|
 |
 |
 |
|
 |
|
  |
|
 Nobel barış ödülünü kazananlar (1901-2006)
Dinamitin mucidi İsveçli işadamı Alfred Nobel'in (1833-1896) vasiyetnamesiyle kurulan Nobel ödüllerinde bu yıl Barış ödülünü, Bangladeşli Muhammed Yunus ve Granmeen Bankası kazandı.
Nobel Barış ödülü, ilk kez 1901 yılında verildi. Ödülü, 1901'den bugüne kazananlar:
1901: Jean Henri Dunant (İsviçre) ve Frederic Passy (Fransa) (Kızılhaç'ın kuruluşu ve Fransız Devletler Arası Barış Derneğinin tesisinden)
1902: İsviçre-Bern'de kurulu Uluslarası Daimi Barış Dairesinin fahri başkanı Elie Ducommun (İsviçre) ile Barış Dairesinin parlamentolar arası kurul genel sekreteri Charles Albert Gobat (İsviçre)
1903:
Devletler Arası Hakem Kurulu Birliğinin kurucusu İngiliz milletvekili
Sir William Randal Cremer (Büyük Britanya)
1904: Uluslararası Hukuk Enstitüsü (Belçika)
1905: Yazar Barones Bertha Sophie Felicita von Suttner (Nobel'in insanlık
hizmetine bizzat yakınlığı ve Devletler Arası Hakem Kuruluna katkılarından)
1906: ABD Başkanı Theodore Roosevelt (barış anlaşmalarına katkılarından)
1907: Lombardia Barış Birliği Başkanı Ernesto Teodoro Moneta (İtalya) ve Sorbonne Üniversitesi devletler hukuku öğretim üyesi Louis Renault (Fransa)
1908: İsveç Barış-Hakemlik Dairesi kurucusu yazar ve milletvekili Klas Pontus Arnoldson (İsveç) ile milletvekili ve Bern Daimi Barış Dairesinin Başkanı Fredrik Bajer (Danimarka)
1909: "Lahey Devletler Hakem Kurulu" üyesi, eski Başbakan Auguste Marie François Beernaert (Belçika) ve senatör Paul Henri Benjamin (Fransa)
1910: Uluslararası Daimi Barış Bürosu.
1911: Lahey Özel Hukuk Dairesi kurucusu, bakan Tobias Michael Carel Asser
(Hollanda) ve gazeteci Alfred Hermann Fried (Avusturya)
1912: ABD'nin eski Dışişleri Bakanı Elihu Root (ABD) (Barış anlaşmaları girişimlerinden)
1913: Bern Daimi Barış Dairesi'nin başkanı, milletvekili Henri la Fontaine (Belçika)
1914-1916: Ödül parası, Nobel barış ödülü özel fonuna aktarıldı.
1917: Uluslararası Kızılhaç Komitesi
1918: Ödül parası, Nobel barış ödülü özel fonuna aktarıldı.
1919: ABD Başkanı Thomas Woodrow Wilson
1920: Fransa Senatosu başkanı Leon Victor Auguste Bourgeois (Fransa) (BM'nin temelini teşkil eden Cemiyet-i Akvam çalışmalarından)
1921: Cemiyet-i Akvam daimi temsilcisi, Başbakan Karl Hjalmar Branting
(İsveç) ve "Brüksel Parlamentolar Arası Birlik"in genel sekreteri Christian Lous Lange (Norveç)
1922: Mültecilere yardımı örgütleyen kutup kaşifi, zoolog Fridtjof Nansen (Norveç)
1923-1924: Ödül parası, Nobel barış ödülü özel fonuna aktarıldı.
