Sık sorulan sorular
Paramızdan neden sıfır atılıyor? Bilindiği gibi, ülkemizde 1970'lerde başlayan yüksek enflasyon, bazı ekonomik değerlerin milyarlarla, trilyonlarla ve hatta katrilyonlarla ifade edilmesine neden olmuştur. Bu süreçte ekonominin nakit ihtiyacı ise 1981 yılından bu yana ortalama her 2 yılda bir defa tedavüle çıkarılan üst değerde yeni banknotlarla karşılanmıştır. Bunun sonucunda gelinen noktada, dünyadaki en büyük kupürlü banknot (20.000.000) sadece ülkemizde kullanılmaktadır. Bu durum paramızın itibarını da olumsuz yönde etkilemektedir. Diğer taraftan, bol sıfırlı rakamlar başta kasa işlemlerinde olmak üzere, muhasebe ve istatistik kayıtlarında, bilgi işlem programlarında ve ödeme sistemlerinde de sorunlar yaratmaktadır. Bu nedenle, paramızdan altı sıfır atılması sadece psikolojik olarak değil, teknik bir ihtiyaç olarak da karşımıza çıkmaktadır.
Paramızdan sıfır atılmasının faydaları nelerdir? Paramızdan sıfırların atılması ile birlikte; Bol sıfırlı rakamların yarattığı teknik ve operasyonel sorunlar aşılacak, Enflasyonun kalıcı bir biçimde tek haneli rakamlara düşürülmesindeki kararlılık daha iyi anlaşılacak, YTL olarak üst değerli 2 büyük kupür daha çıkarılacak, bu sayede istikrar ortamında uzun süre kupür kompozisyonunda değişiklik yapılmasına gerek kalmayacak, Enflasyonun tek haneli rakamlara düşürülmesiyle birlikte paramızın itibarı yükselecek, Madeni para kullanım alışkanlığı artacak, Kuruş'la işlem yapma dönemine geri dönülecektir.
Devletimizin yeni para biriminin ismi nedir? 1.1.2005 tarihinden itibaren Yeni Para birimimizin ismi "Yeni Türk Lirası"dır (YTL). Yeni Türk Lirası'nın alt birimi ise "Yeni Kuruş"tur (YKr). Bir Yeni Türk Lirası yüz Yeni Kuruşa eşittir.
Yeni para biriminin ismi neden "Yeni Türk Lirası" olarak belirlenmiştir? Yeni para birimimizin ismi belirlenirken; geleneksel olarak kullanılan, Cumhuriyet döneminin yegane para birimi olan ve uluslararası piyasalarda da ülkemiz ile özdeşleşmiş olan "Lira" ibaresi aynen muhafaza edilmiştir. Parasından sıfır atan diğer ülke uygulamalarında da genellikle ulusal para birimlerinin başına "yeni" ibaresinin getirildiği görülmektedir. Diğer taraftan, hiper-enflasyon nedeniyle parasından birçok kere sıfır atmak zorunda kalan ülkelerde ise, yeni para birimlerine geçilirken para birimleri arasında karışıklığa neden olmamak için farklı isimlerin kullanıldığı da görülmektedir. Ancak, ülkemizde ekonomik istikrarın devamlılığı ile birlikte uzun dönemde paramızdan tekrar sıfır atılması gerekmeyeceğinden, para birimimizin başına geçici bir süreliğine "yeni" ibaresinin konulması uygun görülmüştür.
Türk Lirası ile Yeni Türk Lirası arasındaki değişim oranı nedir? Türk Lirası değerler Yeni Türk Lirasına dönüştürülürken, birmilyon Türk Lirası (1,000,000 TL) eşittir bir Yeni Türk Lirası (1 YTL) olacaktır. Diğer bir ifadeyle, paramızdan 6 sıfır atılacaktır. Yani, 20,000,000 Türk Lirası ile 20 Yeni Türk Lirası aynı satın alma gücüne sahip olacaktır.
Paramızdan neden 3 sıfır değil de 6 sıfır atılıyor? Paramızdan 3 sıfır atılması bol sıfırların yarattığı teknik sorunların aşılması bakımından yeterli değildir. 6 sıfır atılması, gelişmiş ülkelerdeki kupür değerleri ile paralellik sağlayacaktır.
