|
 |
|
  Yoksula değil belediyeye yardım!
Devlet Denetleme Kurulunun (DDK), Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğünün eylem ve işlemlerini araştırıp denetlediği raporunda, ''yoksulları hedef almayan bazı projelere destek sağlanarak, bazı kuruluşların elemanlarının ücretlerinin ödendiği, sosyal yardım amacı taşımayan ve tamamen belediye hizmeti niteliğinde olan kimi projelerin desteklendiği, sivil toplum kuruluşlarınca düzenlenen inceleme gezileri için kaynak ayrıldığı, yoksulluk durumları araştırılmadan çeşitli etkinliklere kaynak aktarıldığı'' belirtildi.
Genel
Müdürlüğün 1 Aralık 2004 ile 15 Temmuz 2005 tarihleri arasındaki eylem ve işlemleri kapsayan raporda, yardım hizmetlerinin,
Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu (Fon), Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma
Vakıflarından (Vakıflar) oluşan bir yapılanma içerisinde yürütüldüğü kaydedilerek, hizmetleri bütüncül bir bakış çerçevesinde
değerlendirebilmek için, Genel Müdürlüğün eylem ve işlemlerinin yanında, Fonun ve Vakıfların kimi eylem ve işlemlerinin de incelenmesinin gerektiği vurgulandı.
Raporda, 5263 Sayılı Yasa ile Genel Müdürlüğe 113 kadro verildiği,Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığının, bu kadrolardan 50'sini
serbest bırakarak, Başbakanlık oluru ile Genel Müdürlüğe verdiği, Genel Müdürlüğün serbest bırakılan 50 kadrodan sadece 4'üne atama
yaptığı kaydedildi.
Merkez ilçesi bulunmayan illerdeki vakıfların işlevsiz kaldığı belirtilen raporda, Büyükşehir statüsündeki bazı illerin merkez ilçesi
bulunmadığı anımsatıldı. Bu nedenle, hizmet açısından belirli bir mülki alanla sınırlanmış olan vakıfların bazılarında böyle bir sorumluluk alanının bulunmadığı dile getirilen raporda, Ankara, İstanbul, Adana, Bursa, Gaziantep, İzmir, Kayseri ve Bursa illerindeki vakıfların durumunun böyle olduğu kaydedildi.
Raporda, ''Bu illerin vakıflarının işlevsiz kalmaları yanında, aylık payların dağıtımı açısından da diğer illerin vakıfları aleyhine bir eşitsizlik doğmaktadır. Bu nedenle, söz konusu illerdeki vakıfların durumlarının yeniden değerlendirilmesine gereksinim vardır'' denildi.
''PAY DAĞITIMINDA ADİL DAVRANILMIYOR''
Raporda, vakıflara her ay için ayrılan payların gönderilmesi aşamasında, o ay için alacağı payın üç katından fazla parası mevcut olan vakıflara hiç para gönderilmediği, pay tutarı 10 milyar liranın altında kalan vakıflara ise 10'ar milyar lira havale gönderildiği belirtildi.
Raporda, şöyle devam edildi: ''Bu durum, aylık paylarını akılcı kullanan veya daha büyük projelere girişmek üzere birikim yapmaya çalışan vakıfların zararına olmaktadır.
Bunun yanında, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki 23 ilimizde kurulmuş vakıflara standart uygulamaya ek olarak yüzde 50
fazla pay gönderilmektedir.
Bölgeleri oluşturan illerin sayısının denk olmaması ve bölgeler arası olduğu kadar, bölge içinde de eşitsizliklerin bulunması, bu uygulamayı adil olmaktan çıkarmaktadır. Nitekim, bölgelerin toplam GSYİH payı üzerinden il başına düşen oran hesaplandığında, Karadeniz Bölgesi il başına yüzde 0.5 ile, bölge toplamı üzerinden il başına düşen GSYİH payı yüzde 0.6 olan Güneydoğu Anadolu Bölgesinin altında kalmaktadır.
