Bulgaristan göçmeni bir ailenin çocuğu olarak 1902 yılında Bursa'da doğuyor. Olanakları elvermediği için ortaokuldan sonra tabelacılık, makinistlik, gezici öğretmenlik gibi pek çok işte çalışıyor...
İlk karikatürünü 18 yaşındayken 1920 yılında Sedat Simavi'nin çıkardığı "Diken" dergisinde yayımlıyor. 1926'dan sonra İstanbul'a gelerek çizmeyi sürdürüyor ve 1928 yılında "Akşam" gazetesinde günlük karikatür çizmeye başlıyor. 1930'da, yeni çıkan "Son Posta" gazetesinde ülkemizdeki ilk yerli bant-karikatür tiplemesi olan "Amcabey"i yaratıyor. 1932'de "Amcabey'e Göre" adlı ilk karikatür albümünü yayımlıyor.
2. Dünya Savaşı yıllarında "Cumhuriyet" gazetesinde çizerliğini sürdürüyor ve 1941'de Vedat Günyol ile birlikte "Arkadaş" adlı çocuk dergisini, 1942-1944 yılları arasında ise "Amcabey" adlı mizah dergisini yayımlıyor. Bu karikatürcümüz, "Amcabey"in yanı sıra; "Akla Kara", "Dalkavuk", "Dede ile Torun", "Salamon", "Yeni Zengin" gibi pek çok çizgi tip yaratan Cemal Nadir Güler...
İçinde bulunduğumuz 2002, dünya şairi Nâzım Hikmet gibi, Cemal Nadir'in de yüzüncü doğum yılı...
Karikatürist İbrahim Ersaraç'tan naklen Cemal Nadir ile ilgili bir anıyı aktarmak istiyorum. "Cemal Nadir, Güzel Sanatlar Akademisi'ne girmek için başvurur ve resim imtihanına da girer, ancak başarılı olamaz.f Yıllar sonra bir yemekte kendisini Akademi'ye almayan ressam İbrahim Çallı ile karşılaşır...
"Beni, Akademi'ye almamıştınız" dediğinde İbrahim Çallı, "Seni o zaman kabul etseydik sayısı yüzleri aşan ressamlara bir yenisini katmış olacaktık. Ama karikatür dünyası çok değerli üstat bir karikatür sanatçısından yoksun olacaktı" der." (Hürriyet Gösteri, Ocak 2002, sayı: 234)
Ferit Öngören de 1983 tarihli "Cumhuriyet Dönemi Türk Mizah ve Hicvi" kitabında Cemal Nadir'i "2. Dünya Savaşı'nın karikatürcüsü ve Cumhuriyet karikatürünün kurucusu, genç kuşakların gerçek öğretmeni" olarak niteledikten sonra onun Alman faşist güçlerine karşı tek başına fırçası ile savaştığının altını çizmektedir.
Bakın, Cemal Nadir'in nasıl vurguluyor Öngören:
"Cemal Nadir, faşist Alman güçlerinin Edirne sınırına yığınak yaptığı ve Cumhuriyetimizi tendit ettiği karanlık günlerde, tek başına Alman güçlerine karşı fırçası ile savaştığı, yurttaşlarını yüreklendirdiği için bir halk kahramanı durumuna geldi ve geniş kitlelerin sevgilisi oluverdi. Nitekim onun erken ölümü her tabakadan yurttaşları derin bir üzüntüye boğmuş, ülke çapında sarsıntı ve yas yaratmıştı. Cemal Nadir'in ölümünden sonra bir yıl süreyle gazetelerin birinci sayfasına kimsenin karikatür cesaret edemediğimi söylersem, onun mizah alanındaki derin etkisini ve büyük boşluğunu anlatabilirim sanırım."
Cemal Nadir, 27 Şubat 1947'de öldüğünde, en verimli çağında, henüz 45 yaşında idi. Bu 45 yıla da on karikatür albümü, beş karikatür sergisi, Ankara Radyosu için çeşitli skeçler, İstanbul Şehir Tiyatroları'nda sergilenen "Yüz Karası" başlıklı bir de oyun sığdırmıştı.
Ustalarına sahip çıkan Karikatürcüler Derneği de 2002 yılı boyunca gerçekleştirilecek pek çok etkinlikle onu unutan ya da pek tanımayan, hatta adını bile duymamış kitlelere, genç kuşaklara Cemal Nadir'i tanıtma hazırlığında...
Bu bağlamda Mustafa Bilgin'in "Cemal Nadir"i anlatan bir çizgi-belgeseli yanı sıra çeşitli panel ile söyleşiler, sergiler, özel bültenler ve çeşitli yayınlar gerçekleştirilecek...
Kültüre ve sanat sahip çıkmanın bir yolu da bu değil mi?
Adı, şimdi Cağaloğlu'nda kendi adını taşıyan bir sokakta yaşamakta...
Ve Cemal Nadir, yüz yaşında...
