|
 |
 |
 |
 |
|
 Kıbrıs Türkleri Pazar günü sandık başında
Kıbrıs Türkleri son 1,5 yılda, iki genel seçim ve referandum dahil 4. kez sandık başına gitmeye hazırlanıyor. Kıbrıslı Türkler, 1974 Barış Harekatı'nın ardından 7. kez cumhurbaşkanını seçmek için pazar günü sandık başına gidecek.
Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş, 1976 yılında yapılan ilk seçimden 2000 yılına kadar, her 5 yılda bir yapılan 6 seçimde bu makama seçildi. Pazar günü yapılacak ve Denktaş'ın aday olmadığı 7. cumhurbaşkanlığı seçiminde 9 aday yarışacak.
Kuzey Kıbrıs'ta federe devlet döneminden başlayarak bugüne kadar yapılan 6 cumhurbaşkanlığı seçiminin galibi Rauf Denktaş oldu. 1990 seçimlerine kadar 4 seçimde seçimleri ilk turda kazanan Denktaş'ın 1990'lı yılların başında Ulusal Birlik Partisi (UBP) ile yollarının ayrılması ve UBP Genel Başkanı Derviş Eroğlu'nun 1995'ten itibaren aday olmasıyla, son iki seçim 2. tura kaldı.
1995 yılında yapılan ilk iki turlu seçimde Eroğlu'yla yarışan Denktaş, ikinci turda büyük farkla kazanırken, 2000 yılında yapılan son seçimlerde Eroğlu'nun birinci turun ardından adaylıktan çekilmesiyle Denktaş seçimin galibi oldu.
KKTC'nin cumhurbaşkanlığı seçimleri açısından seçim tarihi incelendiğinde, Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) ile Toplumcu Kurtuluş Partisi'nin (TKP) kuruluşlarından itibaren 1990 seçimleri hariç tüm seçimlere kendi amblemleriyle katıldıkları da dikkat çekiyor.
1973 yılında kurulan CTP, sol-sağ bloklaşmasının olduğu 1990 seçimleri hariç, tüm seçimlere kendi adayıyla katıldı. İlk seçimlerin yapıldığı 1976 yılında kurulan Toplumcu Kurtuluş Partisi, 1981'den itibaren 1990 dışında her seçime aday gösterdi.
UBP ise Denktaş'ı önceleri parti adayı olarak, ardından bağımsız aday olarak destekledi, 1995'ten itibaren de ilk kez Denktaş dışında aday göstermeye başladı. Seçim sonuçlarına bakıldığında, sol partilerin en büyük başarıyı 1981 yılında yapılan 2. cumhurbaşkanlığı seçimlerinde gösterdikleri dikkat çekiyor.
Bu seçimde sol oylardaki yükselmeyle birlikte, Denktaş'ın oy oranında düşüş oldu ve Denktaş bu seçimi yüzde 51.5 oyla kazandı. Daha sonra yapılan seçimleri yüzde 65-70'e varan oy oranıyla kazanan Denktaş'ın oy oranı, sağ oyların bölünmesi ve UBP Genel Başkanı Eroğlu'nun da adaylığıyla birlikte 1995'te ilk turda yüzde 40'e kadar indi. İkinci turu yüzde 62 oyla kazanan Denktaş, Eroğlu'nun adaylıktan çekilmesiyle 2000 seçimlerini ikinci tur yapılmadan kazandı.
Her seçimde aday çıkaran CTP'nin parti olarak grafiği izlendiğinde ise en düşük oyu yüzde 10'la 2000 seçimlerinde aldığı görülüyor.
1976'DA YÜZDE 76.5 İLE DENKTAŞ
Türk Ajansı-Kıbrıs'ın, Yüksek Seçim Kurulu'nun (YSK) verilerine dayanarak yaptığı derlemeye göre, 1976 yılında yapılan ilk cumhurbaşkanlığı seçiminde 4 aday yarıştı. UBP adayı olarak seçime katılan Rauf Denktaş, yüzde 76.5 oy oranıyla ilk cumhurbaşkanı seçilirken, CTP adayı Ahmet Mithat Berberoğlu yüzde 21.5 oranında oy aldı. Toplam 4 adayın yarıştığı bu seçimde bağımsız adaylar M. Şevki Lusignan 427, Servet Sami Dedeçay da 423 oy aldı.
1981 seçimlerinde 5 aday yarıştı. TKP'nin adayı Ziya Rızkı, bu seçimde yüzde 30.5 oy alarak, tarihte partisinin aldığı en yüksek oy oranına ulaştı. CTP adayı Özker Özgür de yüzde 12.5 oranında oy aldı ve böylece iki partinin toplamıyla sol oylar ilk kez yüzde 43 oranına yükseldi. Sol oyların yükselmesiyle birlikte, UBP adayı Cumhurbaşkanı Denktaş bu seçimi yüzde 51.5'le kazandı.
Bu seçime Demokratik Halk Partisi (DHP) adına Hüsamettin Tanyar da katıldı ve yüzde 4.5 oranında oy aldı. 1981 cumhurbaşkanlığı seçimi bu partinin katıldığı ilk ve son seçim oldu. Bağımsız aday Servet Sami Dedeçay ise 180 oy aldı.
Federe devletten Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne geçişin, 1983'te devletin ilan edilmesinin ardından, 1985 yılında yapılan seçimi ise Denktaş yüzde 70 oy oranıyla kazandı. Denktaş, ilk kez bu seçime bağımsız olarak katıldı.