YTL banknot ve madeni paralar hangi kupürlerden oluşacaktır? YTL banknotlar : 1, 5, 10, 20, 50 ve 100 YTL, Madeni Paralar : 1, 5, 10, 25, 50 Yeni Kuruş ve 1 Yeni Lira'dan oluşacaktır.
En küçük madeni para 1 Yeni Kuruştan oluşmaktadır. Buna göre, 1 Yeni Kuruşun altındaki küsuratlı işlemler nasıl sonuçlandırılacaktır? Mal ve hizmetlerin birim fiyatları 1 Yeni Kuruş'un altında belirlenebilecek olup, Yeni Türk Lirası cinsinden yapılan işlemlerde, ödeme aşamasında ve işlem sonuçlarında yarım Yeni Kuruşun üzerindeki değerler bir Yeni Kuruşa tamamlanacak, yarım Yeni Kuruş ve altındaki değerler ise dikkate alınmayacaktır.
Yeni Türk Liraları ve Yeni Kuruşlar ilk defa ne zaman tedavüle çıkarılacaktır? Yeni Türk Liraları ve Yeni Kuruşlar 1 Ocak 2005 tarihinde tedavüle çıkarılacaktır.
Operasyonun neden 2005 yılında yapılmasına karar verilmiştir? Dünyada bugüne kadar 49 ülke parasından sıfır atmıştır. Bu ülkelerde yeni para birimine geçiş genellikle bir istikrar programıyla birlikte gündeme gelmiş ve istikrar programının enflasyon üzerindeki olumlu etkileri ortaya çıktıktan sonra operasyon gerçekleştirilmiştir. Ülkemizde, uygulanmakta olan istikrar programının enflasyon üzerindeki olumlu etkilerinin somut bir şekilde ortaya çıkması nedeniyle en uygun tarihin 2005 yılının başı olduğu düşünülmüştür. Ayrıca, paradan sıfır atma uygulamasına geçişte genelde mali yıl başları tercih edilmektedir. Bunun amacı, defter tutma zorunluluğu olan gerçek ve tüzel kişilere dönem ortasında ara hesap vaziyeti çıkarma yükü getirmemektir.
Halen kullandığımız banknot ve madeni paralar ne zamana kadar geçerlidir? Halen kullandığımız banknot ve madeni paralar 2005 yılının sonuna kadar geçerlidir. 2005 yılında 1 yıl boyunca hem bugünkü Türk Liraları hem de Yeni Türk Liraları birlikte tedavül edecektir. Türk Lirası banknotlar 1 Ocak 2006 tarihinden itibaren tedavülden kaldırılacak ancak, bu tarihten itibaren 10 yıl boyunca (zamanaşımı süresince) sadece Merkez Bankası (Merkez Bankası Şubesi bulunmayan yerlerde T.C. Ziraat Bankası) tarafından değiştirilecektir.
YTL'ye geçilirken neden 1 yıllık birlikte tedavül süresi öngörülmüştür? Vatandaşlarımızın halen kullanılan banknot ve madeni paraları 2005 yılında diledikleri zaman ve rahatlıkla yeni paralara dönüştürebilmesi için 1 yıllık birlikte tedavül süresi öngörülmüştür. Dolayısıyla, vatandaşlarımızın bu değişim için acele etmelerine gerek yoktur. Para değişimi işlemlerin doğal akışı içinde gerçekleşecektir.
Yeni para birimine geçiş operasyonu hangi aşamalardan oluşmaktadır? Diğer birçok ülke uygulamasında olduğu gibi operasyon 2 aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşamada, TL ve YTL banknot ve madeni paralar 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren 1 yıl süreyle birlikte tedavül edecektir. Operasyonun 2006 yılından sonraki bir tarihte yapılacak olan ikinci aşamasında ise, "Türk Lirası" ibaresinin başına konulan "Yeni" ibaresi kaldırılarak tekrar TL'ye dönülecektir.
