Mısır'da "ekmek" kavgası

Bazı temel gıda maddeleri devlet tarafından desteklenen Mısır'da son günlerde yaşanan zamlar saatler süren ekmek kuyruklarının oluşmasına sebep oluyor. Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek hem kuyrukları sona erdirmek, hem de patlak verebilecek gösterilerin önüne geçmek için orduya da ekmek dağıtması emrini verdi.

Dünyada da hızla artan gıda maddeleri fiyatından en fazla etkilenen ülkelerin başında Arap dünyasının en kalabalık ülkesi Mısır geliyor. 80 milyonluk Mısır'da ekmek, yağ, tuz, pirinç, şeker, mercimek gibi temel gıda maddelerine her yıl yaklaşık 10 milyar dolar destek veriliyor. Son artan gıda fiyatlarıyla Mısır hükümetinin yükünün 13 milyar doları aştığı tahmin ediliyor.

Polisin verdiği bilgilere göre hem kuyruklarda çıkan çatışmalar ve hem de artan sıcakların altında saatlerce beklemekten dolayı meydana gelen rahatsızlıklardan şu ana kadar en az 7 kişinin hayatını kaybetti.

Özellikle Mısır'ın fakir kesimlerinde küçük kulübelerde ve belli noktalarda satılan ekmekleri almak için saatlerce beklemenin yanı sıra büyük bir itiş-kakış yaşanması dikkat çekiyor. Hatice Abdullah (40) yaklaşık 4 saattir kuyrukta beklediğini, her gün bu çileyi çektiğini ifade ediyor. Aynı kuyrukta bekleyen 20 yaşındaki Ahmet ise 20 ekmeği 1 'cüneyh'e (25 kuruş) almak için erken saatlerde sıraya girdiğini, her gün sıraya giren kadınlarla tartışmak zorunda kaldığını söylüyor. Normal piyasa şartlarında 1 cüneyhe aynı ebatta ancak kepek oranı düşük ekmekten üç tane alınabiliyor.

Devletin desteklediği ucuz ekmekler, kepek oranı çok yüksek olduğundan koyu kahve bir renge sahip ve yaklaşık 50 gr civarında bulunuyor. Hükümetin verdiği karnelerden alan fakirler sübvanse edilen temel gıda maddelerini normal piyasa fiyatlarının yaklaşık üçte birine alıyor.

Mısır'da gaz, su, elektrik, benzin, ilaç gibi temel ihtiyaçlar da devlet tarafından sübvanse ediliyor ve bundan dolayı da Mısır hükümetinin yine her yıl yaklaşık 10 milyar dolarlık kayba uğradığı tahmin ediliyor. Mısır'ın gıda, ilaç ve akaryakıta yaptığı destek, ülke gayri safi milli hâsılasının yaklaşık yüzde 12'sine denk geliyor.

Dünya Bankası'na göre Mısır nüfusunun yaklaşık yüzde 20'si fakirlik sınırının altında yaşıyor ve tamamen devletin desteğiyle ayakta durabiliyor. Gayri resmi rakamlara göre ise günlük gelirleri 2 doları aşmayan fakirlerin oranı ülke nüfusunun yarısından fazlasını teşkil ediyor.

Ortadoğu'nun en büyük ordularından birine sahip olan Mısır'da ordu kendi fırınlarından askerlerin ihtiyacını gideriyor. Ancak ülkede baş gösteren sıkıntılar üzerine Mübarek bu fırınlardan halka da ekmek dağıtılmasını emretmişti. Sosyal Yardımlaşma Bakanı Ali Meselhi geçtiğimiz günlerde ordunun 10 büyük yeni fırın açtığını ve ülke genelinde kurulan 500 yeni kulübeden de halka ekmek satılmaya başlandığını belirtiyor.

Ahram gazetesinin acil durum olarak adlandırdığı bu gelişmenin önünün alınamaması durumunda Mübarek rejiminin çok büyük sıkıntılarla yüz yüze kalabileceği ifade ediliyor. Gösteri yapmanın yasak olduğu Mısır'da son olarak ekmek sıkıntısı ve fiyatların artması üzerine 1977 yılında büyük olaylar patlak vermiş ve güvenlik güçlerinin olaylara müdahale etmesi üzerine onlarca kişi hayatını kaybetmişti. Uzmanlar politik gösterilerin önünün alınabileceğini ancak sosyal patlamalara hiçbir gücün engel olamayacağını, rejimin de bunun farkında olarak tüm kaynaklarını sonuna kadar kullandığını belirtiyor. Mısır'ın kullandığı kaynakların başında da 30 milyar doları bulan döviz rezervleri geliyor.

Mısır her yıl tüketilen 14 milyon ton buğdayın yaklaşık yarısını başta ABD (1.6 milyon ton) olmak üzere dışardan ithal ediyor. Ancak son 10 ayda dünya buğday fiyatlarının yaklaşık üç kat arttığı bunun da en fazla dünyanın en büyük buğday ithalatçıları arasında yer alan Mısır'a zarar verdiği ifade ediliyor.

Tüm bu zamlara ve Mısır hükümetinin bütçesine verdiği yüke rağmen Mübarek rejimi 15 milyon yeni ismi daha karne uygulamasına dâhil edeceğini duyurmuştu.

Sık sık devlet yardımlarının problem olduğu ülkede son olarak Başbakan Ahmet Nazif bu yardımların gerçek fakirlere ulaştırılması için yeni bir proje üzerinde çalıştıklarını açıklamış, bu açıklamaya bizzat Devlet Başkanı Mübarek karşı çıkarak böyle bir uygulamanın yürürlüğe girmesinin mümkün olamayacağını söylemişti.

(CHA)