1925: İngiltere Dışişleri Bakanı Sir Austen Chamberlain ve ABD Başkan
Yardımcısı Charles Gates Dawes (Uluslararası barış anlaşmaları ve savaş tazminatı yollarının güvence altına alınmasından)
1926: Fransa Dışişleri Bakanı Aristide Briand ve Gustav Stresemann (Almanya) (Birinci Dünya Savaşının ardından yapılan anlaşmadan)
1927: İnsan Hakları Birliğinin kurucusu siyaset bilimci Ferdinand Buisson
(Fransa) ve barış toplantılarının düzenlenmesini sağlayan Birlen Üniversitesi profesörü ve milletvekili Ludwig Quidde (Almanya)
1928: Ödül parası, Nobel barış ödülü özel fonuna aktarıldı.
1929: İngiltere'nin eski Dışişleri Bakanı Frank Billings Kellogg (Savaşın yeryüzünden silinmesi yolundaki çalışmalarından)
1930: Ekümenik hareketi lideri, Başpiskopos Lars Olof Nathan Söderblom (İsveç) (Kilisenin barış çalışmalarından)
1931: Toplumbilim uzmanı, Uluslararası Barış-Özgürlük Kadın Birliğinin başkanı Jane Addams (ABD) ve ABD başkanlarının danışmanı Nicholas Murray Butler (ABD)
1932: Ödül, Nobel barış ödülü özel fonuna aktarıldı.
1933: Cemiyet-i Akvam'ın yönetim kurulunda dünya barışı için çalışan etkin üyesi Sir Norman Angell (Ralph Lane) (İngiltere)
1934: Milletler Cemiyeti Silahsızlanma Konferansı Başkanı Arthur Henderson (İngiltere)
1935: Yahudi gazeteci Carl von Ossietzky (Almanya) (Hitler iktidarına karşı "pasifist" tutumundan)
1936: Milletler Cemiyeti Başkanı Carlos Saavedra Lamas (Arjantin)
1937: "Uluslararası Barış Örgütü"nün kurucusu ve başkanı Lord Edgar Algernon Robert Gascoyne Cecil (İngiltere)
1938: Nansen Uluslararası Mülteci Dairesi (Cenevre)
1939-1943: Ödül parasının üçte biri ana fona (Nobel vasiyetnamesine göre kurulan vakıf), üçte ikisi ödülün özel fonuna aktarıldı.
1944: Uluslararası Kızılhaç Komitesi
1945: ABD'nin eski Dışişleri Bakanı Cordell Hull (BM'nin Cemiyet-i Akvam'dan doğuşuna öncülüğünden)
1946: Tarih-toplumbilim profesörü, "Uluslararası Barış-Özgürlük Kadın Birliği"nin onursal başkanı Emily Greene Balch (ABD) ve "Genç Hristiyan Adamlar
Derneği Dünya İttfakı"nın ve "Uluslararası Misyonerler Kurulu"nun başkanı John Raleigh Mott (ABD)
1947: The Friends Service Council (Kuakerlar mezhebi) (İngiltere-ABD)
1948: Ödül parasının üçte biri ana fona, üçte ikisi ödülün özel fonuna aktarıldı.
1949: "Ulusal Barış Kurulu" ile "Dünya Barış Örgütleri Birliği"nin başkanı Lord John Boyd (İngiltere)
1950: Filistin arabulucu vekili Ralph Bunche (İngiltere)
1951: C.G.T. Sendikasının Genel Başkanı Leon Jouhaux (Fransa)
1952: Hayatını Afrika'nın yoksullarına, cüzzamlılarına adayan Alman misyoner, cerrah, müzisyen Albert Schweitzer (yerleştiği Gabon'un yurttaşı)
1953: ABD Dışişleri Bakanı George Catlett Marshall (Avrupa'ya Marshall
yardımı planı nedeniyle)
1954: Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği
1955-56: Ödül parasının üçte biri ana fona (Nobel Vakfına), üçte ikisi vakfın özel fonuna aktarıldı.
