Dünya

"Karagöz" gerginliği

CİHAN

Giriş Saati : 06.03.2009 14:45
Güncelleme : 06.03.2009 17:43

Yunan medyası, Türk-Yunan ilişkilerinde yeni gerginliğin Karagöz gölge oyunun kime ait olduğu konusunda yaşandığını savundu. Yunanlar, Türk sanatçıların da davet edileceği "Karagöz Festivali" düzenlemeyi planlıyor.

Türkiye'de son günlerde "Dikkatli olalım Yunanlar Karagözü kapmasın" haberlerini gündeme taşıyan Yunan yazılı ve görsel medyası, Türk-Yunan ilişkilerinde yeni bir yıpranmanın "Karagöz" tartışmasında yaşandığını ileri sürdü. Gazeteler, Türkiye'nin Karagözü sahiplenmesini eleştirdi. Türklerin daha önce baklava, kahve, lokum ve uzo'da (rakı) olduğu gibi "Karagöz sorunu"nu yeniden gündeme getirdiklerini savunan basın-yayın organları, "Türkler, Yunanlardan Karagözü rahat bırakmayı ve sahiplenmemeyi istiyor" görüşünü dile getirdi.

"Karagöz 'gri bölge' kavgası" başlığını kullanan To Vima gazetesi, "Türklerin halk kahramanının kökenini gündeme getirdiklerini" yazdı. Gazete, "Yunanların Karagözü zimmetine geçirme korkuları, Türk komşuda çok büyük endişeye neden oldu" yorumuna yer verdi. Türkiye'de sadece Karagözü korumak için değil, Hacıvat için bile dernekler kurulduğunu yazan gazete, Türkleri Yunanistan'da Karagöz için yapılan faaliyetlerin ilgilendirmediği eleştirisinde bulundu.

Yunan devlet televizyonu NET de, bugün sabah yayınlanan "Proti Grami" adlı haber programıyla tartışmaya katıldı. Programda "Karagöz'ün Türk mü? Yunan mı?" olduğunun tartışılması gerektiği vurgulandı.

Öte yandan Rum basını da Karagöz tartışmasına dahil oldu. Politis gazetesi, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Somut Olmayan Kültürel Miras İhtisas Komitesi Başkanı Prof. Öcal Oğuz'un "Eğer önlem almazsak Karagöz, bizden Yunanistan'a göç ederek yerleşecek. Yunanistan, Karagöz Müzesi bile kurdu. Yunanistan'ı tanıtan turizm broşürlerinde Karagöz ve Hacivat kullanılıyor. Yunanistan'da Karagöz oynatan 400 sanatçı var" sözlerine yer verdi. Rumlar kısa bir süre önce, Avrupa'da "baklavanın Kıbrıs Rumları orijinli" olduğunu ileri sürmüş, bu konuda tartışma çıkmıştı.

YUNANLAR KARAGÖZ FESTİVALİ DÜZENLEMEYİ PLANLIYOR

Diğer yandan önceki gün Atina'da 10 genç, geleneksel Karagöz gölge oyunu sanatçılığı diploması almak için ter döktü. Sınavda "Karagöz ölmedi" teması işlendi. Yunanistan'ın en ünlü Karagöz oyunu sanatçısı ve gölge oyunu tiyatrosu sahibi Tanasis Spiropulos ve diğer ustalar, Karagöz gölge oyunu kurslarında katılımcılara gölge oyununun inceliklerine dair tecrübelerini aktarıyor.

"Yunan devletinin Karagöz'e sağladığı maddi desteği çekmesinden" yakınan Spiropulos şöyle konuşuyor: "Karagöz kolay kolay ölmez. Ancak hükümetin desteğine ihtiyaç var. Kültür Bakanlığı, daha önce verdiği maddi yardımları kesti." Çocuklar doğduğu sürece Karagöz'ün ölmeyeceğini vurgulayan Spiropolus, Türkiye ve Çin'den Karagöz sanatçılarının da davet edileceği ve her yıl düzenlenecek bir festival organize etmeyi düşündüğünü belirtiyor.