Kişi başına düşen GSYİH (cari fiyatlarla) miktarlarına bakıldığında, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinden olmayan 8 ilimizin (Düzce, Çankırı, Gümüşhane, Ordu, Bartın, Bayburt, Aksaray ve Yozgat) son 23 il içinde bulunduğu görülmektedir. Aynı şekilde, Gaziantep kalkınmada öncelikli yöreler kapsamındaki iller arasında yer almamasına karşın bulunduğu bölge nedeniyle yüzde 50 fazla pay almaktadır.
Fon kurulu kararıyla yürütülen bu uygulamanın; belirli bir coğrafi bölgeye yöneltilmek yerine, illerin GSYİH'deki payları, kişi başına
düşen GSYİH miktarları, sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasındaki yerleri ve kalkınmada öncelikli yöre kapsamında olup olmadıkları gibi
konuların birlikte dikkate alınarak sürdürülmesi gerekmektedir.''
KIRSAL ALANDA SOSYAL DESTEK PROJESİ
Raporda, Kırsal Alanda Sosyal Destek Projesi ile tarım ve hayvancılık sektörüne bir miktar kaynak aktarılmak istendiği ifade edilerek, bu projeden kooperatif bulunmadığı için bazı illerin hiç yararlanmadıklarının saptandığı kaydedildi.
Raporda, ''Yapılan incelemede, proje hedeflerinin bir miktar gerisinde kalındığı, 20 bin yoksul ailenin 20 ayda hayvancılıkla geçinir hale getirilmesi hedeflenmesine karşın, belirtilen sürede bu projeden faydalanan aile sayısının 15.399 olduğu saptanmıştır'' denildi.
''ÜRÜN PAZARLAMADA SORUN VAR''
Raporda, 2001 yılında uygulanmaya başlanan Sosyal Riski Azaltma Projesi ile Türkiye'de yakın geçmişte yaşanan ekonomik krizlerin
yoksul kesim üzerindeki etkilerinin azaltılmasının amaçlandığı vurgulandı.
Proje uygulamalarına ilişkin olarak raporda şu tespitlere yer verildi:
''-Yerel Girişimler Programının günümüze kadarki uygulamalarına bakıldığında, bundan en fazla Gaziantep ile Mersin'in, en az Bayburt
ve Yalova'nın yararlandıkları, Iğdır'ın hiç yararlanmadığı görülmektedir.
Genel Müdürlükteki proje izleme ve değerlendirme raporlarından; faaliyetine devam eden ve üretim aşamasına gelmiş işletmelerin yüzde
24'ünün ürettikleri sütün pazarlanmasında sorun yaşadıkları, bunda sağlıklı bir yapılabilirlik çalışması yapılmamasının (pazar durumu,
yüksek girdi maliyeti, teknik bilgi ve ekipman yetersizliği gibi) etkili olduğu anlaşılmaktadır.
Yoksulları hedef almayan bazı projelere destek sağlanarak; bazı kuruluşların elemanlarının ücretleri ödenmiş, sosyal yardım amacı
taşımayan ve tamamen belediye hizmeti niteliğinde olan kimi projeler desteklenmiş, sivil toplum kuruluşlarınca düzenlenen inceleme gezileri
için kaynak ayrılmış, yoksulluk durumları araştırılmadan çeşitli etkinliklere kaynak aktarılmıştır.''
VAKIFLARA AİT ÖĞRENCİ YURTLARININ DURUMU
Raporda, Vakıflar tarafından yaptırılan öğrenci yurtlarının durumuna da değinildi. Vakıfların yaptırdığı 355 öğrenci yurdundan 292'sinin diğer kurumlara devredildiği belirtilen raporda, devredilen kurumlarla
yapılan sözleşmelerin bazılarında kira bedelinin belirlenmediği, intifa hakkının tapu kütüğüne işlenmediği, taşınmazların yangına veya
diğer doğal afetlere karşı sigortalanmadığının saptandığı dile getirildi.
Raporda, Fon kurulu kararı olmaksızın, Gölbaşı (Adıyaman) öğrenci yurdunun Sağlık Bakanlığına, Şuhut (Afyon) öğrenci yurdunun MEB Teknik Eğitim Genel Müdürlüğüne devredildiği belirtildi.