Paramızdan sıfır atılması enflasyon artışına neden olacak mı? Bilindiği gibi, fiyat yuvarlamaları konusu benzer bir operasyon yaşanan Euro bölgesinde en çok tartışılan konulardan biri olmuştur. Ülkemizdeki operasyon Euro'ya geçişteki küsuratlı dönüşüm kurlarından farklı olarak sadece sıfır atmaya dayalı bir operasyondur. Dolayısıyla, fiyat yuvarlamalarının Euro bölgesine kıyasla daha az hissedileceği düşünülmektedir. Kaldı ki, resmi açıklamalara göre Euro bölgesinde 2002 yılının ilk 6 ayında gerçekleşen yuvarlama etkisi genel tüketici fiyat endeksinde binde 2 düzeyini geçmemiştir. Diğer taraftan, yüksek enflasyon nedeniyle ve madeni para kullanma alışkanlığının yitirilmesi sonucunda, yuvarlama etkisinin ülkemizde zaten var olduğu unutulmamalıdır. Sonuç olarak, düşük düzeyde gerçekleşse dahi fiyat yuvarlamaları süreklilik arz etmeyecek; operasyonun enflasyonist etkisinden ziyade, enflasyonun tek haneli rakamlara indirilmesindeki kararlılık ön plana çıkacaktır.
Paramızdan sıfır atılması döviz kurlarını veya faiz oranlarını etkileyecek mi? Paramızdan sıfır atılmasının döviz kurları veya faizler üzerinde, bekleyişleri olumlu yönde etkilemekten başka olumlu veya olumsuz bir etkisi yapması beklenmemektedir. Zira, kurları ve faizlerin genel düzeyini belirleyen temel unsurlar ekonominin temelleri ve uygulanan istikrar programıdır.
YTL'ye geçişle birlikte Türk Lirasını içeren mevzuat, idari, adli ve hukuki işlemler YTL'ye göre nasıl sonuçlandırılacaktır? Kanunlarda ve diğer mevzuatta, idari işlemlerde, yargı kararlarında, her türlü hukuki muamelelerde, kıymetli evrak ve hukuki sonuç doğuran diğer belgeler ile ödeme ve değişim araçlarında Türk Lirasına veya Liraya yapılan atıflar, Yeni Türk Lirasına yapılmış sayılacaktır.
TL üzerinden düzenlenen belgelerin geçiş döneminde YTL'ye dönüştürülmesi herhangi bir mali yükümlülüğe neden olacak mı? Tarafların, Türk Lirası üzerinden yapılan her türlü hukuki muamele ile kıymetli evrak ve hukuki sonuç doğuran diğer işlem ve belgeleri, belirtilen değişim oranını dikkate alarak 31.12.2005 tarihine kadar, bu tarih dahil Yeni Türk Lirası'na göre değiştirmeleri halinde, bu muamele ve düzenlenecek belgeler her türlü vergi, resim, harç ve diğer yükümlülüklerden muaf olacaktır.
2005 yılı boyunca mal ve hizmet bedellerini gösteren fiyat etiketleri ve listeler nasıl düzenlenecektir? Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un 12 nci maddesi çerçevesinde düzenlenecek etiket ve tarife listeleri, 1.1.2005-31.12.2005 tarihleri arasında, TL ve YTL üzerinden ayrı ayrı gösterilecektir. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyenler hakkında, aynı Kanun'un 25 inci maddesinin ikinci fıkrasında öngörülen ceza uygulanacaktır.
