Dış borçlanmanın dayanılmaz cazibesi

Hazine Müsteşarlığı tarafından yayımlanan 2007'nin ilk çeyreği sonundaki dış borç verilerine göre, dış borç stoku 213 milyar dolar olmuştur. Borç stoku geçen yıl sonunda 6 milyar dolar, bir yıl öncesinden ise 29 milyar dolar artmıştır. Dış borç stokunun gayri safi milli hasılaya oranı yüzde 52 düzeyindedir. Dış borç stokunun 71.4 milyar doları kamu kesimine, 15.6 milyar doları Merkez Bankası'na, 126.4 milyar doları ise özel kesime aittir. Özel kesim borçlarının 46.1 milyar doları finansal kuruluşlara, 80.3 milyar doları ise diğer sektörlere aittir. Dış borç stokunda 2002 yılından sonra önemli gelişmeler olmuştur:
1- Dış borç stoku 2002 yılına göre 83.7 milyar dolar artmıştır. Özel sektörün borcu 82 milyar dolar, kamu kesiminin borcu 7.7 milyar dolar artarken Merkez Bankası'nın borcu 6.4 milyar dolar azalmıştır.
2- Özel sektörde finansal kurumların borcu 35.1 milyar dolar, diğer sektörlerin borcu ise 60 milyar dolar artmıştır.
3- Kısa vadeli borçlar 23.5 milyar dolar, orta ve uzun vadeli borçlar ise 59.8 milyar dolar artmıştır.
4- Dış borç stokunun gsmh'ye oranı yüzde 71.2'den yüzde 51.9'a gerilemiştir.
5- Dış borç stoku içinde ABD dolarının payı yüzde 46.8'den yüzde 56.5'e yükselmiştir. IMF borçlarını azalması sayesinde SDR'nin payı yüzde 17'den yüzde 4'e gerilemiştir. Euro'nun payı ise 4 puan artarak 34.1'e yükselmiştir.
6- Kamu kesiminin payı yüzde 49'dan yüzde 33'e, Merkez Bankası'nın payı yüzde 17'den yüzde 7'ye düşmüş, özel kesimin payı ise yüzde 34'ten yüzde 59'a yükselmiştir. Tamamı kamuya ait olmak üzere tahvil stoku 23.6 milyar dolardan 40 milyar dolara ulaşmıştır. Bunun 14.5 milyar doları Eurobond cinsindedir.
7- Resmi kreditörlere olan borçlar 40 milyar dolardan 27 milyar dolara gerilemiştir. Buna karşılık, ticari bankalara olan borçlar 33.5 milyar dolardan 89.9 milyar dolara yükselmiştir.
8- 2007 yılında ilk çeyrek dışında kalan zaman için yapılacak ödeme miktarı 31.9 milyar dolardır. Bunun 12.3 milyar doları kamuya, 19.6 milyar doları ise özel sektöre aittir.
Özetle, kamu kesiminin dış borçlanması önemli ölçüde sınırlanmıştır. İç piyasalarda olduğu gibi dış piyasalarda da özel kesime daha fazla kaynak kalmıştır. Hem finansal kurumlar hem de diğer şirketler dış borçlanmalarını artırmışlardır. Çünkü dış borçlanma daha cazip olmuş. 2002 yılının sonunda dolar bazında yüzde 8 faizli 5 yıl borçlanan bir şirket ile YTL cinsinden ve Hazine borçlanmasına endeksli olarak borçlanan bir şirketin bugünkü borçları, dolar bazında karşılaştırıldığında yaklaşık 2.5 kat farklılık oluyor. YTL borçlanan 2.5 kat daha fazla borca sahip. Yabancı para cinsinden ve dışarıdan borçlanmanın cazibesi ne kadar sürer, izleyip göreceğiz.