Tekzipler gözlem altında

Türkiye'de etik kurallarına "sözde değil, özde bağlı" bir medya için dürüst bir denetim ortamına ulaşmak, çok zor bir görev. Hemen her tartışma gelip medyanın kapılarına dayanıyor.
Sorumsuz medya, 'sorunlu' medya demek. Sorumsuzluğun veçheleri elbette ki çok. En önemlisi, gerektiği halde taraflara söz/cevap hakkı tanımayan; kolaycılığa, tembelliğe veya düpedüz "çamur atılsın da izi kalsın" anlayışına dayalı, eksik, tek taraflı veya yalan haber meselesi. Malum, bu tür haberlere gelen cevaplar pek kaale alınmadığı için bir de tekzip mekanizması var Türkiye'de. Haber veya köşe yazılarını "mahkemelik" eden cevaplar basında hukuk zoruyla yayınlanıyor... Küçük ve bağımsız bir gözlemci ekibi, işte bu tekzipleri nesnel gözle izleyip döküm çıkarma ve başvuru alma amacıyla internette bir izleme sitesi açtı.
Üyeleri arasında bendenizin de bulunduğu bir danışma kurulu gözetiminde faaliyet gösterecek siteyle ilgili olarak, girişimin öncülerinden, avukat Şekip Hardal'a sorular yönelttim.
- 'Medya Tekzip Merkezi' nedir?
İçeriğindeki gerçeklik, doğruluk.. sorunlarından dolayı tekzip edilen, düzeltilen, tartışılan haberleri takip eden bir izleme sistemi. İzleme sonuçlarını www.medyatekzip.com adresindeki sitemizde raporluyoruz. Siteye girenler o gün, hangi gazete kaç tekzip, kaç düzeltme yayınlamış; hangi TV kanalı ne şekilde cezalandırılmış, bunu yaptırıma sebep olan içerikleriyle birlikte görebiliyorlar.
- Neden başlattınız?
Amaç ülkemizde şeffaf, özgür ve demokrasiyi özümsemiş bir medya anlayışına katkıda bulunmak. Bunu yaparken medyayı yakından takip ederek 'olumlu anlamda' çevreye biraz olsun 'rahatsızlık veriyoruz'. İzlenen her yapı daha dikkatli davranma, kendisine çeki düzen verme ihtiyacı hisseder. Bu da daha az yanlış haber, daha az tekzip ve düzeltme, daha az ceza/tazminat ödeme, daha fazla saygınlık-itibar ve daha yüksek imaj-gelir anlamına gelir. Toplumsal anlamda ise daha sağlıklı bilgi alıp kanaat edinen bir kamuoyu; daha özgür bir ülke...
- İşleyiş nasıl?
Günlük olarak basın yayın kuruluşlarını takip ediyoruz. Çıkan tekzip, düzeltme metinlerini tespit edip sitemizde yer veriyoruz. RTÜK'ün yaptırımlarını anında raporluyoruz. Bu arada henüz bir tekzip yaptırımıyla karşı karşıya kalmayan ancak doğruluğu/tarafsızlığı yüzünden tartışmaların odağı haline gelmiş haber ve yayınlara da sitemizde yer veriyoruz. Ayrıca vatandaşlardan gelen şikâyetleri de değerlendiriyoruz. Problemli haberlerle ilgili dökümleri belirli aralıklarla duyuracağız. Bu raporlar akademisyenler ve araştırmacılar için bir veri kaynağı olabilir. Belki de medya patronları bu sayede kadro performansını değerlendirecek. İsteyen herkes bu raporlara bakıp hangi yayın kuruluşunun, köşe yazarının ve muhabirin mesleğini kurallara daha uygun bir biçimde yerine getirdiğini görebilecek. Ayrıca eposta adreslerini sitemize kaydeden herkese düzenli olarak bilgilendirme mailleri göndereceğiz.
- Birey ve kurumlar bu sistemden nasıl faydalanacak?
Ziyaretçilerimize cevap ve düzeltme hakkıyla ilgili tüm hukuksal süreçleri anlatıyoruz. Bir 'medya kazasıyla' karşı karşıya kalındığında ne yapılır, hangi durumlarda tekzip hakkı kullanlır... Bu arada çok önemli bir diğer araç, 'tekzip gönder' bölümü. Hukuk mücadelesinden başarıyla çıkmış kişilerin bize gönderdiği mahkeme kararlarını ve ek bilgileri de yayınlıyoruz.

Bu önemli adımın adil, nesnel ve kalıcı olmasını diliyorum.
Bundan sonra sıra, Türkiye basınında ırkçılık ve 'nefret söylemi'ni gün gün izleyecek bir gözlemevinde. Çünkü, tam zamanı; durum acil.