödenekleri ile diğer özlük işlerinin yasayla düzenlenmesi gerektiğini vurgulayan Sezer, şöyle devam etti:
''Oysa, incelenen Yasa'nın 21. maddesinin ikinci fıkrasında, Genel Müdürlüğün merkez örgütü ve temsilciliklerinde görevlendirilecek personelin atama, yer değiştirme ve görevde yükselme yöntem ve ilkelerinin yönetmelikle düzenleneceği belirtilmiştir. Yasa'da, sözü edilen konuların yönetmelikle düzenleneceğinin belirtilmesinin 'yasayla düzenleme' anlamına gelmeyeceği açıktır. Anayasa'da yasayla düzenlenmesi öngörülen konuların temel ilkelerine
yasada yer verilmesi, yürütmenin, ancak çerçevesi belirlenmiş teknik ayrıntıların düzenlenmesi için yetkili kılınması gerekmektedir. İncelenen Yasa'nın 21. maddesinin ikinci fıkrası, konu ile ilgili hiçbir kural getirilmeden atama, yer değiştirme ve görevde yükselme yöntem ve ilkelerine ilişkin tüm düzenlemeleri yönetmeliğe bırakan içeriği nedeniyle Anayasa'nın 128. maddesiyle bağdaşmamaktadır.''
''CUMHURBAŞKANI'NIN YETKİSİ''
Yasayla Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'nün, Ulaştırma Bakanlığı'nın bağlı kuruluşu olarak yapılandırıldığını anımsatan Sezer, şunları kaydetti: ''Bu yapısal özellik nedeniyle, hazırlanacak yönetmelikte, Genel Müdür, Genel Müdür Yardımcısı ve Birinci Hukuk Müşaviri'ni atama yetkisinin, tek başına ya da birlikte Başbakan ve Ulaştırma Bakanı'na verilebileceği ortadadır.
Böylece, incelenen Yasa'yla, üst düzey görevlilerin atama kararnamelerinde Cumhurbaşkanı'nın imzasını gerektirmeyecek bir düzenleme yapılmasına olanak sağlanmaktadır. İncelenen Yasa'nın 25. maddesinin birinci fıkrasında, Genel Müdürlük personelinin 657 sayılı Devlet Memurları Yasası'na bağlı olduğu belirtilmiştir. Bu gönderme nedeniyle, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü üst düzey görevlileri, mali, sosyal ve hukuksal statü olarak diğer kamu kurum ve kuruluşlarının üst düzey personeli ile eş düzeyde tutulmuştur.''
2451 sayılı ''Bakanlıklar ve Bağlı Kuruluşlarda Atama Usulüne İlişkin Kanun''da, genel müdürler, genel müdür yardımcıları ve birinci hukuk müşavirlerinin atamalarının ortak kararname ile yapılacağının kurala bağlandığını belirten Sezer, ''Görüldüğü gibi, incelenen Yasa'yla, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü ile diğer kamu kurum ve kuruluşları arasında üst düzey görevlilerin atama yöntemi yönünden farklılık yaratılmasına neden olabilecek bir düzenlemeye yer verilmiştir'' dedi.
''CUMHURBAŞKANI YÜRÜTMENİN BAŞI''
Sezer, şöyle devam etti: ''Çağdaş demokrasilerde, parlamenter sistem ve bu sistemi yaşama geçirecek erkler ayrılığı ilkesi kabul edilmiş; yürütmenin iktidar gücü, yasama ve yargı denetimi ile dengelenmeye çalışılmıştır. Parlamenter demokratik sistemin ve erkler ayrılığının benimsendiği Anayasamızda da, bağsız, koşulsuz ulusun olan egemenliği, yasama, yürütme ve yargı alanlarında ulus adına kullanacak organlar belirtilmiş; yasama ve yargının yürütme organı üzerindeki denetim yetkisi ve bu yetkinin kullanılma biçim ve sınırları çeşitli
maddelerde kurala bağlanmıştır.
İktidar gücünün çoğunluk egemenliğine dönüşmesinin parlamenter demokratik sistemi zedeleyeceğini öngören anayasa koyucu, bununla yetinmemiş, devletin başı olan Cumhurbaşkanı'na bir denetim, dengeyi ve uyumu sağlama görev ve yetkisi vermiştir.''
Anayasa'nın konuya ilişkin düzenleme içeren 8 ve 104. maddesi hükümlerini anımsatan Sezer, bu kuralların, ''Cumhurbaşkanı'nın, aynı zamanda yürütmenin de başı olduğunu, kararnameleri imzalama yolu ile iktidar gücünü denetleyerek, bu güç ile kamu politikalarının oluşması ve uygulanmasında görev alan üst düzey kamu görevlileri arasındaki dengeyi sağlaması gerektiğini gösterdiğini'' vurguladı.
''TEK PARTİ İKTİDARINDA CUMHURBAŞKANI'NIN DENETİMİ...''