1957: Kanada Dışişleri Bakanı Lester Bowles Pearson (BM'nin 7. dönem genel kurul çalışmalarında gösterdiği etkinlikten)
1958: BM Mülteciler Yüksek Komiseri papaz Georges Henri Pire (Belçika)
1959: İşçi Partili milletvekili Philip J. Noel-Baker (İngiltere) (parlamentoda dünya barışı için yaptığı çalışmadan)
1960: Afrika'da Hollanda'dan miras ırk ayrımına (apartheid) karşı savaşan Afrika Ulusal Kongresi lideri Albert John Lutuli (Güney Afrika)
1961: BM Genel Sekreteri Dag Hjalmar Agne Carl Hammarskjöld (İsveç) (Afrika'da uçak kazasında ölümünden sonra)
1962: Nükleer denemelere karşı mücadele eden Linus Carl Pauling (ABD)
(1954'te "elementler arası moleküler oluşumda bağların incelenmesiyle" Nobel Kimya ödülü de aldı... Tarihte aynı veya farklı dallarda iki Nobel alan tek kişi...)
1963: Uluslararası Kızılhaç Komitesi ve Kızılhaç Dernekleri Birliği (Cenevre)
1964: ABD zencilerin beyazlarla eşit hakları için mücadele eden Martin Luther King
1965: Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu (UNICEF)
1966-67: Ödül parasının üçte biri ana fona, üçte ikisi ödülün özel fonuna aktarıldı.
1968: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Başkanı Rene Cassin (Fransa)
1969: BM-Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) (Cenevre)
1970: Amerikalı biyolog ve tarım uzmanı Norman Borlaug (Meksika'da sağlıklı mısır-buğday yetiştirilmesine ilişkin geniş çaplı çalışmalarından)
1971: Batı Almanya Başbakanı Willy Brandt (Tüm dünya siyasetine aşılamaya çalıştığı barış ruhu, bilhassa SSCB güdümünde olan Varşova Paktı "Demirperde" ülkeleriyle geliştirdiği yapıcı ilişkilerden dolayı)
1972: Ödül verilmedi.
1973: Vietnam Savaşı sürerken ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger ile Kuzey Vietnam Komünist Partisi'nin müzakere heyeti başkanı ve Dışişleri Bakanı Le Duk Tho. (Le Duk Tho, ödülü almayı reddetti.)
1974: Sato Eisaku (Japonya) (Evrensel barış tutumu dolayısıyla) ve Sean McBride (İrlanda) (Kuzey İrlanda'da Katoliklerle Protestanların barış içinde ortak yönetim kurma idealinden dolayı)
1975: Sovyet nükleer fizik mühendisi Andrey Saharov (SSCB Komünist Partisini 50 megatonun üzerinde atom bombası yapmaktan kaçınmaya ikna ettiği için)
1976: Kuzey İrlanda'da Barış Hareketinin kurucuları Betty Williams ile Mairead Corrigan.
1977: Merkezi Londra'da bulunan Uluslararası Af Örgütü.
1978: İlk "Arap-İsrail barışı"nın öncüleri Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat ile İsrail Başbakanı Menahem Begin.
1979: Hindistan'da yoksulların ve kimsesizlerin koruyucu annesi Arnavut Katolik Rahibe Teresa.
1980: BM İnsan Hakları Dairesinin kurulmasının öncüsü, idealist mimar-heykeytıraş Adolfo Perez Esquivel (Arjantin) (Tedhişe karşı çalışmalarından)
1981: BM Mülteciler Yüksek Komiserliği.
