  |
|
Deprem milat oldu
30 bin cana mal olan 1999 depremi, sadece ruhsatsız ve kaçak yapılarda değil, ruhsatlı olanlarda da hasar yaratınca kriterler değişti. Tüketici önce zemini, inşaat tekniğini ve malzemeleri sorgulamaya başladı, şirketler de değişime uğradı.
Ekonomik dalgalanmalara duyarlılığıyla bilinen inşaat sektörü, 1999'da yaşanan iki büyük depremden sonra en büyük darbeyi 'güvenlik kaygısı' ile aldı. 1980'li yıllarda büyüme gösteren inşaat sektörünün, neredeyse 2004'e kadar bu canlılığı yakalayamamasında ekonomik krizler kadar deprem faktörü de rol oynadı. 1999 depremlerinin yaşandığı yıl, sektör yüzde 12.50 oranında küçülürken ekonomik krizlerin etkisiyle yükselen faizler de sektörü geriletti. Nitekim 1995-2004 yılları arasındaki 10 yıllık dönemde de yüzde 14.69 oranında bir küçülme yaşandı. Neyi değiştirdi 1999 depremi? O güne kadar ev alırken müteahhidi, zemini, inşaat teknolojisini hiç sorgulamayan tüketici bir anda araştırmacı oldu. Müteahhitlerin önceki projelerini, yaşadığı semtin zeminini ve inşaat teknolojisini sorgulamaya başladı. İstanbul'da bir zamanlar en gözde semtler olan Bahçeşehir, Ataköy ve Florya'da bir anda kiralar ve ev fiyatları düştü. Yaşamını değiştirme şansı olanlar bu bölgelerden şehrin kuzeyine 'göç etti'.
GÜÇLENDİRME MODASI YAYILDI
Evini, ya da semtini değiştirmeyenler 'bina güçlendirme' sektörünü canlandırdı. Halen yararı tartışılmakla birlikte pek çok şirket ev güçlendirme işine girdi. Apartmanların altındaki kolonlar mantolama denilen yöntemle güçlendirildi(!). Gayrimenkul talebinin durduğu 1999 sonrasında, piyasada faaliyette olan birkaç markalı projede satışlar hiç olmadığı kadar canlanırken İstanbul'un Çekmeköy, Sarıyer, Beykoz, Ümraniye gibi bölgelerinde ars ave gecekondular değerinin üç-dört katı fiyata satılmaya başlandı. O günden sektörün 5 yıl sonrasını öngörebilenler de bu bölgelerde arazi toplayarak geleceğe yatırım yaptı. Kimi girişimciler yine aynı dönemde ahşap- kütük ev sektörünü parlattı. Yurtdışından getirdikleri ahşap ev teknolojilerini Türkiye'de pazarlamaya başladı. Satılık ev ilanlarında ibareler değişti, herkes zemininin sağlam, inşaat tekniğinin depreme dayanıklı olduğu iddiasıyla ev satmaya çalıştı. Depremin hemen sonrasındaki bu acil çözüm arama süreci, 2004-2005 yıllarında daha tutarlı ancak sadece markalı konutlarla sınırlı olan bir talep çılgınlığına bıraktı. Tüketici ayrıca sorgulamaya gerek duymadı, çünkü zaten proje geliştiriciler, tanıtım metinlerinde, etüdü yapılmış, tünel kalıp, radye temel gibi ibareler kullanırken bazıları "Türkiye'deki yönetmeliği yetersiz bularak yönetmeliğini uyguluyoruz" vaadlerinde bulunmaya başladı.
YAPI DENETİMİ SİSTEMİ
10 Temmuz 2000 tarihinde yürürlüğe giren, 595 sayılı KHK ile yapıda can ve mal güvenliğini sağlamak, kaynak israfına sebep olan plansız, kontrolsüz ve kalitesiz yapılaşmayı önlemek, çağdaş norm ve standartlarda yapı üretmek ve bunun için yapı denetimini sağlamak, yapı hasarı nedeni ile zarara uğrayan kişilerin haklarını korumak ve doğabilecek zararların tazminini sağlamak amaçlandı. Bu kapsamda yapıların etkili denetimi için bağımsız, deneyimli, yetkili ve sorumlu kuruluşlar oluşturulması, yapıların hem proje hem de uygulama denetiminin aynı kuruluşlar eliyle yürütülmesine çalışıldı. Yapı denetiminde görev alacak mühendis ve mimarların bilgili, deneyimli, etik değerlere sahip olmalarını sağlamak için de, "Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Kanun ve Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu" nda değişiklik yapılması için de; "601 sayılı KHK" çıkarıldı. 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun ile de yapıların can ve mal güvenliğini sağlamak üzere, imar planına, fen, sanat ve sağlık kurallarına, standartlara uygun kaliteli yapı yapılması için proje ve yapı denetimini sağlamak ve yapı denetimine ilişkin usul ve esaslar düzenlendi. Yasa, hem proje hem de inşaat aşamasındaki süreçleri düzenliyordu. Ancak bu kanun ve uygulanmasında da aksaklıklar yaşandı.
|
