Bu satırları birilerini eleştirmek, onlara kendilerini geliştirmeleri için katma değer sağlamak adına yazmıyorum. Bu bir işe yaramazdı. Bugüne kadar yaramadı. Bundan sonra da yarayacağına dair bir ümidim yok. Bu satırları, başta kendim olmak üzere, hayatta her an krizlerle karşılaşacak kuruluş ve kişilerin kendilerine ders çıkarmaları için yazıyorum. Çünkü ürün ve hizmet üretimi içinde olan, giderek kendini yeniden üreten herkes kriz yaşar. Aslında yapılacak iletişim çalışması son derece basitti. Herhangi bir iletişim fakültesinin ikinci sınıf öğrencilerinden birine "Çocuğum, kriz durumlarında iletişim nasıl yönetilir?" diye sorsalardı sonuç şu andakinden çok daha iyi olurdu. Ama bunun için önce kendinizin doğuştan iletişim dehası olduğu gibi bir megalomanik sabit fikirden kurtulmanız ve hayatta bazı şeyleri bilemeyeceğinizi bilmeniz gerekir... Hatırlıyorsunuzdur. Bir keresinde AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Murat Mercan bana Sayın Başbakan için "O doğuştan bir iletişim dehasıdır. Durumlar ortaya çıktıkça, geliştirdiği dahiyane çözümlerle öğrene öğrene kendini geliştirir" demişti. Şeyh uçmazmış; müritleri onu uçururmuş. Zaman içinde müritler, kendilerinin de uçtuğu zehabına kapılırlarmış... Pekiyi ne yapılsa idi durum minimum zararla atlatılır, hatta avantaj bile sağlanabilirdi? BİR: Öncelikle krizin boyutu tespit edilmeliydi. Çünkü iletişimin gücü ve alınacak önlemlerin şiddeti hasarla düz orantılıdır. Örneğin bir bayanın mevzun vücut hatlarını incelerken eşiniz tarafından yakalanmanız anında yapacaklarınızla, aynı bayanla öpüşürken yakalanmanız, ya da yatakta basılmanız anında yapmanız gerekenler arasında farklar vardır. Bu tespiti ilk 15-20 dakika içinde yapmak gerekirdi. Kimlerle? Hükümetin ve partinin adamlarından oluşacak 5-10 kişi ile telefonda istişare ederek. Çünkü zaman krizde en önemli düşmandır. Vakit kaybettikten sonra ağzınızla kuş tutsanız bir işe yaramaz. İKİ: İlk alınacak karar kimin krizi yöneteceği ve Başbakan dışında kimin konuşacağı olmalıydı. Bu da 21'inci dakikada bitmeliydi. Oysa herkes konuştu. Sağlık Bakanlığı ölü rakamını bütün dünya basınına geçecek şekilde 136 olarak verdi. Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener konuştu: "Kasıtlı soru sormayın!" Başbakan Yardımcısı Mehmet Ali Şahin konuştu: "Bakanlar Kurulu'nda konuyu araştıracağız. Varsa sorumlular hakkında yasal işlemler başlatacağız. Tazminat için de ayrıca görüşeceğiz.." Başbakan konuştu: "Siz hangi gazetedensiniz? Çok radikalsiniz. Bu en son sorulacak soru. Herkes acıyı paylaşmalı. Olaya ideolojik yaklaşıyorsunuz. Haddinizi bilin. Farklı bilim adamları farklı düşünebilir. Raylı sistem yapımına devam edeceğiz!" Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım konuştu: "Bu hızlı tren değil. Hızlandırılmış trendir. 80 km. ile gidilecek yerde 116 km. ile gidilmiş. Zor günlerde terk edip gidecek adam değilim!" TCDD Genel Müdürü Süleyman Karaman konuştu: "Bütün ihtimalleri değerlendiriyoruz. Virajlı bölge. Sabotaj yok!"... ÜÇ: Yaklaşık 30'uncu dakikada kazada zarar görenlerin ailelerinin bölgede toplanacakları ve her türlü bilgi ve fiziki ihtiyaçlarının sağlanacağı bir merkez sağlanmalı ve aileler İstanbul ve Ankara'dan gece de uçabilen askeri helikopterlerle oraya taşınmalıydı. DÖRT: Sözcü her yarım saatte bir aileleri özel, medyayı ise genel anlamda bilgilendirmeliydi. BEŞ: 60'ınci dakikada Ulaştırma Bakanı ve TCDD Genel Müdürü, 'Soruşturmanın selameti adına' türünden bir açıklama ile ya istifa etmeli ya da soruşturmanın sonuna kadar geçici olarak yetki ve görevlerinden alınmalıydılar. Böyle yapılsa, hem Ak Parti ve Başkanı koruma altına alınmış, hem de muhalefetin gol atma şansı azaltılmış olurdu. Ayrıca bu durumda üst düzey görevlinin hatasının olup olmadığı, ya da yargı süreci beklenmez. Sıfır hata söz konusu olsa bile büyük hedefleri korumak için anında geri çekilinir. Japon yöneticiler bu durumlarda harakiri yapıyor... Eğer böyle yapılsaydı Bakan ve Genel Müdür bir süre sonra davul zurna ile görevlerine dönebilirlerdi. ALTI: En geç 2 saat içinde Başbakan yetkisi ile kriz masasının emrine ciddi bir kaynak ayrılmalıydı. Bu duyurulmalı, tazminat ve ihtiyaçlar dahil her türlü ödeme anında bu kaynaktan otuz tane imzaya gerek olmadan karşılanmalıydı. YEDİ: Yol açılmalı ve hızlı (ya da hızlandırılmış) tren hemen seferlerine düzenli olarak başlamalı, ilk seferine de Başbakan ve ekibi katılmalıydı. Şimdi artık çok geç. Başlangıcında büyüklük gösterecek olan bu işler, bu aşamadan sonra zayıflık sergiler. Sayın Başbakan'a yerel seçimler gecesi kadın adaylarla ilgili yaptığı konuşmanın kasetini izlemesini tavsiye ederiz. Bu aşamada yapabileceği tek şey benzer bir tavır izlemek ve gereğini yapmaktır. Bir de ikinci pilot intihar etmek istedi diye Mısır uçağını düşürdükten sonra o krizin nasıl yönetildiğine bakabilir. Ama zor. Doğuştan iletişim dehası ya...