Mevcut banknotlarda ne tür güvenlik özellikleri bulunmaktadır? Banknotlarda bulunan güvenlik özellikleri halka ve profesyonellere yönelik özellikler olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Aşağıda 20.000.000 TL'lik banknotlarda bulunan güvenlik özellikleri açıklanmıştır. I- Halka Yönelik Güvenlik Özellikleri 1- Kabartma Baskı: Banknotların çeşitli yerlerine parmakla dokunulduğunda hissedilir. 2- Optik Emniyet Unsuru: Banknotun ön yüzünün sağ tarafındaki oval desen, farklı açılardan bakıldığında altın sarısından yeşile dönüşür. 3- Emniyet Şeridi: Kesik gümüşi çizgilerden oluşur, ışığa tutulduğunda düz bir hat şeklini alır ve üzerinde "TCMB" harfleri bulunur. 4- Gizli Görüntü: Banknotlar yatay konumda, göz hizasında ışığa doğru tutulduğunda, sağ alt köşede "TC" harfleri görülür. 5- Filigran: Ön ve arka yüzde, banknotlar ışığa doğru tutulduğunda görülür, ortadaki Atatürk portresinin küçüğünden oluşur. 6- Bütünleşik Görüntü: Banknotlar ışığa doğru tutulduğunda, arka yüzdeki parçayla birbirini tamamlayan TCMB ambleminden oluşur. II- Profesyonellere Yönelik Güvenlik Özellikleri 1- Mikro Yazı: Banknotların çeşitli yerlerinde büyüteçle okunabilir. 2- Kılcal Lifler: Ultraviyole ışık altında kırmızı ve mavi renkte görülür. 3- Özel Floresan Mürekkep: Ultraviyole ışık altında meşale desenleri ve Atatürk'ün imzası görülür. 4- Özel Baskı Seri Ve Sıra Numaraları: Sol üst tarafta siyah, sağ alt tarafta ise kırmızı renkte basılı seri ve sıra numaraları, ultraviyole ışık altında parlar ve siyah yeşile dönüşür. 5- Banknot Kağıdı: Ultraviyole ışık altında parlamayan özel banknot kağıdı. Tüm kupürlerin güvenlik özellikleri görsel bir şekilde Bankamız internet sayfasının (https://www.tcmb.gov.tr/ - banknotlar) bölümünde açıklanmaktadır.
Yerli ve yabancı bütün banknotların sahtesini yapmak mümkün müdür? Bütün banknotların sahtesini yapmak mümkündür. Ancak, orijinal banknotlarda bulunan güvenlik özellikleri sahte banknotlarda bulunmamaktadır. Çok sayıdaki güvenlik özelliğinden birkaçının kontrol edilmesi durumunda, gerçeğinin sahtesinden kolaylıkla ayırt edilmesi mümkündür.
YTL banknotlarda görme engelliler ve görme bozukluluğu olanlar için ilave güvenlik özellikleri var mı? Görme engelliler ve görme bozukluğu olanlar için oluşturulabilecek en temel ayıraç, farklı değerdeki banknotların farklı boyutlarda basılmasıdır. Bugüne kadar yüksek enflasyonun doğal bir sonucu olarak, sık sık üst değerde yeni banknotların tedavüle çıkarılması nedeniyle, kupürler arasında boyut farkı yaratılması mümkün olmamıştır. YTL'ye geçiş aşamasında ise bazı banknot ebatlarında kısmen farklılık yaratılacaktır. Euro banknotlarda olduğu gibi, en küçük kupürden en büyük kupüre kadar tüm kupürlerde boyut farklılığına gidilmesi teknik nedenlerden dolayı YTL'den tekrar TL'ye geçerken uygulanabilecek bir yöntemdir. Uluslararası standartlarda ve gelişmiş teknolojiler kullanılarak üretilen banknotlarımızda, ülkemizin içinde bulunduğu ekonomik koşulların daha da iyileştirilmesi ve paramızdan sıfır atılmasından sonra, özellikle görme engelli vatandaşlarımıza yardımcı olmak üzere, ilgili sivil toplum örgütleri ile görüşülerek, bugünkü ek önlemlerin yanısıra ilave ayırıcı özelliklere de yer verilmesi planlanmaktadır.
Banknotların kullanımında nelere dikkat edilmelidir? Dolaşımda bulunan banknot kalitesinin artırılması amacıyla; Banknotların yıpratılmaması için gerekli dikkat ve özenin gösterilmesi, Banknotların üzerine yazı yazılmaması, buruşturulmaması ve delinmemesi, Banknot işleme sistemlerinin çalışmalarının olumsuz yönde etkilenmemesi için yırtılmış banknotların naylon bantlarla yapıştırılmaması, Cüzdan kullanma alışkanlığının edinilmesi, Vatandaşlarımızın ellerine geçen eskimiş ve yıpranmış banknotları Bankamız Şubeleri veya bankacılık sistemi aracığıyla değiştirmeleri gerekmektedir.