CTP adayı Özker Özgür yüzde 18'de kalırken, TKP adayı Alpay Durduran yüzde 9.5 oranında oy aldı. Toplam 6 adayın katıldığı bu seçimde bağımsızlardan Arif Hasan Tahsin Desem 694, Servet Sami Dedeçay 514 ve Ayhan Kaymak 337 oy aldı.
SAĞ-SOL BLOKLAŞTI
1990 yılında yapılan 4. cumhurbaşkanlığı seçimi ise, sağ ve sol oyların bloklara ayrıldığı ilk ve tek seçim olarak kayıtlara geçti. Cumhurbaşkanı Denktaş, Ulusal Birlik Partisi öncülüğündeki sağın desteğiyle bağımsız aday oldu ve yüzde 66.5 oranında oyla seçimi kazandı.
CTP ve TKP ile diğer sol güçler ise bu seçimde bağımsız aday İsmail Bozkurt'u destekledi. Bozkurt, bu seçimde yüzde 32 oranında oy aldı. Tüm seçimler içinde 3 adaylı tek seçim olan 1990 seçimlerinde Yeni Kıbrıs Partisi (YKP) adına Alpay Durduran da aday oldu ve yüzde 1.2 oranında oy elde etti.
2 TURLU SEÇİM DÖNEMİ
Seçimlerin ardından sağdaki bölünme, Cumhurbaşkanı Denktaş ile dönemin Başbakanı Derviş Eroğlu'nun yollarının ayrılması ve UBP'nin ikiye bölünerek Demokrat Parti'nin (DP) kurulmasıyla şartlar değişti.
1995 cumhurbaşkanlığı seçimleri bu şartlarda yapıldı ve Ulusal Birlik Partisi ilk kez Denktaş'a karşı aday çıkardı. Toplam 7 adayın katıldığı bu seçimlerde bağımsız aday Rauf Denktaş ile UBP adayı Derviş Eroğlu arasında kıran kırana yarış oldu ve seçim ilk kez ikinci tura kaldı.
İlk turda Denktaş, yüzde 40 oranında oyla seçim tarihinin en düşük oyunu aldı. Eroğlu ise ilk turda yüzde 24 oy aldı. Bir hafta sonra yapılan ikinci turu Denktaş yüzde 62 ile kazanırken, Eroğlu yüzde 37.5'te kaldı.
1995 seçimlerinde CTP adayı Özker Özgür yüzde 19'a yakın oy alırken, TKP adayı Mustafa Akıncı yüzde 14, YKP adına yarışa katılan Alpay Durduran da yüzde 1.7 oranında oy aldı. Seçimin bağımsız adayları Ayhan Kaymak'a 349, Sami Güdenoğlu'na da 132 oy verildi.
2000 SEÇİMİ
KKTC'de 2000 yılında yapılan son cumhurbaşkanlığı seçimlerinde o güne kadar görülmemiş bir durum ortaya çıktı. Bağımsız aday Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş, bu seçimde de en güçlü rakip olarak UBP adayı Derviş Eroğlu'yla yarıştı.
Toplam 8 adayın yarıştığı 2000 seçimlerinde Cumhurbaşkanı Denktaş yüzde 43.6 oy oranıyla seçimi başta tamamlamasına karşın, kazanmak için gereken yüzde 50+1'e ulaşamadı. Eroğlu ise ilk turda yüzde 30'luk oy oranıyla Denktaş'la ikinci turda yarışma şansı elde etti.
Ancak bir hafta sonra yapılacak ikinci tur öncesinde Eroğlu adaylıktan çekildiğini açıkladı ve böylece ikinci tur yapılmadan Denktaş'ın cumhurbaşkanlığı ilan edildi. 2000 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde TKP adayı Mustafa Akıncı yüzde 11.6 oranında oy elde ederken, CTP adayı Mehmet Ali Talat yüzde 10 oranındaki oyuyla CTP'nin seçim tarihindeki en düşük oyunu aldı.
Yurtsever Birlik Hareketi (YBH) adayı Arif Hasan Tahsin Desem ise yüzde 2.5 oranında oy elde etti. Seçimin bağımsız adayları Şener Levent 899, Turgut Afşaroğlu 553 ve Ayhan Kaymak 369 oy aldı.
9 ADAYLI YARIŞ
KKTC, fırtınalı seçim süreçlerinin ardından pazar günü 7. kez cumhurbaşkanını seçmeye hazırlanıyor. Değişken oy oranına karşın şimdiye kadarki seçimlerin galibi Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'ın aday olmadığı bu seçimde 9 aday yarışıyor.
CTP Genel ve Başkanı Başbakan Mehmet Ali Talat, UBP Genel Başkan Derviş Eroğlu, DP Genel Sekreteri Mustafa Arabacıoğlu, TKP Genel Başkanı Hüseyin Angolemli, Yeni Parti (YP) Genel Başkanı Nuri Çevikel, Sosyalist Parti (KSP) adayı Zehra Cengiz, Bağımsız adaylar Zeki Beşiktepeli, Ayhan Kaymak ve Arif Salih Kırdağ'ın aday olduğu seçimde, bir adayın kazanması için yüzde 50'lik oy oranından 1 oy fazla alması gerekiyor.
Herhangi bir adayın bu orana ulaşamaması halinde en fazla oyu alan 2 aday arasında bir hafta sonra 24 Nisan'da ikinci tur yapılacak. Kamuoyu yoklamaları, CTP Genel Başkanı ve Başbakan Talat'ın, seçimi ilk turda kazanacağını gösteriyor.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
