 |  |
 |
|
Bilimsel bilgi edebiyatın canına nasıl okur?
 "Nasıl olur" demeyin. Bal gibi oluyor, buz gibi oluyor zaten. Bilimsel bilgi, edebiyatın canına okuyor, çanına ot tıkıyor, tadını tuzunu kaçırıyor. Havadan sudan, hem tam da sözlük anlamları itibariyle havadan sudan konularda bile örnek versem kanıtlarım bunu. Haydi gelin, yazacaklarımı okuyun sonra düşünün haklı mıyım haksız mı?
Cihangir
Edebiyat devlerimizden Yahya Kemal mesela... Bir şiirin bir yerinde diyor ki; "Git bu mevsimde gurup vakti Cihangir'den bak."
Niye diyor bunu? Çünkü o dediği mevsimde ve saatlerde, hiçbir ressamın boyayamayacağı yetkinlikte yangın renkleriyle bezeniyor İstanbul.
Ahmet Haşim
Bir başka usta ozan Ahmet Haşim de, bir şiirinde şöyle tasvir ediyor düşsel manzarayı:
"Sular sarardı... Yüzün perde perde solmakta
Kızıl havaları seyret ki akşam olmakta...
Eğilmiş arza, kanar, muttasıl kanar güller
Durur alev gibi dallarda kanlı bülbüller
Sular mı yandı? Neden tunca benziyor mermer?
Bu bir lisan-ı hafidir ki ruha dolmakta
Kızıl havaları seyret ki akşam olmakta."
Sürüsüne bereket
Türk edebiyatında Sembolizm'in en has örneklerinden ikisini yazdım sadece. Daha yüzlerce mısra, romanlardan, öykülerden, denemelerden muhteşem tasvirler, renk cümbüşleri bulmak mümkün. İnsan nasıl etkilenir, nasıl duygulanır, coşar ya da romantikleşir yalan mı? Ama bilimsel bilgi işin bütün büyüsünü bozuyor. Böylesine muhteşem anlatımların yüzünü gerçeğin duvarına toslatıp un ufak ediyor.
Soruya bak soruya
Alın size "Gökyüzü Neden Mavidir" sorusu ve alın size bu sorunun bilimsel yanıtı. Gökyüzünün mavi görünmesinin (dikkat! olmasının değil görünmesinin! çünkü normalde atmosferimiz daha doğrusu hava renksiz bir gazdır!) tek sebebi kırılma hadisesidir. Güneş ışınları atmosfere girdiğinde atmosferdeki gaz moleküllerine ve toz parçacıklarına çarparak saçılır.
Boyu değil, işlevi
Gün ışığı değişik dalga boylu birçok ışından oluşur. En kısa dalga boylu mavi ışınlar atmosferin üst tabakalarındaki küçük parçacıklar tarafından hemen saçılır. Fakat kırmızı ışık (ki en büyük dalga boylu ışıktır!) saçılmak için daha büyük parçacıklara çarpmak zorundadır.
Grileşme neden peki?
Gökyüzü açık olduğunda, mavi ışık diğer ışıklara oranla en fazla saçılan ışıktır. Bu yüzden de gökyüzü mavi görünür. Mesela gökyüzü yoğun bulutlarla veya dumanla dolu olduğunda, tüm ışınlar nerede ise aynı oranda saçılır. Bu da gökyüzünün gri renkte görünmesine sebep olur.
Portakal orda kal!
Gün batımında veya doğumunda ise güneş ışınları atmosfere eğik girdikleri için daha fazla yol kat etmek zorunda kalırlar. Bu yüzden daha çok ışın ve renk saçılır ve o posterlere konu olan, şahane gündoğumu ve batımını gözlemleyebiliriz. Çok az saçılmış olan kırmızı ışık ise güneşe ve ufka kızıl veya portakal görüntü verir.
Yalan mıymış?..
Nasılmış? Büyü bozulur, şiirlerin karizması nasıl çizilirmiş gördünüz mü? Ahhh ah. Ne edebiyattan, ne bilimden vazgeçilmez ki. Peki ne yapacağız? Bu yaman çelişkiyi nasıl hale yola sokacağız?
|
