İlk ''Cemre'' iki hafta sonra

Halk arasında ''kor halindeki ateş'' anlamına da gelen ve baharın müjdecisi olarak bilinen, 3 tane olduğu kabul edilen cemrenin ilki 19 Şubatta havaya düşecek.

Çukurova Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili Edebiyatı Bölümü Türk Halk Edebiyatı Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erman Artun, ''kor halindeki ateş'' anlamına gelen cemrenin, ilkbahara doğru, önce havada, sonra suda ve son olarak toprakta 7'şer gün aralıklarla meydana gelen bir sıcaklık yükselişi olduğunu belirterek, ''Cemreler, havaların ısınmaya başladığının ve kışın soğuk günlerini arkada bırakmak üzere olduğumuzun müjdecisidir'' dedi.

Eskilerin, 365 günlük yılı, 179'u 'kasım' ve 186'sı 'hızır' günleri olarak ikiye ayırdıklarını ifade eden Prof. Dr. Artun, yılın kış devresinin 8 Kasımda başladığını ve 6 Mayısta da hıdırellez ile birlikte yaz devresi, yani hızır günlerine girildiğini söyledi.

Kasımın 46'sında, 40 gün anlamına gelen 'erbain', 86'sında da 50 gün anlamına gelen 'hamsin'in başladığını anlatan Prof. Dr. Artun, böylece kışın en soğuk zamanları olan 90 günlük sürenin geçtiğini, kasım günlerinin ortasını geçip 100 gün geride kalınca halk arasında zorlu kış günlerini bırakmanın bir ifadesi olarak 'geldik yüze, çıktık düze' denildiğini ifade etti.

Prof. Dr. Erman Artun, kasımın 105'inde (19-20 Şubat) birinci cemrenin havaya, 112'sinde (26-27 Şubat) ikincisinin suya, 119'unda da (5-6 Mart) üçüncü cemrenin toprağa düştüğüne ve yedi günlük aralıklarla buraları ısıttıklarına inanıldığını bildirdi.

Prof. Dr. Artun, cemrelerin düşüş sıralamasında önce hava ısınıyormuş gibi görünse de havanın doğrudan güneş ışınları ile ısınmadığını belirterek, ''Güneşten gelen ışınlar önce yeri, yerden yansıyan ışınlar ise havayı ısıtırlar'' diye konuştu.

''TÜRK EDEBİYATINA DA KONU OLDU''

Meteorolojik olarak ısınma sıralamasının toprak, hava ve su şeklinde olduğunu belirten Prof. Dr. Artun, ''Cemre her ne kadar folklorik bir inanış olsa da özellikle Marmara Bölgesi'ne ait istatistiklerde, cemre tarihlerinde yüzde 80'e varan oranda ısınma meydana geliyor'' dedi.

Prof. Dr. Artun, cemrelerin, Türk dünyasının kültür ve edebiyatına da konu olduklarını ifade ederek, divan şairlerinin cemre zamanlarında, baharın gelmesi dolayısıyla önemli kişiler için yazdıkları övgü şiirlerine 'Cemreviye' denildiğini kaydetti.

(AA)