1982: İsveç'ten bakan Alva Myrdal ile Meksikalı Alfonso Garcia Robles (ABD ile SSCB arasında atom bombası yarışının durdurulması ve dünyanın nükleer silahlardan arındırılması çalışmalarından)
1983: Polonya Dayanışma Sendikasının genel başkanı (sonra cumhurbaşkanı) Lech Walesa (SSCB güdümünde Doğu Bloku komünizminin ezici baskısına karşı barışçı direncinden)
1984: Desmond Tutu (Güney Afrika) (Koyu ırk ayrımı siyasetine karşı barışçı vaazından)
1985: Nükleer Savaşı Önleme Hekimleri Örgütü (ABD)
1986: Elie Wiesel (ABD) (Nazi toplama kampından kurtulmuş Romanyalı olarak savaşın dehşetine ilişkin yazdıklarından)
1987: Kosta Rikalı Oscar Arias Sanchez (Ülke siyasetinde ve devletler arası ilişkilerde devamlı barış temelinde hareket edilmesi ilkesini işlemesinden)
1988: BM Barış Gücünün çeşitli ülkelerde etkinliği
1989: Tibet'in ruhani Budist lideri Dalay Lama (Çin Komünist Partisine karşı barışçı siyaseti dolayısıyla)
1990: "Perestroika" (Yeniden Yapılanma) ve "Glasnost" (Şeffalık) siyaseti güden SSCB'nin son Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov
1991: Myanmar'ın (Burma veya eski Birmanya) cuntaya karşı barışçı önderi Aung San Su Çii
1992: Guatemalalı Kızılderili kadın Rigobertu Menchu (İç savaşın yıkımı ve Kızılderili kültürünün korunması konusundaki çalışmalarından)
1993: Güney Afrika'da ırkçı Hollanda kökenli azınlık rejimi altında 27 yıl hapis yatan zenci önderi ve ülkenin ilk halk iktidarının Devlet Başkanı Nelson Mandela ile ırkçı azınlık rejiminin son Devlet Başkanı Frederik W. de Klerk
1994: Filistin Devlet Başkanı Yaser Arafat, İsrail Başbakanı İzak Rabin ve İsrail Dışişleri Bakanı Şimon Peres (Oslo'da temeli atılan İsrail-Filistin Ulusal Özerk Yönetimi arasında barış tesis edilmesinden)
1995: İngiltere'den Joseph Rotblat ile Kanada-Yeni İskoçya-Pugwash-Bilim Dünya İşleri Toplantı Merkezinin nükleer bombalara karşı çalışmaları
1996: Carlos Filipe Ximenes Belo ile Piskopos Jose Ramos-Horta (Doğu Timor) (Doğu Timor sorununun Endonezya hükümetine karşı barışla çözülmesi çalışmalarından)
1997: "Uluslararası Kara Mayınlarını Yasaklama Girişimi"nin kurucusu Jody Williams (ABD)
1998: Kuzey İrlanda'da "10 Nisan 1998 Paskalya Arifesi Hayırlı Cuma Barış Antlaşması"nın mimarları Ulster Birlik (Protestan Kraliyet Birliği) Partisi Genel Başkanı David Trimble ile Katolik İşçi Partisi Genel Başkanı John Hume
1999: Fransız Sınır Tanımayan Doktorlar Örgütü
2000: Güney Kore Devlet Başkanı Kim Dae-jung (Kuzey Kore ile yürüttüğü "Güneş Siyaseti" ile)
2001: BM Genel Sekreteri Kofi Annan (1998 Irak krizi ve dünyanın başka bölgelerinde bunalımlarda üstlendiği arabuluculuk girişimlerinden)
2002: ABD'nin 39. Başkanı Jimmy Carter (Irak gibi "ağır sorun haline gelen bölgelerde" bizzat bulunduğu barış girişimlerinden)
2003: İran'ın ilk kadın yargıcı Şirin Ebadi (Kadın hakları, çocuk hakları alanındaki çalışmalarından)
2004: Kenya Çevre-Doğal Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı Vangari Maathai (30 milyon ağacın dikilmesini sağlayan Yeşil Kuşak Hareketi önderi)
2005: BM-Uluslarası Atom Enerjisi Kurumu ile kurumun Mısırlı başkanı Muhammed El Baradei (Nükleer enerjinin askeri amaçlı kullanımının engellenmesi ve barışçı kullanımı için harcanan çabalar dolayısıyla)
2006: Bangladeşli Muhammed Yunus ve Granmeen Bankası (Ülkesinde mikrokredi gibi yenilikçi ekonomik yöntemleri kullanarak "ekonomik ve toplumsal kalkınmayı alttan sağlamaya" yardımcı olma çabaları çerçevesinde)."
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