Öğrenci yurtlarının işletmesinin devrine ilişkin protokollerin, Fon Kurulunun öğrenci yurtlarının devir koşullarını belirlediği kararına uygun olması gerektiği belirtilen raporda, şunlar kaydedildi:
''Buna karşın, Karabük-Yenice Vakfı ve Hilvan öğrenci yurtlarının devir protokollerinde fakir öğrenciler için yüzde 25 oranında
kontenjan ayrılmasına ilişkin kurala yer verilmemiş, Viranşehir öğrenci yurdunun devir protokolünde yüzde 25'lik kontenjan yüzde 10'a
düşürülmüştür.
Lapseki SYDV tarafından yaptırılan beş katlı kız öğrenci yurdu, beton dayanıklılık hesaplarına uygun yapılmadığı için kullanılamamaktadır. 1994 yılında, Tirebolu SYDV olanakları ve yerel katkılarla yapımına başlanan Tirebolu Öğrenci Yurdunun yapımı ödenek yetersizliği
nedeniyle yarım kalmıştır. Bina bu şekliyle, Fon Kurulunun 20.04.2005/1 sayılı kararı çerçevesinde 49 yıllığına MEB Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğüne devredilmiştir.
1999 yılında tamamlanan Dicle Öğrenci Yurdu binası; ilçedeki bazı merkez köylerin (Bozova, Döğer, Üzümlü köyleri gibi) ilköğretim
okullarının kapasitelerinin artırılması, taşımalı eğitimin giderek yaygınlaşması, ilçe merkezinde 2003 yılında hizmete giren yatılı
ilköğretim bölge okulunun hizmete girmesi sonucu öğrenci yurtlarına gereksinimin azalması gibi nedenlerle kullanılmamaktadır.''
ALUCRA ÖĞRENCİ YURDU
Raporda, Alucra İlçesinde 100 kişilik öğrenci yurdunun yapım çalışmalarının 1993 yılında başlatıldığı, ancak aradan 12 yıl
geçmesine ve Eylül 2002'den Mayıs 2005'e kadar bu iş için ödenen para 1 milyon 537 bin 427 YTL'ye ulaşmasına karşın, yurdun tamamlanamadığı
ifade edildi.
Raporda, konuya ilişkin gelişmeler şöyle özetlendi:
''- Proje bedeli 1992 fiyatlarıyla 2.178.400.000 TL olarak hesaplanmış ve buna göre ödenek ayrılmıştır.
- Binanın yapım işi, 7 Mayıs 1993'de Alucra SYDV tarafından 1 milyar TL+KDV üzerinden ihale edilmiştir.
- 1993 yılının sonuna kadar, kaba inşaat bitirilmiştir. Ancak,yüklenici ile idare arasındaki bazı anlaşmazlıklar nedeniyle sözleşme
31 Aralık 1993'de feshedilmiştir.
- Fon Kurulunun 31.05.2002/4 sayılı kararı ile; ihalenin anahtar teslimi yöntemiyle yapılması ve en geç 2002 yılı sonuna kadar
tamamlanması koşuluyla, Vakfa 383.500 YTL ödenek ayrılmıştır.
- Binanın yapım işi bu kez Alucra İlçesi Köylere Hizmet Götürme Birliğine verilerek, 13 Ağustos 2002 tarihinde sözleşme imzalanmıştır.
Birlik, sözleşmenin imzalanmasından iki gün sonra, yapım işini 2886 sayılı Devlet İhale Yasası'na aykırı biçimde ve Birlik Encümen Kararı
alınmadan bir yükleniciye devretmiştir.
- 383.500 YTL harcanmasına karşın, iş bitirilememiş ve ek ödenek istenmiştir. Bunun üzerine Vakfa 189.000 YTL gönderilmiştir.
- Aktarılan bu ödeneklere karşın, yapım işinin tamamlanamaması üzerine Fonun 20.04.2005/1 sayılı kararı ile 674.000 YTL daha ek
ödenek verilmiş, böylece ayrılan ödenek toplamı 1.587.299 YTL'ye ulaşmıştır. 5 Temmuz 2005'e kadar da bu ödeneğin 1.537.427 YTL'si
harcanmış olmasına karşın, iş yine bitirilememiştir.''
