Dâhi doğulur mu dâhi olunur mu?

"Satrançta yetenek doğuştan mı gelir, yoksa çalışmaya mı bağlıdır?" sorusunun cevabı, Laszlo Polgar için açıktı. Polgar'a göre bir alanda dâhi olmak için doğuştan yetenekli olmaktan çok, iyi bir eğitim yeterliydi. Laszlo Polgar, öğretmen eşi Klara ile ilk çocuklarının okuldaki tekdüze eğitimden bağımsız yetişebilmesi hem genel eğitimi hem de özel satranç eğitimini kapsayan yoğun bir program hazırladı. Polgar çiftinin 1969'da doğan ilk kızları Susan (Zsusa), üç yaşında satrançla tanışıp, dört yaşındayken 10 Yaş Kızlar Budapeşte Şampiyonu oldu. Hızla kendini geliştiren Susan, 15 yaşındayken dünyanın en yüksek reytingli kadın satranççısıydı. 1988'de Uluslararası Satranç Federasyonu (FIDE), Susan Polgar'ın başarıları sayesinde yaş gruplarında kızların erkeklerle oynamalarına izin verdi. Susan, 1991'de normlarını tamamlayarak, büyükusta unvanına ulaşan ilk kadın oldu. 1996'da da Dünya Bayanlar Şampiyonu'ydu. Unvanını korumak için yapacağı maçın tarihi konusunda FIDE ile yaşadığı anlaşmazlıklar sonucunda turnuva satrancını bıraktı. Profesyonel satranca bir kereliğine 2004 Olimpiyatları'nda ABD'yi şampiyon yapmak amacıyla döndüyse de ABD, Çin'in arkasından ikinci oldu. 1994'te New York'a yerleşen Susan, ABD'de satrancın yaygınlaşması için çalışıyor. Ocak 2008 reyting listesine göre dünyadaki dördüncü en yüksek reytingli (2 bin 577) kadın satranççıdır. 1974 doğumlu Sofya'nın (Zsofia) kariyerindeki en sansasyonel sonuç, 1989'da Roma Açık Turnuvası'nı dokuz oyunda sekiz buçuk puan alıp, birçok büyükustanın önünde 2 bin 927 gibi müthiş bir performansla kazanması oldu. Ama büyükusta Yona Kosashvili ile evlenerek İsrail'e yerleşti ve satranç arenasından çekildi. 1976 doğumlu Judit ise çıtayı kadınların hayal bile edemeyeceği bir seviyeye yükseltti. 1991'de "Kadınların dünya şampiyonu olması doğaya aykırıdır," diyen büyükusta Portisch'in önünde Macaristan Şampiyonu oldu. Aynı yıl büyükusta unvanına ulaşıp Fischer'in genç yaşta büyükusta olma rekorunu kırdı; ama onun gözü yukarıdaydı. 1995'te reyting listesinde dünyanın en güçlü 10 satranççısı arasına girdi. 2 bin 700 Elo barajını geçen ilk kadın oldu. Linares, Wijk aan Zee gibi elit turnuvalarda ve dünya şampiyonalarında oynadı. Eşi ve iki çocuğuyla hâlâ Budapeşte'de yaşayan Judit'in bugünkü reytingi (2 bin 707) kendisine en yakın kadın rakibinden 100 puan fazla. Dünya şampiyonları Karpov, Kasparov ve Anand'ı yenmeyi başarmışdı.