Hani benim bilinçdışım?

Psikiyatrist Talat Parman ve arkadaşları (Ayça Gürdal, Raşit Tükel, Levent Kayaalp, Elda Abrevya ve diğerleri), Psikanaliz Yazıları adıyla bir kitap dizisi hazırlıyor. Şimdiye kadar üç özel sayı çıktı Bağlam Yayınları'ndan: Düşlerin Yorumu, Kadınlık, Yalnızlık... Talat Parman'ı ve Raşit Tükel'i tanırım. Sadece hasta tedavisi ile uğraşmakla kalmazlar. Genel olarak psikiyatriye, özel olarak da psikanalize gönül vermiş doktorlardır. Bu alanda örgütlenme çalışmaları yapar, seminerler düzenleyip, yayınlar çıkarırlar. Konuyla ilgilenenler için Psikanaliz Yazıları gerçekten yararlı bir kaynak. Kitaplarda Freud, Lacan, Winnicott gibi babaların yazıları yer alıyor. Ayrıca Spinoza, Sofokles ya da yönetmen Truffault'nun yapıtları psikanaliz açısından inceleniyor. Övgüden sonra gelelim eleştiriye: Tevfika İkiz'in, 'İslam'da Rüya Yorumları' ve Haluk Sunat'ın 'Adalet Ağaoğlu' incelemeleri dışında, kitaplarda doğru dürüst yerli konu bulunmuyor. Peki hani 'benim' bilinçdışım? Frenkler'in bilinçdışı var da, Türkler'in yok mu? Bizim filmler, bizim romanlar, şiirler, reklamlar incelenmeye değmez mi? Reha Muhtar'ın ruh analizini, Tansu Çiller'in sürçmelerini, Cem Yılmaz'ın espri üretim mekanizmasını herkes merak eder. Bekliyoruz!

YEŞİL KALSIN!

Haber Hürriyet'te, 'Beyaz cenaze arabası devrimi' başlığıyla çıktı: Ankara Yenişehir ve İzmir Büyükşehir belediyeleri yeşil yerine beyaz cenaze arabalarını hizmete sokuyormuş. "Sevdiklerimizi son yolculuğa güzellik ve sadeliği temsil eden beyaz renk içinde uğurlamayı seçtik" demiş bir belediye başkanı. İzmir Müftüsü Mustafa Yıldız, "Dinen bir sakıncası olmadığını" belirtmiş. Yahu siz ne yapıyorsunuz? Yeşilin suyu mu çıktı? İslam'ın tüm dünyada kabul edilmiş sembol rengidir yeşil. Çirkin, soluk, kişiliksiz bir renk değildir. O yeşil arabaları gördüğünüzde cenaze olduğunu anlarsınız. Kimileri durup ölünün arkasından dua eder. Trafikte, dikiz aynasından görüp, yol verirsiniz. İnananı, inanmayanı; herkesin bilip kanıksadığı ve en önemlisi kimsenin de şikayet etmediği yeşil cenaze arabalarını neden değiştirmeye çalışırlar? Anlamıyorum! Dinen sakıncası olmayan her şeyi değiştirecek miyiz yani? El atmışken tabutun sarıldığı yeşil örtüyü de değiştirin bari... Değiştirin de görün neler oluyor!

KÜLTÜRLÜ MAYMUNLAR

Maymunlar zekidir. Peki onların aynı zamanda 'kültürlü' hayvanlar olduğunu da biliyor muydunuz? Afrika'nın farklı maymun toplulukları araştırılmış. Sonuç: Bunlar arasında; içgüdülere değil öğrenmeye dayanan, tam 39 farklı davranış biçimi olduğu ortaya çıkmış.

Örneğin... Gombe'deki şempanzeler yağmurda dans etmeyi seviyorlar. Buna karşılık Gine'nin Bossou bölgesinde yaşayanlar yağmur başlayınca sığınacak yer arıyor. Bossoulu şempanzeler bir dal parçası kullanarak yuvalarından çıkardıkları karıcaları hop diye mideye indiriyor. Gombe'dekiler ise yuvanın önüne koydukları uzun bir değnekle tuzağa düşürdükleri karıncaları toparlayıp, 'köfte' gibi yiyorlar. Mahale'dekiler, bir kabile üyesi tarafından tımar edilirken, ellerini başlarının üzerinde birleştiriyor. Gombe'deki akrabalarında ise böyle bir jeste rastlanmıyor. Ayrıca yaşlı maymunların, bu davranışları gençlere öğrettiği de biliniyor. Peki bu davranışlar 'kültür' kelimesini ne kadar hak ediyor? Maymun araştırmacısı Frans de Waal'in cevabı şöyle: "Hayvanların kültürel bir yaşamı olup olmadığını sormak, 'tavuklar uçar mı' sorusuna benziyor. Evet tavuk bir şahin gibi uçamaz ama iki kanat çırpışıyla ağacı dalına konabilir."