TELEVİZYONLAR KARAGÖZ OYNATIYOR

Bu arada Yunanistan'da çıkan STATUS dergisi, geçtiğimiz günlerde ülkenin en meşhur Karagöz oynatan sanatçılarından Evgenios Spataris'e ödül verdi. Dergi, ödülün geleneksel gölge oyunu tiyatrosuna yapılan katkılar sebebiyle verildiğini açıkladı.

Yunanistan'da bugün, devlet ve çok sayıda yerel televizyonda Karagöz gölge oyunu oynatılıyor. Yunan milli kahramanları tasvirleriyle birlikte sunulan Karagöz gölge oyunları, özellikle orta öğretim okullarında öğrencilerin beğenisine sunuluyor.

YUNANLARA GÖRE KARAGÖZ'ÜN TARİHİ

Yunanistan'da Karagoizis adıyla oynatılan Karagöz gölge oyununun tarihine ilişkin iki rivayet dile getiriliyor. Öncelikle Karagöz gölge oyununun Türklere ait ve Bursa kökenli olduğu belirtiliyor. Yunanlar bu tezi kendi açılarından şöyle çürütüyor: Yunanlara göre İdra Adası'ndan olan G. Mavromatis, 18. yüzyılda Çin'den Türkiye'ye gölge oyunu tasvirleriyle birlikte geldi. İstanbul'da yaşamaya karar veren Mavromatis, tasvirlerinde yerel ve Türk kültüründen de öğelere yer verdi. Böylece Türkçe'de Karagöz, Yunancada Karagiozis olarak anılmaya başlandı.

(Kara-göz Yunancaya Mavro-matis şeklinde tercüme ediliyor) Türkiye'de hayatını kaybeden Mavromatis'in Karagöz oyunu sanatçılığını, yardımcısı Yanis Brahalis Yunanistan'a 19. yüzyılda getirerek sürdürdü.

Yunanlara göre, Karagöz oyunun Türklere ait olduğu görüşü şundan kaynaklanıyor: Osmanlı topraklarında yaşayan Rum, Ermeni ve Yahudiler Türk olarak tanımlanamaz. Ancak Karagöz gölge oyunu, Osmanlı döneminde yeni toplumsal şartlara ve şekile ayak uydurmak zorunda kaldı. 4 asırlık Osmanlı egemenliği altında, Karagöz'ün Yunanlılığı doğal olarak unutulmaya yüz tuttu. Bu Karagöz'ün Türk gölge oyunu sanılması sonucunu doğurdu.

Yunanistan'da Karagiozis'in temellerini atan kişi ise 1865 yılında Patra'da doğan ve Mimaros takma adıyla tanınan Dimitris Sardunis'tir. 1894'te Karagöz sanatçısı olarak adını duyuran Mimaros, 1899 yılından itibaren Atina'da Karagöz oynatmaya başlamıştır. Çok sayıda öğrenci yetiştiren Mimaros, 1912 yılında alkolik olarak hayatını kaybetmiştir.

VİKİPEDİA'NIN KARAGÖZ TANIMI

İnternette yayınlanan Vikipedia ansiklopedisinin Yunanca versiyonunda Karagöz, geleneksel Türk ve Yunan gölge oyunu şeklinde tanımlanıyor. Vikipedia, Yunanistan'da Karagöz'ün Osmanlı döneminde yaşayan "halk kahramanı, fakir ve kurnaz Yunan" olarak kabul edildiği bilgisine yer veriyor.

Yayın tarihi: 6 Mart 2009, Cuma
Web adresi: https://www.sabah.com.tr/2009/03/06//haber,F35161C1DBFA4A9681ABA736C167C960.html
Tüm hakları saklıdır.
Copyright © 2003-2009, TURKUVAZ GAZETE DERGİ BASIM A.Ş.