Satrancı satın alan devlet başkanı (1)

Uluslararası Satranç Federasyonu (FIDE) Başkanı Kirsan Ilyumzhinov, geçtiğimiz hafta yapılan Başkanlık Kurulu toplantısında Topalov-Kamsky adaylar maçını, Ukrayna'nın Lvov kentinde düzenlemek isteyen organizatörlere, gerekirse finansal destek sağlayacağını açıkladı. Satranca milyonlarca dolar harcamaktan çekinmeyen Ilyumzhinov için böyle ufak iyilikler hiç sorun değil. Satrancın ve Kalmıkya'nın çılgın 'patronu' sık sık satranç için harcadığı servetiyle gündeme geliyor. The Guardian'da yer alan bir haberde, onun için "Satrancı satın alan adam," başlığı kullanılmıştı. Kim bu satrancı satın alan adam? 1962 doğumlu Kirsan Nikolayevich Ilyumzhinov, Moskova Uluslararası İlişkiler Enstitüsü'nü bitirdikten sonra Sovyet-Japon ortaklığıyla kurulan bir araba şirketinde yöneticiyken milyoner oldu. Rusya'nın serbest piyasa ekonomisiyle tanışmasıyla ortaya çıkan zenginlerinden... 1993'te ise Rusya'ya bağlı özerk Kalmıkya Cumhuriyeti'nde oyların yüzde 65'ini alarak cumhurbaşkanı seçilen Ilyumzhinov, kendisine oy veren herkese 100 dolar; hatta bütün çobanlara cep telefonu vaat etti. 1995'te görev süresini yedi yıla çıkaran bir anayasa değişikliğiyle gittiği erken seçimde, bu kez oyların yüzde 85'ini alarak yeniden seçildi. 2002'de üçüncü kez seçilse de 2005'te Rusya'da özerk bölgelerin liderlerinin seçilmelerine ilişkin yasal düzenlemenin kaldırılmasına rağmen Putin, Ilyumzhinov'u tekrar atadı. Yani, bir dönem Rusya Devlet Başkanlığı'na oynayacağını söylese de Ilyumzhinov'u Kremlin de destekliyor. Ilyumzhinov, Avrupa sınırları içindeki tek Budist ulus olan Kalmıklar için başkanlığı döneminde birçok tapınak, cami, Ortodoks ve Katolik kiliseleri ile sinagog yaptırdı. Dalay Lama ve Papa II. John Paul gibi ruhani liderlerle yakın ilişkiler kurdu. Bir seçim kampanyasında "Zengin başkan yolsuzluklara karşı en iyi garantidir," sloganıyla yola çıksa da gerek yaptırdığı tapınaklar gerek başkent Elista'da 1998 Satranç Olimpiyatları'ndan önce 50 milyon dolar harcayarak yaptırdığı 'Satranç şehri' kompleksi, büyük tartışma yarattı. Satranç şehri yapılırken devletin bütçesinin boşa harcandığını ve yolsuzluk yapıldığını düşünen muhalif Sovietskaya Kalmykia gazetesinden Larisa Yudina, devlet içinde eskiden görev almış iki kişi tarafından öldürüldü. Satranç, Kalmıkya'da okullarda zorunlu ders olarak okutuluyor. Yoksul ve uçsuz bucaksız bozkırların ortasındaki Elista'yı dünyaya tanıtan, ülkeyi ve başkenti satrancın merkezlerinden birisi getiren Ilyumzhinov'u eleştirenler kadar ona minnet duyanlar da var. Gelecek hafta satrancı satın alan çılgın devlet başkanını tanımaya devam edeceğiz.