Eskimiş ve yıpranmış banknotlar nerede ve nasıl değiştirilmektedir? Yazıları okunmayacak şekilde kirlenmiş, yıkanmış, boyanmış, yanmış, yırtılmış veya sair sebeplerle eskiyip yıpranmış, değeri belirlenebilen tam banknotlar ile yüzeyindeki eksiklik % 50 den az olan banknotlar, yazılı değeri üzerinden başabaş olarak; tek parçadan ibaret olmak kaydıyla yüzeyindeki eksiklik % 50 olan banknotlar yazılı değerinin yarısı üzerinden yenileriyle değiştirilmekte; yüzeyinin yarısından fazlası eksik olan banknotlar ise değiştirilmemektedir. Eskimiş, yıpranmış veya kısmen fiziki parça kaybına uğramış banknotların, doğrudan Bankamız şubeleri, yurtiçi muhabirimiz olan T.C. Ziraat Bankası veya diğer Banka ve Finans Kurumlarının şubeleri aracılığıyla değiştirilmesi mümkündür.
Eskimiş ve yıpranmış banknotların kullanılması sağlığa zararlı mıdır? Yapılan araştırmalar, bazı mikroorganizmaların yıpranmış ve kirli banknotlarda daha yüksek oranda ürediğini ve vezne çalışanlarında cilt enfeksiyonları, ciltte abse ve gastroenterit gibi enfeksiyonların daha fazla gözlendiğini göstermektedir. Koruyucu sağlık önlemlerinin yanısıra, yıpranmış ve kirli banknotların insan sağlığı üzerindeki olası olumsuz etkilerinden uzaklaşmanın en etkin yollarından biri de, bu banknotların yenileriyle değiştirilmesi ve olabildiğince yeni ve temiz banknotların kullanılmasıdır. Merkez Bankası, dolaşımda bulunan Türk Lirası banknotların mümkün olduğunca temiz kupürlerden oluşan bir kompozisyon içinde bulundurulması amacıyla hizmet ağını genişletecek şekilde T.C. Ziraat Bankası şubeleri nezdinde banknot depoları açmakta, turistik yöreler başta olmak üzere yıpranmış banknotlar yerinde değiştirilmekte, bankaların yıpranmış banknotları Merkez Bankası şubelerine getirmelerini teşvik etmektedir.
Yeni Türk Lirası banknotların görüntülerini kamuoyuna ne zaman açıklanacak? Paramızdan 6 sıfır atılarak Yeni Türk Lirasına geçilmesi operasyonu kapsamında 01.01.2005 tarihinde dolaşıma çıkarılacak olan YTL banknotların görüntüleri ve güvenlik özellikleri 2004 yılının sonuna doğru açıklanacaktır. YTL'ye geçişte banknotların daha kolay tanınması ve karışıklığa neden olunmaması için aynı satın alma gücüne sahip kupürler hem TL hem de YTL için benzer renk ve tasarımda üretilecektir.
Daha önce satın alınmış olan "Türkiye Cumhuriyeti Banknotları Albümü" nü, dolaşıma çıkarılacak Yeni Türk Lirası banknotlara ait bilgileri içeren sayfalarla güncellemek mümkün olabilecek mi? Görüntüleri ve güvenlik özellikleri 2004 yılının sonuna doğru açıklanacak YTL banknotlara ait detay bilgileri içeren albüm sayfaları, bu banknotlar dolaşıma çıktıktan sonra temin edilebilecektir.
Yeni Türk Lirası'nı tanıtıcı broşür, afiş vs. basılacak mı? Yeni Türk Lirası banknotları için tanıtım broşürleri, afiş ve kitapçıklar hazırlanmakta olup, yıl sonuna doğru belirli bir program dahilinde tüm banka, kurum ve kuruluşlara gönderilecektir.
Yeni Türk Lirası'na geçişle birlikte banka hesapları ne olacak? 01.01.2005 tarihinden itibaren, kaydi olarak takip edilen tüm TL hesapların YTL'ye dönüşümü gerektiğinden, banka hesapları da 01.01.2005 tarihi itibariyle Yeni Türk Lirası'na dönüştürülecektir.
Bir Anonim Şirketin 500 lira itibari değerdeki hisse senedi ile ilgili olarak 5083 sayılı yeni Türk Lirası yasasından sonra; a. Şirketteki oy hakkı, b .Şirketten alınacak olan temettü hakkı ne olacaktır? Yeni Türk Lirasına geçişle birlikte hisse senetlerinin itibari değeri, oy ve temettü hakları ile ilgili yapılacak düzenlemelerle ilgili çalışmalara ilgili kurumlarla devam edilmektedir. Bu konuda yapılacak düzenlemeler daha sonra açıklanacaktır.
