Tekel'de kemiksiz satış

Yılın ilk özelleştirmesi Tekel Sigara ile yapıldı. Nihayet üçüncü ihalede satış gerçekleşiyor. 1 milyar 720 milyon dolarlık fiyat beğenildi. 2003 yılındaki ilk ihalede verilen 1.150 milyon dolar yetersiz bulunarak satıştan vazgeçilmişti. Halbuki o zamanki 1 milyar 150 milyon doların finansman maliyeti ve doların değer kaybı da dikkate alınırsa bugünkü tutara yaklaşılabilir.
İki ihale arasında ciddi bir parasal tutar yoksa o zaman niye geciktik ki? Anlaşılması zor oluyor.

- Sadece varlık satışı- Kaldı ki; satılan Tekel Sigara 2003'teki Tekel Sigara ile aynı değil. Şimdiki Tekel "kemiksiz" tabir edilen bir yöntemle satıldı. Sadece fabrikaları, iki yıllık tütün stoku ve sigara markalarına yani sadece varlıklarına bu para ödenecek. Borçları, taahhütleri, çalışanları, çalışanların tazminatları kamuya kaldı. Bu yüklerin tutarını bilmiyoruz çünkü ortada şeffaflık yok. Ama 2003'teki 1.15 milyar dolarlık fiyatın içinde çalışanlar da, onların kıdem tazminatları da, şirketin borçları da vardı. Şimdi bu yükler kamuya devrediliyor.
Dolayısıyla bu yükümlülüklerin karşılıkları neyse satış tutarından düşürülmesi ve geriye kalan tutarın 2003'teki fiyatla karşılaştırılması gerekiyor. Ancak o zaman sağlıklı bir kıyaslama yapmak mümkün olur.

- 2003 ihalesindeki fiyat- Bu da yapıldığında Tekel'in 2003 yılında alınan tekliflerden daha iyi bir teklifle satıldığını söylemek kolay değil. Dediğim gibi, bu bir matematiksel hesaba dayanmıyor. Çünkü ortada şeffaflık yok. Ancak kaba bir kestirim söz konusu.
Bir de tabii, dünyada 2003 yılı varlık fiyatlarıyla 2008 başındaki varlık fiyatları arasında önemli artışlar söz konusu. Her ne kadar 2007 ortasında başlayan küresel dalgalanma ile varlık fiyatlarında belli bir gevşeme meydana geldiyse de, düşen düzeylerde bile 2003'ün bir hayli üstünde olduğunu varsaymak gerekiyor.

- Tütün üreticisinin durumu- Tekel Sigara'nın özelleştirilmesinde üzerinde durulmayan veya bilmediğimiz bir konu da Türk tütün üreticisinin durumunun ne olacağı. Tekel Sigara'nın yeni sahibi Türk tütünü kullanmaz ve satın almazsa, hatta bu tütünü yurtdışında daha düşük maliyetle üretirse ne yapılacak? Burası belli değil.

- Geç kalmanın bedeli- Aradan 4 yıl geçmesine karşılık daha iyi fiyatı yakalayamamak ise geç kalmanın bedeli. Tekel aslında pazar payının çok daha yüksek olduğu 1990'lı yıllarda satılmalıydı. Tıpkı Türk Telekom gibi. Telekom'un satış hikayesine 25 milyar dolarlık değerlerden başladık. Satışı ancak 2006'da yaptık ama ilk biçilen fiyatın da yarısına razı olarak. Tekel de Telekom'la aynı akıbeti paylaştı.

- Fiyatta küresel etki- Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre Türkiye sigara içmede 10 ülke arasına girmesine rağmen, pazarın yaklaşık üçte birini oluşturan bir kuruluşun kemiksiz satışında ortaya ancak böyle bir fiyat çıkıyor. İhale herkese açık. Buna rağmen fiyatın bu düzeyde kalmasında varlık fiyatlarında belli bir geri gelmenin etkili olduğu söylenebilir. Bu çerçeveden bakınca 2008'in geri kalan özelleştirmelerinden beklenen geliri de iskonto etmekte yarar var.

- Sonuç- "Geçen senenin yuvasına bu senenin kuşu gelmez." İngiliz Atasözü