| |
Cebi hafife almayın!
Mahmut Sancak
Siz cep telefonlarının öyle ufak tefek olmalarına bakmayın. Cihazlarla konuşmasanız bile onlar zaman zaman etrafa ışık hızında elektrik sinyalleri gönderir. Sorumsuzca davranıldığında bu sinyaller zarar verici olabilir.Tedbirli olmak için cebin nasıl çalıştığını öğrenmekte fayda var.
Geçtiğimiz hafta yayımladığımız elektromanyetik alanlar, cep telefonları ve insan adlı incelememizde etrafımızı saran sayısız elektronik cihazın sağlığımız üzerindeki etkilerine ışık tutmaya çalıştık. Bu hafta ise tüm dikkatimizi cep telefonları üzerinde yoğunlaştıracağız. Cihazların bizi etkilediği gibi karmaşık elektronik aksama sahip uçak, otomobil, otobüs vb. hassas araçların da işleyişlerinde bazı sorunlara yol açabileceğini birlikte göreceğiz.
Fakat incelemeye girmeden önce konunun özü hakkında biraz daha bilgi tazelememiz gerekiyor. Tehlikenin nereden geldiğini bilmek ve gerekli tedbirleri "önceden" alabilmek için GSM nedir, nasıl çalışır, temel prensipleri nelerdir gibi soruların cevaplarını bilmemiz gerekir. Şimdi gelin GSM (Global İletişim Sistemi) adı verilen ve tüm tehlikelerin anası olarak tanıtılan mobil telefon sisteminin gizemini birlikte çözelim.
GSM nasıl çalışır?
Cep telefonuyla konuştuğumuzda sesimiz, yazdığımız kısa mesaj veya gönderdiğimiz resimler telsiz sinyaline dönüştürülür. Sinyallerin doğru adrese gitmesi için sizin ve iletişim kurmak istediğiniz kişinin "kapsama alanı" içerisinde olması gerekir.
Kapsama alanı "hücre" adı verilen küçük bölgelerin bir araya gelmesiyle oluşan dev bir ağdır. Bu yapı aynı kocaman bir bal peteğine benzer. Birbirine yapışık çok sayıda hücre bütün bir şehri, ülkeyi hatta kıtayı kaplar. Her küçük hücrenin içerisinde bir "baz istasyonu" bulunur. Cep telefonu sayısı ve kullanımı arttıkça hücre ve baz istasyonu sayısı da artar. Bu artışla birlikte her baz istasyonunun yaydığı ışıma (radyasyon) miktarı "artmaz" tam tersine düşer.
Zira çoğalan baz istasyonlarıyla birlikte her istasyonun üstlendiği iş hacmi azalır. Böylece aygıtlar hiçbir zaman tam kapasite ile çalışmak zorunda kalmaz. Bu da az radyasyonun açığa çıkması anlamına gelir. Konuşma esnasında telefon anteninin gönderdiği sinyaller içerisinde bulunduğumuz hücrenin baz istasyonu tarafından algılanarak "merkezi bilgisayar" a yönlendirilir. Radyasyon bağlantı aşamasında en üst seviyeye çıkar. Bağlantı sağlanınca azalır. Bu yüzden numarayı çevirir çevrinmez telefonu hemen kulağınıza yapıştırmayın.
Hepinizi görüyorum
Merkezi bilgisayar tüm sistemin beynidir. Kimin nerede olduğunu bilir. Bunu nasıl mı yapar? Kulağa çok kolay geliyor: Açık olan her cep telefonu belirli aralıklarla içerisinde bulunduğu hücrenin baz istasyonuna "ben buradayım" sinyali gönderir. Eğer cep telefonu hareket halindeyse ve sürekli bir hücreden diğerine giriyorsa cebiniz algıladığı her baz istasyonuna "ben geldim" diye haber verir.
Yani hareket halindeyseniz bu "yoklama" işlemi 3-5 dakikada bir tekrarlanır. Ancak telefon sabit duruyorsa hep aynı hücrenin içerisindeyse bu süre yarım saate kadar çıkar. Bu olayı kendiniz de test edebilirsiniz. Cep telefonunuzu televizyon veya radyonuzun yanına koyun bir süre sonra hoparlörlerden hepinizin yakından tanıdığı garip (dıbıdıb dıbıdıb) bir ses gelecektir.
İşte bu baz istasyonunun yoklamasıdır ve en çok bir saniye sürer. Sizin nerede olduğunuzu anlayan baz istasyonu bu bilgiyi kablo veya telsiz sinyali üzerinden merkez bilgisayara geçer. Bilgisayar bu yöntemle kimin nerede olduğunu öğrenir. Böylece dünyanın neresinde olursanız olun ister sabit ister mobil telefon üzerinden size ulaşmak mümkün hale gelir. Ayrıca yapılan görüşmenin nasıl ücretlendirileceği de sizin bulunduğunuz yere göre değişeceğinden yerinizin bilinmesi çok önemlidir.
Saniyede 217 tekrar ve
GSM teknolojisinin frekans aralığı sınırlı olduğu için operatörler mevcut hatlardan en yüksek verimi elde etmek zorundadır. Bu yüzden iletişim esnasında kullanılan hat yalnızca karşılıklı konuşan iki kişiye ait olmaz. Hat aynı anda en çok 8 kişiyle paylaşılır. Söylediklerimiz bir bütün halinde değil küçük paketlere bölünerek baz istasyonuna gider.
Bölme - gönderme işlemi 4.6 "salisede" bir yapılır ve 1 saniye içerisinde tam 217 (!) defa tekrarlanır. Ve işte tam bu noktada da sorunlar başlar. Tekrar sayısı elektrik dalgası olarak açığa çıktığı için çevreyi etkiler. Ancak etkileme insan ve hassas cihazlar üzerinde farklı şekillerde kendini gösterir. İnsanlarda "termik etki" adı verilen ısınma sorunu ortaya çıkar. Elektrik dalgalarını emen dokularımız ısınmaya başlar. Bu ısınma çok düşük miktarda da olsa organlarımız bunu hisseder.
Özellikle elektrik sistemiyle çalışan sinir sistemimiz bu tür dış etkilerin hemen etki alanına girer. Baş ağrısı, titreme, uykusuzluk, kalp çarpıntısı gibi bünyeye bağlı birçok farklı tepki ortaya çıkar. Bu belirtiler uzun süreli cep telefonu kullanımı veya ışımanın bol olduğu yerlerde kendini gösterir. Örneğin alçak basınç sonucu üzerimizden geçen elektrik yüklü yağmur bulutları da birçok insanı benzer şekilde etkiler.
Böyle havalarda bazı elektronik cihazların düzgün çalışmadığını görmüşsünüzdür. Tüm bunların nedeni havadaki yoğun miktardaki manyetik alanlardır. Peki arabalarımız da manyetik alanlardan etkilenir mi? Cevabı aşağıda
REFERANS SİTELER
www.who.int/peh-emf/en/
www.mobileresearch. ethz.ch
https://europa.eu.int/ index_en.htm
www.bfs.de www.tubitak.gov.tr
|
|
|
|
|
