Maliye'den vergide kötü performans

Maliye Bakanlığı, genel seçimler ve ilk kez uygulanan "mali tatil"i de kapsayan yılın ilk sekiz aylık döneminde, vergi tahsilatında kötü bir performans sergiledi.

Toplam tahsilatın tahakkuka oranı geçen yıla göre 3 puan dolayında düşerek yüzde 84.3'e gerilerken, bu oranın özellikle beyana dayalı vergilerde çok düşük kaldığı, dolaylı vergilerin genel oranı yükselttiği belirlendi. Tahsilattaki düşüşün ülke genelinde yaşandığı dikkati çekti; 81 ilin 69'unda vergi tahsilatının tahakkuka oranı geriledi.

TAHAKKUK 118, TAHSİLAT 99 MİLYAR

Maliye Bakanlığı verilerinden yaptığı belirlemeye göre, Ocak-Ağustos döneminde Türkiye genelinde toplam vergi tahsilatı 117 milyar 890.7 milyon YTL olurken, aynı dönemdeki tahsilat 99 milyar 322.1 milyon YTL ile bunun yüzde 84.25'i düzeyinde gerçekleşti. Vergi tahsilatının tahakkuka oranı geçen yılın aynı dönemine göre 3 puana yakın geriledi. Geçen yıl ilk sekiz ayda 104 milyar 954.4 milyon YTL'lik vergi tahakkuk ederken, bunun yüzde 87.02'si oranında 91 milyar 331 milyon YTL'lik tahsilat gerçekleştirilmişti.

Gelir vergisinde sekiz ayda tahakkuk eden tutar 27 milyar 550.6 milyon, tahsilat ise 21 milyar 723.3 milyon YTL oldu. Gelir vergisinde tahsilat oranı yüzde 78.8 düzeyinde gerçekleşti. Ancak bunun, büyük bölümü ücretler üzerinden kaynağından kesilen vergilerin oluşturduğu "tevkifat" kaleminden kaynaklandığı belirlendi. Bu kalemde sekiz ayda 19 milyar 430 milyona ulaşan tahsilatın tahakkuka oranı yüzde 82.8 olarak belirlendi. Beyana dayalı gelir vergisinde ise tahsilat 1 milyar 364.2 milyon YTL ile tahkakkuk eden tutarın sadece yüzde 50.6'sı düzeyinde kaldı. Basit usulde gelir vergisi tahsilatında da 173.9 milyon YTL ile yüzde 52.9 tahsilat oranı gerçekleşti. Geçici gelir vergisinde 755.2 milyonla yüzde 71.2 oranında bir tahsilat oranına ulaşıldı.

Kurumlar vergisinde toplam tahsilat 9 milyar 453.7 milyon YTL ile tahakkukun yüzde 80'i düzeyinde gerçekleşti. Bu kapsamda beyana dayalı kurumlar vergisinde 118.2 milyon YTL olan tahsilatın tahakkuka oranı ise yüzde 9.8 düzeyinde kaldı. Geçen yılki oran indiriminin etkisiyle kurumlar vergisi tevkifatı ise tutar negatif çıkarken, geçici kurumlar vergisinde tahakkukun yüzde 88.5'i kadar olmak üzere 9 milyar 345.1 milyon YTL'lik tahsilat yapıldı.

Mülkiyet üzerinden alınan vergilerde tahsilat 3 milyar 61.6 milyon YTL ile tahakkukun yüzde 57.5'i düzeyinde gerçekleşti.