YTL'nin uluslararası para kodu ne olacaktır? Uluslararası para kodlarına ilişkin ISO-4217 standardı kapsamında YTL'nin uluslararası para kodu, Bankamız tarafından sözkonusu standardın sekreterya hizmetini veren BSI (British Standards Institution: İngiliz Standartları Enstitüsü)'ye yapılan başvuru sonucu "TRY 949 2" olarak belirlenmiştir.
YTL'nin uluslararası para kodu ISO'nun uluslararası para kodları listesinde ne zaman yayınlanacaktır? BSI'den alınan bilgiye göre, YTL'nin tedavüle çıkış tarihi olan 1.1.2005'e yakın bir tarihte yayınlanacaktır.
YTL ve TL'nin birlikte tedavül edileceği 2005 yılında ISO'nun uluslararası para kodları listesinde Türkiye'nin uluslararası para kodu olarak her iki para kodu da yer alacak mıdır? ISO'nun uluslararası para kodları listesinde çeşitli ülkeler için sözkonusu olduğu gibi her iki para kodu da 2005 yılında Türkiye'nin para kodu olarak yer alacaktır.
DERLENEN HABERLER | |
| | Sıfırları gitti değeri arttı Türk Lirası'ndan altı sıfır atılması para koleksiyoncularını da harekete geçirdi. Uzmanlar da "Elinize geçen A ve B serisi 1 YTL, 30 yıl sonra çok değerli olacak" diyor. İşte eski ya da...devamı | |
| | Serbest dönem başladı, ilk indirim mazotta yapıldı Türkiye'de dün Yeni Türk Lirası ile birlikte akaryakıtta da serbest dönemin ilk günü yaşandı. Serbest piyasaya geçişle birlikte, akaryakıt fiyatlarında indirime yolaçacağı şeklindeki...devamı | |
| | Eyvah, sıfırları unutmuşlar! Yeni yıla YTL ile giren halk, yeni paranın şaşkınlığı içinde. Bankamatiklerden para çekenler ilk kez gördükleri YTL'ye alışmaya çalışırken, "Eyvah sıfırları unutmuşlar" diyenler...devamı | |
| | Maliye uyardı: Kartı unutun, cebe nakit koyun Yılbaşı gecesinde kredi kartı ile yapılacak işlemlerde sıfırların sorun olacağına dikkat çeken Maliye yetkilileri uyardı: Yılbaşı yemeği bir servete mal olabilir.... Türkiye yılbaşı...devamı | |
| | Kuruşlu günlere geri döndük Yüksek enflasyon nedeniyle neredeyse herkesin milyarder olduğu Türkiye'de bugünden itibaren "kuruşlu" günler yeniden başladı. Artık servetleri katrilyonlarla ifade edilen Koç, Sabancı gibi...devamı | |
| | Avusturya'da YTL krizi YTL'nin Euro'ya olan benzerliği ülkede panik yarattı. 160 bin sigara ve meşrubat makinesinde 4.8 milyon Euro harcanarak değişiklik yapılacak. Yılbaşında dolaşıma çıkacak madeni 1 Yeni...devamı | |
| | YTL için sabahlayacaklar Bütün bankaların teknik birimleri YTL'ye geçiş nedeniyle sabaha kadar görev başında olacak. Yeni Türk Lirası'na (YTL) geçiş nedeniyle teyakkuza geçen bankacılar, yeni yıla merkez...devamı | |
| | İlk YTL'yi Erdoğan çekecek Bu gece yarısı tedavüle girecek YTL'yi ilk kez tatilini Safranbolu'da geçirecek olan Erdoğan kullanacak.... Başbakan Tayyip Erdoğan, yılbaşı tatilini geçireceği Safranbolu'da 1...devamı | |
| | Türkiye YTL'yle tanıştı Vatandaşlar, Yeni Türk Lirası'yla tanıştı. Yılın ilk gününde ATM'den para çeken bazı vatandaşlar YTL'yi şaşkınlıkla karşılarken bazıları da YTL'yi çok fazla farklı bulmadığını dile getirdi.devamı | |
|