Benim çocuğum hiç yaramaz değil yalnızca 'bambam'

Psikiyatrist Dr. Sabri Yurdakul şiddete meyilli ya da aşırı derecede yaramaz çocuklara nasıl davranılması gerektiğine ilişkin sorularımızı yanıtladı:

* Çocukların şiddete yönelmesine, aileler hangi aşamaya kadar göz yumabilir?
Şiddetin hiçbir türüne çocuk hangi yaşta olursa olsun göz yummamak lazım. Çocuğun başkalarına zarar vermesine engel olmak zorundayız. Bir çocuk şiddete yöneliyorsa, bu onun iç dünyasında birtakım sorunlar olduğunu gösterir. Örneğin evde şiddet varsa, çocuk mutsuzsa veya doğuştan getirdiği birtakım özeliklerinden kaynaklanan şiddete yönelik davranışları varsa, bu durumun mutlaka ele alınması gerekir. Şiddet öğrenilen bir davranıştır ve asla hoş karşılanmamalıdır. 'Benim çocuğum çok güçlü' diye bir övünme olamaz çünkü çocuk büyüdüğü zaman bu şiddetin boyutları artar ve aileler bunun sonuçlarına katlanmak zorunda kalır. Çocukları şiddetten uzak yetiştirmek ama onlara, şiddete maruz kaldıklarında kendilerini koruyabilecek bir donanım edindirmek zorundayız. Çocuk dayak yiyip eve geldiğinde ona, "Git, sen de seni dövene iki tane vur" demek doğru değildir. Bunun yerine çocuğun, diğer çocuklarla zarar görmeyeceği bir ilişki içine girmesi sağlanmalıdır.

NEDENLERİ ÇEŞİTLİDİR

* Çocuk, anne-babasına şiddet uyguluyorsa ne yapmalı?
Ona şiddet göstermeden canımızın acıdığını ve bize zarar verdiğini söylemeliyiz. Aynı davranışı tekrarlıyorsa, dikkatini başka yönlere çekmek gerekebilir. Ama öncelikle neden şiddet gösterdiği öğrenilmeli ve o şiddeti ortadan kaldırmak hedeflenmelidir. Çocuklar canları acıdığında ya da başka çocuklardan şiddet gördüklerinde karşı tarafa şiddet uygulayabilirler. Sevgi gösteremediklerinde, şiddete yönelebilirler. Bir çocuk, yanağı sıkıldığında ya da canı acıtılarak sevildiğinde, kendisine yapılan hareketin aynısını büyüklere yapmaya kalkabilir. Ayrıca, evde canı sıkıldığında da şiddete yönelebilir.

* Arkadaşına şiddet uygulayan bir çocuğa, ne tür bir ceza verilmelidir?
Çocuk belirli bir süre sevdiği bir uğraştan mahrum edilebilir. Örneğin bir saat televizyon seyretmesine ya da arkadaşlarıyla bahçeye çıkmasına izin verilmeyebilir. Çocuğu, sevdiği bir oyuncağını belirli bir süre ona vermeyerek cezalandırmak en uygun cezadır. Ancak çocuğa, onun canını acıtarak cevap vermeye kalkmayın.

SAKIN ONU DÖVMEYİN!

* Çocuğa tokat atılabilir mi?
Yanlışlar fiziksel şiddetle cezalandırıldığında ortadan kalkmaz. Aksine çocuk yanlışlarını daha çok sahiplenir. Özellikle yaşı büyüyüp cesaret kazandığında, çocuk size karşı gelecek ve o zaman ona müdahale etmek mümkün olmayacaktır. Bunun için çocukların şiddete yönelik yanlış davranışları olursa, onları şiddetle cezalandırmayın.

* Çocuk şiddet nedeniyle okulda sorun çıkartıyorsa, ne yapmak gerekir?
Çocuğun okuldaki yaşantısının da ele alınması gerekir. Gücünün yetmediği arkadaşları tarafından sıkıştırılan ve dövülen çocukların, gücünün yettiği çocukları döveceği unutulmamalıdır. Bir çocuğun şiddet uygulayarak diğerlerinden üstün duruma gelmesine izin verilmemelidir. Bu konuda öğretmenlerin çocukların yaşantısına müdahale etmeleri gerekir. Şiddete uğrayan çocukları korumak öğretmenlerin görevidir. En yanlış olanı; ailenin okula gelip, 'Sen benim çocuğumu dövdün' diye öbür çocuklara şiddet uygulamasıdır. Şiddet şiddetle çözülmez.

* Çocuk küfrediyorsa ne yapmak gerekir?
Bunun bir özenti olduğu, müdahale edilmediğinde kısa zamanda ortadan kalkacağı, üzerine gidildiğinde ise daha çok büyüyeceği kesinlikle unutulmamalıdır. Çocuğu küfretmeye alıştıran arkadaşları tespit edilmeli ve gerekirse onlardan uzaklaşması sağlanmalıdır.