Raporda, benzer sorunların, aynı yüklenici tarafından yapılan Giresun/Çamoluk ve Kütahya/Pazarlar ilçelerindeki vakıf öğrenci yurdu
yapımlarında da yaşandığı dile getirildi.
Raporda, ''Belirtilen nedenlerle, Alucra, Çamoluk ve Pazarlar ilçelerindeki vakıf öğrenci yurdu yapımı işlerine ilişkin işlemlerin incelenmesi ve gerekirse soruşturulması yararlı olacaktır'' denildi.
SONUÇ
Raporun ''sonuç'' bölümünde, Genel Müdürlük çalışmalarında saptanan sorunlar şöyle sıralandı:
''- Genel Müdürlükteki birimlerin çoğu henüz örgütlendirilmemiş ve personel kadrolarına atama yapılmamıştır.
- Vakıflara her ay gönderilen payların dağıtımında il ve ilçelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik durumu dikkate alınmamaktadır.
- Vakıfların standart kadro ve ücret politikaları yoktur.
- Genel Müdürlük, vakıfları denetlememektedir.
- Sosyal Riski Azaltma Projesi kapsamındaki projelerin gerçekleşme durumu merkezi düzeyde yeterince izlenmemektedir.
- Yerel Girişimler Programından yararlanmada, iller arasında dengesizlikler bulunmakta, buna ilişkin projelerde danışmanlık yapacak
kişilerin seçiminde uzmanlık ölçütü gözetilmemektedir.
- Bazı öğrenci yurtlarının yapımında ve diğer kurumlara devrinde çeşitli olumsuzluklar söz konusudur.
- Fon tarafından yaptırılan öğrenci yurtlarından bazıları, çeşitli nedenlerle kullanılamamaktadır.''
ÖNERİLER
Raporda, şu önerilerde bulunuldu:
''- Genel Müdürlüğün kuruluş yasasında yer alan birimler örgütlendirilerek, personel kadrolarına gerekli atamalar yapılmalı,
- Merkez ilçesi bulunmayan illerdeki vakıfların işlevleri yeniden gözden geçirilmeli,
- Vakıflara her ay gönderilen payların dağıtımında il ve ilçelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik durumları dikkate alınmalı,
- Vakıflar, iş yoğunluğuna göre gruplandırılarak, standart kadro ve ücret politikası oluşturulmalı,
- Vakıfların denetimi açısından 5263 sayılı Yasa ile Genel Müdürlüğe verilen görevlerin etkili biçimde yerine getirilmesine
yönelik olarak bir iç denetim birimi kurulmalı,
- Sosyal Riski Azaltma Projesi kapsamında, sosyal yardım ile ilgisi olmayan ya da yoksulları doğrudan hedef almayan işlere kaynak
aktarılmamalı,
- Sosyal Riski Azaltma Projesi kapsamındaki projelerin gerçekleşme durumları merkezi düzeyde etkili bir biçimde izlenmeli,
- Vakıflara ait öğrenci yurtlarının devir protokollerine Fon Kurulunun kararlarına aykırı kurallar konulmamalı,
- Lapseki Öğrenci Yurdunun, projesindeki beton dayanıklılık hesaplarına aykırı yapılması ve bu yüzden kullanım dışı bırakılması
konusu incelenmesi, gerekirse soruşturulmalı,
- Alucra, Çamoluk ve Pazarlar ilçelerinde öğrenci yurdu olarak yaptırılan binalara ilişkin ihale ve hakediş işlemleri incelenmeli,
gerekirse soruşturulmalı,
- Fon tarafından finanse edilmiş olan öğrenci yurtlarından yapımı henüz tamamlanmamış olanlar bir an önce tamamlanarak hizmete
sokulmalı,
- Fon tarafından finanse edilmiş olan öğrenci yurtlarından yapımı tamamlanmış olmasına karşın boş durumda tutulanların, öğrenci yurdu
olarak kullanılmaları olanağı yoksa başka amaçlarla değerlendirilmeli.''
(AA)
|
