Kalibrasyon bahane uçak şahane

'Tarifli Bir İhale Daha' başlıklı yazıma Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürü Mahmut Tekin'den, ihale kriterlerini izaha çalışan bir açıklama geldi. Ancak, cevap kamuoyunu tatminden çok uzak. Soru önergeleriyle TBMM gündemine de taşınan kalibrasyon uçağı ihalesiyle ilgili Tekin'in cevabını aynen aktarıyorum:
'Bu ihaleye girecek firmaların uçakları 5000 ft uzunluğundaki piste kalkış/iniş yapabilmeli, kabin basıncı 9-10 psi olmalı ve kabin yüksekliği de 1.65 m'nin altına düşmemeli" denilmektedir.
5000 ft isteği; Türkiye'de TC AIP'sinde yer alan Sinop, Siirt ve Tokat gibi illerde en kısa piste sahip havaalanları bulunmaktadır. Kalkış uzunluğu (takeoff field length), uçağın pistte kalkış amacıyla freni serbest bırakılıp, herhangi bir acil durumda olayın pilot tarafından farkına varılarak kalkış hızına (V1) karar vermesi gibi zorunlu hallerde yetecek uzunluk hayati önem arz etmektedir. Türkiye'de bazı havaalanlarının rakımları deniz seviyesinden 1800 ft ile 2000 ft yukardadır.
Uçuş kontrol uçağı azami ağırlıkla kalkmak ve acil durumlarda da böylesi havaalanlarına inmek zorundadır. Ayrıca, soğuk/sıcak, hava yoğunluğu, acil haller vb gibi koşullar dikkate alınmıştır.
Kabin basıncı 9-10 psi isteği; Hava Seyrüsefer Cihazları kesintisiz hizmet vermek zorundadır. 3-4 saatlik uzun uçuşlarda orajlı hava koşullarını rahatça aşabilmek hava aracı yapısının dayanıklılığı ile de doğru orantılıdır.
Kabin yüksekliği 1.65 m isteği; gerek uçuş kontrolde doküman alışverişi, gerekse sürekli yapılan avionik ve uçuş kontrol sistemlerinin kalibrasyonu ve uçak bakımı ve bazı cihazların veya uçuş kontrol sisteminin sökülüp takılması/taşınması sırasında uçucu elektronik teknisyenlerine ve uçak bakım teknisyenlerine yeterli çalışma ortamı sağlayabilmek, bu işlemler sırasında özellikle türbülanslı koşullarda kabin içinde çarpmayı asgariye indirmek amacıyla konulmuştur.
Sonuç olarak istenen teknik özelliklerin saptanmasında ihtiyacın karşılanması ve uçuş kontrol hizmetinin en üst düzeyde hızlı, güvenli, ekonomik ve etkin bir biçimde gerçekleştirilmesine yönelik kriterler esas alınmıştır.
Yazınızda belirtildiği gibi "Tarifli bir ihale" iddiasının bilgi yetersizliği ya da yanlış yönlendirmeden kaynaklandığı kanaatindeyiz. Bahsi geçen ihale şartnamesindeki kriterleri karşılayan birçok uçak modeli bulunmaktadır.'
Cevap böyle.
Ancak bu köşenin yazarı, yönlendirmeye maruz kalacak biri değildir. Bilgi ve donanımını Sayın Tekin gayet iyi bilmektedir. Verdiği cevaptan da bunu anlamak mümkün. Zira tek bir eksik ya da yanlış yazılmış paragraf yoktur.
Yorum ve yaklaşım farklılıklarına gelince. DHMİ tarafından ortaya konan kriterler, kalibrasyon uçağından ziyade bir VIP ya da özel kullanım jetini tarif etmektedir. Kabin yüksekliği de bunun delili.
İhale kriterlerinde yer alan bir madde de şöyle: 'İhaleye girecek uçaklarda yardımcı güç kaynağı (Auxiliary Power Unit APU) olmalı ve havada çalışmalıdır.' APU'lar uçaklar yerdeyken kullanılır. Havada uçak enerjiyi motorundan alır. Peki hangi uçak modelinde APU havada çalışmaktadır? Tarifi yapılan Citation Excel olabilir mi? Kriterlere uyan diğer modellerin fiyatı 20 milyon dolardan başlayıp yukarı doğru gidiyor. Bunların kalibrasyon uçağı olarak kullanılmasına da dünya güler. Amerika'da hâlâ piston motorlu Beech Baron'lar, hatta tek motorlu Bonanza'lar bile kalibrasyon uçağı olarak kullanılıyor. Dileyelim ki uçağın büyüklüğü, aletlerden ziyade başka şeyler taşımak için olmasın!
Ama benim bu ihalede favorim yine de Citation Excel...