Paniğe gerek yok, havada ucuz bilet devri uzun sürmez
Havayolu şirketlerinin ucuz bilet politikasının uzun sürmeyeceğini savunan Varan Turizm Yönetim Kurulu Başkanı Enis Pekuysal, "Yüzde 72 doluluk fiyatı kurtarıyor. Oran düşünce fiyatlar artar" diyor.
Birbiri ardına açılan havayolu şirketleri, otobüslerin pabucunu dama atacak fiyatlarla yolcu taşıyor. İnsanlar da Gaziantep, Diyarbakır, Trabzon, Van gibi 10 saatin üzerindeki yerlere 40-50 milyon lira verip otobüsle gitmektense, yüzde 30 daha fazla verip uçakla gitmeyi tercih ediyor. Bu da otobüs şirketlerinde paniğe neden oldu. Otobüs şirketleri ilk tepki olarak fiyatları yüzde 20 aşağıya çekti. Şimdi herkesin merak ettiği soru şu: Havayolundaki bu ucuzluk geçici mi, kalıcı mı? Havayolu taşımacılığı otobüsçülüğü bitirecek mi? Bu soruların cevabını sektörün köklü şirketlerinden Varan'ın patronu Enis Pekuysal'dan aldık. Pekuysal, "Türkiye'de yılda 200 milyon kişi seyahayat ediyor. Bunun yüzde 55'i otobüsle taşınıyor. Uçakla taşınanların oranı sadece yüzde 4. Ucuz biletle bu oran yüzde 5-6 bilemediniz 7'ye çıkar. Bu da bizi fazla etkilemez" diyor.
UZUN HATLAR ETKİLENDİ * Havadaki yoğunluk karayolu taşımacılığını nasıl etkiledi? Uzun, yani 10 saatin üzerindeki hatlardaki taşımayı etkiledi. Biz de dahil, yüzde 10 civarında bir düşüş oldu yolcu sayısında. Ama kısa mesafeli hatlarda korktuğumuz olmadı. Zira, havayolunda rekabet artınca direkt bizden yolcu gideceğini düşünmüştük. Çünkü fiyat ve müşteri portföyü olarak bizim müşterilerimize hitap ediyorlardı. Ama korktuğumuz olmadı.
* Türkiye'de yolcu sirkülasyonu ne kadar? 200 milyon kişi bir yerden bir yere taşınıyor. Bunun yüzde 55'i otobüsle taşınıyor. Yüzde 4'ü uçakla, yüzde3'ü trenle, yüzde 2 gibi de gemiyle... Geriye kalan kısım kendi arabasıyla seyahat ediyor. Ucuz biletle uçakla taşınanların oranı yüzde 5'e, bilemediniz 6-7'ye çıkar. Daha fazlası olmaz. Bu sektörü korkulduğu kadar etkilemez. Avrupa'da bile uçakla taşıma oranı yüzde 10, ABD'de ise yüzde 12.
* Yani çok da panik yaratanın bir mantığı yok... Herkese yetecek bir sektör. Kaldı ki fiyatların düşük olması uçağa yönelimi artırdı. Bu, ne kadar böyle gidecek? Şu anda yüzde 72'lik dolulukta kendini kurtarıyor. Ya kışın ne yapacaklar? Bu oran biraz düştüğünde herkes zarar yazmaya başlayacak.
FİYATLAR YÜZDE 20 İNDİ * Uçak biletlerinin düşüklüğü sizin de fiyatlarınızı etkiledi mi? Varan'ın tarihinde ilk defa yüzde 20 bir indirim yaptık. Ama bizim müşteri kitlemiz çok değişmiyor zaten. Üstelik yolcular da fiyatın çok düşmesini istemiyor. Belli bir kaliteyi korumak için yükseltmemizi istedikleri zaman bile oluyor.
* Havayolu şirketi kurma çalışmalarınız vardı... 2005'te uçmaya başlayacağımızı varsayarak çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Ama sektörü de gözlemliyoruz. Şu anda havadaki durum biraz tozduman. Fiyatlar çok düşük. Bu politikanın böyle devam edip etmeyeceği, özel şirketlere verilen desteklerin durumu, THY'nin yeni uçak alımları. Bunların hepsine dikkat etmek lazım.
BÜYÜK ŞEHİRLERDE OTEL * Herkes pazarda yerini aldı, geç kalmadınız mı? Hayır. Bir anlamda müşterinin ayağı alışıyor uçağa. Biz girdiğimizde hazır müşteri olacak. Bir de tabii bir anda bir sürü şirket çıktı. Bunlar zaman zarfında elenecektir. Piyasa daha oturmadı.
* Varan Grubu'nda ikinci kuşak yollarını ayırdı. Sizin 10 yıl sonraki hedefiniz nedir? Varan, üç kardeşin yarattığı bir gruptu. Ama ikinci kuşak işlerini ayırmayı tercih etti. Otelleri barındıran Varuna Enis Pekuysal'a kaldı. Karayolu taşımacılığı ve kargo da bizde. Setra otobüslerinin Türkiye distribütörlüğünü de yürütüyoruz. Diğer kardeşin çocukları ise hisse alıp çekildi. Varan'ın ilk işi her zaman karayolu taşımacılığı olacak. Şu anda 30 tane üç koltuklu, bussines dediğimiz konforlu otobüsler aldık. 20 milyon Euro harcadık bu işe. Bu yatırımlar hep devam edecek. Ama turizmin diğer alanlarına da yatırım yapacağız. İlk etapta büyük şehirlerden birinde ya da güneyde bir otel düşünüyoruz. 2005'te halka açılma çalışmalarımız var. Hedef, 2010'da karayolu, havayolu, kargo ve otel yatırımı olan bir grup yaratmak.
