Küresel ısınmanın dramatik tebessümü

ABD'li mucit ve devlet adamı Benjamin Franklin'in ilk kez 1750'lerde bir gazetede yayımlamasıyla öne çıkan karikatür sanatı, o gün bu gündür dünyanın çeşitli sosyal ve kültürel krizlerini tebessüm ve çizgi yoluyla bizlere aktarmayı sürdürüyor. Günümüzün kriz biçimleri de, değişen insanlık değerleriyle birlikte dönüşüyor ve karikatür sanatına konu oluyor. İşte, siyasal karikatür alanında öncü çizer Ken Sprague'nun anısına kurulan Ken Sprague Vakfı'nın Londra'da geçen ay düzenlediği ve 'Earthworks 2008' başlığı altında işlenen küresel ısınma konulu karikatür yarışması da bu girişimin son halkasını teşkil ederek, herkesin sıcak kâbusu olan bu konuya dikkat çekmeyi amaçladı. Organizasyon adına konuşan John Renard, yarışmayla ilgili çağrıyı dünyanın dört bir yanına yaptıklarının altını çizerken, espri duygusunun insanların aklını ve kalbini çelen en önemli unsur olduğunu ve bu yüzden küresel ısınmayla mücadelede karikatür sanatının da yapabileceği şeyler olduğuna dair atıfta bulundu. Ancak yarışmaya gönderilen 600 çalışma arasında yer alan 50'nin üzerindeki ülke karikatüristinin işlerine bakıldığında, aslında konunun ne denli dudak bükücü ve endişe verici olduğu da görülebiliyordu.

PEK ÇOĞU DERT YÜKLÜ
Earthworks 2008'e iletilen bu işlerin çoğunda, küresel ısınmanın insanlar ve canlılar ile bitkilerin hayatı üzerinde yarattığı olumsuz etkilerin vurgulanmış olması gözlerden kaçmıyor. Gönderilen karikatürler arasında, birkaç ay önce yaşanan kasırgada 100 binden fazla insanını yitiren Burma'dan gelen iki çalışma da yer alıyor. Bu minvalde karikatürlerde küresel ısınma üzerinden işlenen konular, ani atmosfer değişiklikleriyle birlikte, mercanların yok olmasından yükselen deniz seviyesine, buzulların erimesinden azalan oksijen kaynakları ve yine azalan su kaynaklarına kadar uzanan bir 'sorun çeşitliliğini' tüm duyarlılığıyla gözler önüne seriyor. Bu karikatürlerin gönderildikleri noktalar da, bölgelerden küresel ısınmaya dair yollanan birer raporu andırıyor: Örneğin Yemen ve Suriye'den yarışmaya gönderilmiş eserler, daha çok temiz su ve gıda kaynaklarının azalmasına dikkati çekerken, yükselen hava sıcaklığı da işlenen konular arasına girmiş. Çölleşme ve su kıtlığı ile ilgili konular, nesli tükenen hayvanlar ve kuruyan okyanuslar ise, daha ziyade Afrika, Avustralya ve Güney Amerika'dan iletilmiş karikatürlerle kendisini gösteriyor. Bu yönüyle, Birleşmiş Milletler Gıda ve Ziraat Organizasyonu'ndan gelen veriler de endişe verici: Kurumun aktardığına bakılırsa bugün dünyanın beş kıtası birden, su kıtlığıyla baş etmeye çalışıyor ki, bu da dünya nüfusunun yüzde 40'ına karşılık geliyor. Yine, yarışmayla ilgili bir diğer ironik durum da, dünya karbon gazı salınımı sıralamasında ilk iki sıraya çıkmış bulunan ve bu sıralamada aşağı inmeye hiç de yanaşıyor görünmeyen ABD ve Çin'den kimi karikatürlerin de etkinlikte yer alıyor olması. Yarışmada duyarlık gösteren bir başka kaynak ise, ülkelerindeki orman yağmasına dikkat çeken, Amazon yağmur ormanlarını hayal güçleriyle korumaya çalışan Brezilyalı çizerler olmuş. Bu manzarada dünyanın insanlar nedeniyle içine düştüğü durumu en çıplak ve savunmasız haliyle evrene ihbar eden karikatür olan Palto Yıldızı'nı ise, ilettiği mesajın sonsuzluğu ve yalınlığı nedeniyle Rus çizer Mikhail Zlatkovsky üretmiş. Yarışmada ikinciliği elde eden isim ise, elindeki tek bir çiçeği kendisini kovalayan kelebeklerden kaçıran insan kompozisyonu ile Rumen karikatürist Constantin Ciosu oldu. Yarışmada üçüncülüğü ise Tayvanlı sanatçı Tawan Chuntraskawvong kazandı. Bilgi için: www.kenspraguefund.org