DOLAYLI VERGİLERDE YÜZDE 89

Gelir, kar ve mülkiyet üzerinden alınan doğrudan vergilerde sekiz ayda 34 milyar 238.6 milyon YTL'ye ulaşan toplam tahsilatın tahakkuka oranı yüzde 76.6 olurken, tüketicilerin mal ve hizmetlere fiyatın içinde ödedikleri dolaylı vergilerde ise bu oran yüzde 89.1 olarak gerçekleşti. Sekiz ayda dolaylı vergilerde toplam tahsilat 65 milyar 54.1 milyon YTL ile toplam vergi pastasının yüzde 65.5'ini oluşturdu. Bu kapsamda dahilde KDV tahsilatı 10 milyar 880.6 milyon, ÖTV 24 milyar 976.4 milyon YTL olurken, gümrük vergisi ve KDV olmak üzere dış ticaretten alınan vergilerde toplam tahsilat da 18 milyar 634.9 milyon YTL'lik tahsilat gerçekleşti. Dolaylı vergilerde kalan 10 milyar 562.2 milyon YTL'lik tahsilat ise banka ve sigorta işlemleri, şans oyunları, özel iletişim, damga vergisi, harçlar şeklinde elde edildi.

Vergi gelirleri (Ocak-Ağustos; Milyon YTL)
/**

Tahakkuk Tahsilat Tahs/tah.(%)
DOĞRUDAN VERGİLER 44.694.0 34.238.6 76.6
.Gelir Vergisi 27.550.6 21.723.3 78.8
.Kurumlar Vergisi 11.819.6 9.453.7 80.0
.Veraset ve İnt. Verg. 179.7 76.0 42.3
.Motorlu Taşıtlar Verg. 5.144.1 2.985.7 58.0
DOLAYLI VERGİLER 73.043.1 65.054.1 89.1
.Dahilde KDV 15.930.4 10.880.6 68.3
.ÖTV 25.859.0 24.976.4 96.6
Petrol ve D.gaz Ür. 14.746.4 14.053.3 95.3
Motorlu Taşıtlar 2.450.5 2.443.0 99.7
Alkollü İçkiler 1.362.9 1.319.0 96.8
Tütün Mamülleri 6.382.6 6.353.3 99.5
Kolalı Gazozlar 119.5 117.6 98.4
Dayanıklı Tük. ve Diğ. 797.2 690.3 86.6
.Banka ve Sig. M. V. 2.232.6 2.090.9 93.7
.Şans Oyunları Vergisi 221.7 221.4 99.9
.Özel İletişim Vergisi 2.741.8 2.730.6 99.6
.Dış Tic. Alınan Ver. 18.635.2 18.634.9 100.0
Gümrük Vergileri 1.652.7 1.652.4 100.0
İthalde KDV 16.958.3 16.958.3 100.0
Diğer 24.2 24.2 100.0
.Damga Vergisi 3.183.2 2.397.5 75.3
.Harçlar 4.239.2 3.121.8 73.6
KALDIRILAN V.D. VERGİLER 153.6 29.3 19.1
TOPLAM 117.890.7 99.322.1 84.2
**/

69 İLDE TAHSİLAT DÜŞTÜ

Vergide tahsilat oranının 81 ilin 69'unda geçen yılın altında kaldığı dikkati çekti. Tahsilatın tahakkuka oranı Ocak-Ağustos dönemi itibariyle yalnızca Ordu, Kastamonu, Hatay, Bitlis, Zonguldak, Rize, Mersin, Karabük, Bartın, Uşak, Kırklareli ve Batman'da geçen yılkinin üzerinde çıktı.

Kocaeli yüzde 93.5'le tahsilat oranı en yüksek il unvanını korurken, oranın geçen yılkinin 2.4 puan altında kaldığı görüldü. Tahsilat oranında bu ili yüzde 88.7 ile İzmir, yüzde 87.4'le İstanbul izledi. İki büyük ilin tahsilat oranı da geçen yıla göre düşük kaldı.

Tahsilat oranında en hızlı düşüşler 18.7 puanla Sakarya, 9.4 puanla Çankırı, 9.2 puanla Hakkari, 6.5 puanla Şırnak, 6.4 puanla Malatya ve Şanlıurfa'da yaşandı. Bu düşüşlerle vergi tahsilatının tahakkuka oranı Sakarya'da yüzde 30.4'e kadar geriledi. Sakarya ile birlikte Iğdır yüzde 40.2, Şırnak yüzde 44.2, Mardin yüzde 49.9, Düzce yüzde 52.1, Yozgat yüzde 53.1'le tahsilat oranı en düşük illeri oluşturdu.

(ANKA)