Şişman çocuğun en iyi diyeti anne sandviçi

Aşırı şişmanlık yani obezite Türkiye'de çocukların artık yüzde 30'unun sorunu. Diyetisyen Taylan Kümeli, şişman çocuklara yönelik soruları yanıtladı:

Şişmanlık, okul öncesi çocuklarda büyük bir tehdit mi? Okul öncesi dönem çocukları, beslenmelerinde ve besin seçimlerinde tamamen başkalarına bağımlı. Bu nedenle bu yaş grubundaki şişmanlığın sorumlusu, çocukların anne-babaları ve aile yakınları; özellikle de büyükanne-büyükbaba ya da bakıcılardır. Beslenmeleri incelendiğinde şişman çocukların şekerlemeler, çikolata, cips, bisküvi ve meyve suları gibi besleyici değeri düşük, kalorisi yüksek olan besinleri sık tükettikleri saptandı. Oysa dengeli beslenme ve düzenli yemek saatleri şişmanlığın önlenmesinde önemli rol oynar.

KAHVALTI ATLANMASIN
Beslenme çantasında olması gerekenler neler? Ara öğünler için taze meyve ve çok tahıllı un, kurutulmuş meyve ve yağlı tohumlarla hazırlanmış ev yapımı kurabiyeler ya da sebzeli-peynirli poğaçalar veya üçgen sandviçler doğru alternatiflerdir. Ana öğün için de bozulacak, kokacak ya da yerken hijyen sorunu yaşatabilecek yemeklerden kaçınılmalıdır. Çok tahıllı ekmeklerle hazırlanmış sandviçler (içeriğine her gün farklı bir malzeme katarak bıkkınlık önlenmeli), taze meyve (mevsiminde), yoğurt, söğüş yenebilecek sebzeler, UHT kutulu sütler veya katkısız meyve suları, kuru yemişler ve kuru meyveler tercih edilmeli. Büyüme yoğurtları gelişime katkı sağlayan süt ürünleri de güzel tatlı alternatifleri olabilir.

Şişmanlamada kahvaltının bir etkisi var mı? Araştırmalar; okula kahvaltı ederek giden çocukların başarısının, kahvaltı etmeyenlere oranla çok daha yüksek olduğunu gösteriyor. Çeşitli bilimsel çalışmalar da, zamansızlık ya da kilo vermek amacıyla kahvaltıyı atlayan yetişkinlerde gün içinde performans düşüklüğü görüldüğüne işaret ediyor; bunun için çocuklara kahvaltı alışkanlığının kazandırılması çok önemli.

Kahvaltı sofraları nasıl olmalı? Her çocuğun besin ihtiyacı farklı olduğundan kahvaltı mönüleri için belli reçete vermek mümkün değil. Ancak besin çeşitleriyle ilgili belli önerilerimiz olabilir. Örneğin; tahıl grubundan mutlaka çok tahıllı ekmek ya da tam tahıl unu ile hazırlanmış hamur işleri ve posa içeriği yüksek, şekersiz, çikolata veya başka aromalarla kaplanmamış mısır gevrekleri tercih edilmeli. Çeşitli peynir türlerine ve çok kaliteli bir besin olan yumurtaya mutlaka yer verilmeli. Sosis, salam ve sucuk gibi şarküteri ürünlerinden ise uzak durulmalı. Süt; şekersiz olmalı ama tat katmak isteniyorsa ballı ya da pekmezli tüketilmeli. Meyve ise bütün halde tüketilmeli ya da katkısız, taze meyve suları seçilmeli. Sebze olarak da C vitamini zengini, söğüş yenebilen domates, salatalık, maydanoz, biber, tere, roka vb. yemek alışkanlık haline getirilmeli. Reçel, tereyağı ve şokella gibi yüksek kalorili yiyecekler kısıtlı miktarlarda tüketilmeli. Özellikle iştahsızlık yaşayan çocuklar için ara ve ana öğünlerde hacimsel olarak daha düşük ama besleyiciliği ve kalorisi yüksek seçimler yapılmalı.

SOFRAYA ALIŞTIRIN
Okuldan döndüklerinde ara öğün verilmeli mi? Okuldan dönen çocuklar uzun ve yorucu geçen bir günün ardından çok acıkmış olabilirler. Bu durumda okul dönemine özgü öğün saatlerini yeniden planlamalısınız. En ideali, okulda ikindi saatlerinde tüketmesi için besleyici bir sandviç hazırlamanız ya da eve döndüğünde sağlıklı bir ikindi kahvaltısı sunmanızdır. Daha sonra akşam yemeği için aile ile sofraya oturmasını sağlamalısınız. Akşam yemeğinde yedin-yemedin tarzında sofra kavgalarını engellemek için okul dönüşü açlığını bastıracak kadar yemesi, abur cubur tüketmemesi sağlanmalı. Bazı aileler okul sonrasında akşam yemeği veriyor. Ama bu durumda da sofra adabını kazanmaları için küçük porsiyonlar halinde yiyerek de olsa sizinle sofrayı paylaşmalarını alışkanlık haline getirmelisiniz.

SPOR HER DERDE DEVA
Obeziteden korunmak için çocukların doğru beslenme dışında yapabilecekleri başka neler var? Spor ve orta düzeyde de olsa fiziksel aktivite, yaşam kalitemizi yükseltmek adına her yaş grubunda mutlaka olmalı. Bunun için, çocuğunuza sevdiği bir spor dalını seçmesinde yardımcı olmalı, beraber yürüyüşlere çıkmalı ya da spor yapmalısınız. Televizyon, bilgisayar, playstation gibi çocukları hareketsizliğe çeken aktivitelere ayrılan zamanı mümkün olduğunca kısa tutmalısınız. Spor başka bir sürü avantaj da sağlar; sağlığa, büyüme ve gelişmeye katkısı vardır, zaman planlamasını öğretir ve çocuğu disipline eder.

Beslenmenin diş çürükleri üzerinde etkisi var mı? Okul öncesi dönemi çocuklarının diş sağlığına ilişkin yapılan çalışmalarda, diş çürüğü olan çocuk oranının yüzde 20 civarında olduğu bildiriliyor. Bu nedenle çocukların büyüklerle birlikte, bu dönemde düzenli olarak dişlerini fırçalamaya başlamaları öneriliyor. Fırçalama; önce macunsuz, çocuk tükürmeyi öğrendikten sonra mercimek büyüklüğünde diş macunu kullanılarak yapılmalı. Bu yaşta sıvı yiyecekler kesinlikle biberonda verilmemeli. Çünkü biberona bağlı çürükler, önemli bir beslenme sorunu. Tatlandırılmış içecekler de öğünlerle tüketilmemeli. Tatlandırılmamış meyve suları birebir sulandırılarak verilmeli. Süt ve diğer şeker içeren içecekler uykudan önce verildiğinde diş çürüklerine yol açar; süt yatmadan önce verilirse dişler mutlaka fırçalanmalı. Uyku sırasında ise kesinlikle süt verilmemeli.


Çocuklarınızın sağlıklı beslenmesiyle ilgili her türlü soruyu 'etuzun@sabah.com.tr' internet adresine gönderin; uzmanlarımız sizin için yanıtlayacak.