Şirketlerin yarısı 5 ayda işçi attı, maaşlar hedefi aşamadı

Türk ekonomisinin iki büyük yumuşak karnı, işsizlik ve enflasyon, özel sektörde de kendini hissettirmeye başladı. Yılın ilk 5 ayında çalışan sayısını azaltanların oranı yüzde 50'ye çıkarken, artıranların oranı ise yüzde 5'te kaldı. Öte yandan, 'enflasyonun gelirleri eriteceği' endişesiyle yılda 2 kere ücret artışı yapanların oranı ise yüzde 25 artarak yüzde 45'e ulaştı. Prometheus Danışmanlık tarafından İstanbul, İzmir, Ankara, İzmit, Tekirdağ, Manisa ve Antalya'daki farklı büyüklüklerden 140 farklı şirketten alınan bilgilerle yapılan araştırma sonucunda, 2008 yılının ilk 5 ayında şirketlerin özellikle beyaz yaka çalışan alımlarında ciddi olarak frene bastıkları göze çarptı.

GEÇMİŞ ENFLASYON BAZ ALINIYOR
Çalışan alımlarında ciddi azalma gözüken sektörler, inşaat, sağlık, lojistik, telekom ve dayanıklı tüketim olarak öne çıkarken, yavaş da olsa çalışan sayısını artıran sektörler ise finans ve perakende oldu. Çalışan sayısını azaltanlar, buna neden olarak, 'ayrılan elemanın yerine yenisini almama', 'maliyeti yüksek elemanların çıkarılması', 'bir kişinin birden fazla alanda iş üstlenmesi'ni gösterdi. Şirketlerin en çok kullandığı küçülme stratejisi, satış ve üretim noktalarının kapatılması-küçültülmesi oldu. Bir diğer strateji olarak da işlerin taşeronlara verilmesi tercih edildi. Ücret artışı yaparken, geçmiş dönem enflasyonunu baz alanların oranındaki artış da dikkat çekti. Yılın başından bu yana geçmiş dönemi baz alarak ücret artışı yapanların oranı yüzde 20 artarak, yüzde 60'a ulaştı. Buna ek olarak, yılda 12 maaş verenlerin oranında bir değişiklik görülmüyor. Şirketlerin yüzde 85'i yılda 12 maaş uygulaması yapacağını belirtirken, yüzde 15'i ise 14 ya da 16 maaş uygulaması yapacağını dile getiriyor. Aynı dönemde, çalışanlarına brüt ücret veren şirketlerin oranı değişmedi. Ancak, 2009 yılbaşından itibaren karma uygulamaya geçerek yönetici ve kilit pozisyonlarda net ücrete döneceğini belirten şirketlerin, net ödeyen oranını yüzde 15 yükselteceği öngörülüyor.

5 ŞİRKETTEN 1'İNDE ÇİFT ZAM
Şirketlerin yüzde 20'si yılda iki zam yapıyor. Bu şirketlerde temmuzda yapılacak zam oranı yüzde 4-6 bandında olacak. Öte yandan, yılda tek zam yapan şirketlerin yüzde 25'i 'kilit pozisyonlarda olan çalışanlara yıl ortasında ücret düzeltmesi yapacağını' dile getiriyor. Bu düzeltmelerin yüzde 2.5-3 bandında olacağı belirtiliyor. Böylece, yılda çift zam ya da 'düzeltme', toplama bakıldığında, her 100 şirketten 45'inin yıl ortasında ücret artışı yapacağı görülüyor. Ancak, bu oranlar, çalışanların aldıkları zammın bu yıl için belirlenen enflasyon hedefini geçmesine yetmedi. Şirket yöneticilerinin verdiği bilgiye göre, yıl ortası ücret artışlarında, özellikle enflasyonun gelirlerde yarattığı erimenin yanında, olumsuz psikolojik etkinin de giderilmesinin amaçlandığı vurgulanıyor.