Sezer, şunları kaydetti: ''Cumhurbaşkanı'nın bu denetim ve dengeleme görev ve yetkisi, bir siyasal partinin tek başına iktidar olduğu ve yasama organında çoğunluğu elde bulundurduğu dönemlerde, çok daha gerekli olmaktadır. Çünkü, bu dönemlerde, özellikle üst düzey kamu görevlileri siyasal güce karşı çok daha korunmasız kalmaktadır.
Anayasa'nın 8. maddesinde, yürütme yetkisi ve görevinin, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu'nca kullanılıp yerine getirileceği belirtilirken, yürütme işlemlerinin hukuksal geçerlilik kazanabilmesi için her iki tarafın katılmasıyla ortaklaşa yapılması gereği ortaya
konulmuştur.
Yine, Anayasa'nın 105. maddesinde, Cumhurbaşkanı'nın, Anayasa ve diğer yasalarda tek başına yapabileceği belirtilen işlemler dışındaki tüm kararlarının Başbakan ve ilgili bakanlarca da imzalanacağı kurala bağlanmıştır. Bu kural, tüm kararlar bağlamında atama kararlarının da Cumhurbaşkanı'nca imzalanması gerektiğini göstermesi yönünden önemlidir. Anayasa'nın 104. maddesinde, Cumhurbaşkanı'na kararnameleri imzalama görev ve yetkisi verilmiş olması da bu yargıyı pekiştirmektedir.''
Anayasa'da, Cumhurbaşkanı'na kararnameleri imzalama yetkisinin verilmesinin üç önemli gerekçeye dayandığını kaydeden Sezer, şöyle devam etti:
''Bunların birincisi, Cumhurbaşkanı'nın yansızlığı nedeniyle, kararnamelerin, kamu yararına ve kamu hizmetinin gereklerine uygun olmasının ve olumsuz siyasal emellere hizmet etmemesinin sağlanması; ikincisi, Cumhurbaşkanı'na, yürütme alanında Hükümete öneri ve uyarılarda bulunma yetkisini kullanabilmesi için olanak yaratılması; üçüncüsü de Cumhurbaşkanı'nın devletin ve yürütmenin başı olması ve devlet organlarının düzenli çalışmasını gözetme görev ve yetkisiyle donatılmış bulunmasıdır.
Bu anayasal kurallar karşısında, birer yönetsel işlem olduğunda kuşku bulunmayan atama işlemlerinden, kurumların karar ve uygulama düzeneklerinde önemli işlev gören üst düzey kamu görevlilerine ilişkin olanlarının, hukuksal geçerlilik kazanabilmesi için Cumhurbaşkanı'nca da imzalanması anayasal zorunluluktur.''
''SÜREKLİLİĞİ SAĞLAMAK''
Cumhurbaşkanı Sezer, kamu kurum ve kuruluşları ve dolayısıyla bu kurum ve kuruluşların üst düzey görevlilerinin, siyasal iktidarın uzmanlık ve hizmet alanındaki deneyim eksikliğini gidermek ve kendi alanında siyasal iktidara yardımcı olmak, değişen iktidarlardan kamu hizmetlerinin etkilenmemesini ve sürekliliğini sağlamakla yükümlü olduklarını dile getirdi.
Kamu hizmetinin sürekliliğinin sağlanmasının, kamu politikalarının oluşmasında karar verme ve bu kararları uygulama konumunda olan üst düzey kamu görevlilerinin atama güvencesinde kamu yararı bulunduğunu gösterdiğini anlatan Sezer, şöyle devam etti:
''Devlet organlarının düzenli çalışması, yönetimde istikrarın sağlanmasıyla olanaklıdır. Yönetimde istikrar ise kamu hizmetinin değişken öğesi olan iktidardaki siyasal partilerle değil, kamu hizmetinin değişmez öğesi olan kamu görevlilerine sağlanacak 'görev güvencesi'yle gerçekleştirebilecektir. Cumhurbaşkanı'nın, kamu hizmetlerinde sürekliliği ve istikrarı sağlayan üst düzey görevlilerin atamalarında imzasının bulunması, kimi haksız işlemlerin, siyasal nitelikli atamaların önlenmesi ve dolayısıyla kamu yararı ve kamu hizmetinin gerekleri yönünden de gereklidir.
Anayasamıza göre, yürütmenin iki kanadından birini oluşturan Cumhurbaşkanı, 'yansız' niteliğiyle, siyasal nitelikli Hükümete karşı kamu görevlisinin güvencesini oluşturmaktadır. Bu güvence, atama kararnamelerinin Cumhurbaşkanı'nca imzalanmasıyla yaşama geçirilmektedir.''
Anayasa Mahkemesi'nin konuya ilişkin kimi kararları ve gerekçelerini anımsatan Sezer, Yasa'nın 21. maddesinin parlamenter demokratik sistem, Anayasa'nın kimi maddeleri, kamu yararı ve kamu hizmetinin gerekleriyle bağdaşmadığını vurguladı.
(AA)
|
