  |
|
Vitaminin iyisi besinde
Avuç avuç vitamin hapı sağlığınızı korumaz. Bu ihtiyacı besinlerden karşılamak gerekiyor. Pişirme yöntemleri ise yiyeceklerin değerlerinin korunmasında önemli.
Vitaminler yüksek biyolojik aktiviteye sahip, enerji içermeyen, vücutta çoğu sentezlenemediği için diyette alınması zorunlu, esansiyel besin faktörleridir. Buna beslenme biliminde mikrobesin öğesi denilmektedir. Vitaminler vücutta işlevlerine göre suda eriyen (C ve B grubu vitaminleri) ve yağda eriyen (A, D, E ve K vitamini) olmak üzere ikiye ayrılır. Vücutta biyolojik fonksiyonların oluşmasında çok büyük işlev görürler. Görmede, antioksidan olarak vücuttan istenmeyen maddelerin temizlenmesinde, kan yapımında, immün sistem ile hücre büyümesi, dejeneratif hastalık ve bozukluklara karşı korumada önemli rolleri bulunur. Vitamin kullanımında, "Yeterli, sağlıklı, iyi dengelenmiş diyette desteğe ihtiyaç yoktur" görüşü kabul edilir. Sağlığın optimum düzeyde sürdürülmesi, hastalıkların önlenmesi ve kronik hastalık riskinin azaltılması için vitaminlerin besin yolu ile alınmasının önemi büyüktür. Beslenme bilgilerine toplum ilgisinin artması ile desteksel vitamin kullanımı, 'iyi beslenme' kuralının önüne geçerek bilinçsiz şekilde artmaktadır. ABD'de toplumun yüzde 40'tan fazlası düzenli destek vitamini kullanmaktadır. ADA (Amerikan Diyetetik Birliği) güvenlik ve etkinliğin, yeterli ve bilimsel kanıtlara dayandırılması halinde uygun vitamin desteğine ihtiyaç olabileceğini bildirmektedir. Ve bir de önemli uyarıda bulunmaktadır. Bu da hiçbir desteksel vitamin ve mineral ürününün "yeterli, dengeli, beslenme alternatifi olmayacağı", tek başına desteksel multivitaminmineral kullanımı ile sağlıklı olunamayacağıdır. Vitamin desteği, aşağıdaki durumlarda bir beslenme uzmanı veya hekim kontrolünde uygulanabilmektedir.
* Düşük ya da çok düşük kalorili beslenme
* Vegan tip vejeteryan beslenme
* Cerrahi müdahale
* Gebelik ve emzirme dönemi
* Yaşlılık
* Alkolizm
* Bazı ilaçların sürekli kullanımı
* Damardan beslenme
Vitaminlerin besinlerdeki miktarı dünyanın her yerinde aşağı yukarı aynıdır. Besin üretimi saflaştırması, besinin aşırı işlem görmesi, ısı, ışık, oksidasyon ve asitle reaksiyon, bu değeri azaltır. Bu nedenle besin gruplarına göre pişirme tekniklerine dikkat edilmelidir. 1. Kırmızı et, balık, tavuk-hindi-kaz-ördek etinde, fırında ya da buharda pişirme en sağlıklı yöntemdir. Burada yönteme göre B vitaminleri kaybı artar. Kayıp oranı fırında pişirmede yüzde 10-30, kızartmada yüzde 20, buharda yüzde 0-10'dur. 2. Kurubaklagil ve tahılların, pişirme suyunu dökmemek yeterlidir. Çünkü B vitamini kaybı oluşur. Tam taneli tahıllar vitamin yönünden zengindir. Bu nedenle tam taneli tahılları yemeliyiz. 3. Sebzeler ve meyvelerde, en uygun yöntem az suda ve buharda pişirmedir. Yumru sebzelerde B vitamini yüzde 25-90, C vitamini yüzde 40 kayba uğrarken, yapraklı sebzelerin B vitamin yüzde 30- 90, C vitamini yüzde 70 kayba uğramaktadır. Sebzelerde pişirme ile, folik asit, B6, tiamin, riboflavin kaybı oluşur. E vitamini ve karotenlerde kayıp azdır. Bu nedenle sebzeler az suda ve kısa sürede, yenecek kadar pişirilmeli. Meyveler kabuğu soyulmadan tüketilmeli. Besinlerin içerdiği vitaminlerden tam anlamıyla faydalanarak sağlıklı beslenebiliriz. Önümüzdeki hafta, her vitamin grubunun sağlığımız için öneminden ve hangi yiyecekte hangi miktarlarda bulunduğundan söz edeceğim.
Selahattin Dönmez
|
