Irak'ta savaş riskine Türkiye'nin yapacağı bir şey yok. Ancak kısmi vetonun sonucunda 4 Şubat'ta onaylanması tehlikeye düşen IMF kredisi konusunda yapacağı çok şey var

Merkez Bankası'nın her ay yaptığı İktisadi Yönelim Anketi hafta sonunda açıklandı. Bu ankete her ay 500-600 katılımcı cevap verir. Aralık ayı anketine de 505 katılım olmuş. Bu anket yanında çarşamba günü yapılan İstanbul Sanayi Odası'nın Meclis toplantısını izledim, sanayicilerle konuştum. Cuma günü yapılan TÜSİAD Genel Kurulu'na da katıldım. Bu toplantılardan edindiğim ve anketten çıkardığım izlenim, mali piyasalardaki iyimserlik havasının reel sektöre de yansımış olduğu. Herhangi bir şok gelişme gündeme gelmezse ağırlıklı olarak yılın ikinci çeyreğinde mevsimsel koşulların da etkisiyle ekonominin daralmadan kurtulması ve pozitif bir büyümeye geçmesi bekleniyor.

* Bir kere kriz öncesi ile kriz sonrası oyunun kurallarının değiştiğini ve farklı bir yapı içinde yer aldığımızı özel sektörün ciddi bir bölümü algılamış ve bunun gereğini yerine getirme çabasında.

* Sanayicilerin en önemli icraatı maliyetleri düşürmek oluyor. Bunun için stok kontrolüne büyük önem veriliyor.

* Çalışanların sayısında ve ücretlerinde yapılan tasarruflar da maliyetleri düşürmede önemli bir araç.

* Reel sektör şirketlerinin finansman sıkıntısı hafifledi ve kriz öncesi düzeyine yaklaştı. İktisadi Yönelim Anketi'nde finansman ihtiyaçlarının arttığını belirtenlerin oranı 2000 Ekim sonrasında en düşük düzeyine inerken finansman sorunları azalanların oranı yüzde 6.4 ile 2000 Haziran sonrası en yükseğine çıktı. Alacak tahsili sorunu yaşayanlar 2000 Kasım'ı sonrasında en az düzeyinde. Kredi faizlerinin de düşeceği tahmin ediliyor.

* Sanayide genel gidişatın daha iyi olduğunu belirtenlerin oranı yüzde 26 ve bu rakam 2000 Haziran sonrasının en yüksek rakamı. Gelecek aylarda hem iç hem de dış piyasalarda alınan siparişlerin arttığı belirtiliyor. Buna bağlı olarak üretim artışı gündeme gelecek.

n Gelecek üç ayda istihdamda artış, enflasyon da ise düşüş bekleniyor.

* 4 Şubat riski- Mali piyasalar yanında reel kesimdeki bu iyileşmenin temelinde 2002 yılında kamu kesiminin borçlarını çevirmede sorun yaşamayacağının sağlanacak dış kredi ile mümkün hale gelmesinin etkisi büyük. Bu kredinin onaylanması için IMF İcra Kurulu 4 Şubat'ta toplanacak. Kredinin verilmesi için uygulamaya konulacak yeni stand-by programı önden yüklemeli. Yapılacaklar arasında bankacılık kesiminin güçlendirilmesi yasası da var. Ancak bu yasa kısmen veto yedi. Cumhurbaşkanı'nca kabul edilen bölümler Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe sokulması yerine Meclis'e iade edildi. Bankalara kamu yardımını içeren maddeler görüşülmeyebilir ancak veto edilen üç maddenin onaylanmasını beklemesi 4 Şubat'taki kredi onayını ertelettirebilir.

Dolayısıyla şimdiye kadar ekonomide sağlanan iyileşmelerin gerisindeki en önemli destek konusunda bir belirsizlik oluşabilir. Bu da önce piyasalarda, sonra ekonomide yeni ve ciddi sarsıntılar yaratabilir. Çünkü eylül sonrasında ekonomide sağlanan iyileşmelerin temelinde dış kaynağın geleceği varsayımı yatıyordu. Bu konuda belirsizlik oluşması bile, ekonomide yeni deprem yaratmaya yetebilir.

* Irak'a müdahale riski- Ekonomide büyük çalkantı yaratabilecek başka bir olay da, Irak'a ABD müdahalesi olabilir. ABD gezisi sonrası Başbakan Ecevit'in sık sık Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'i eleştirmesi bölgede bir savaş olasılığının hiç de küçümsenmemesi gerektiğini gösteriyor. Türkiye sınırında gerçekleşecek böyle bir savaşın nakliyeden sigortaya, turizmden iş seyahatlerine kadar bir çok ekonomik aktiviteyi olumsuz etkileyeceği açık. Bu da Türkiye'de beklenen ekonomik canlanmayı geciktirici etki yaratabilir.

* Arjantin mi, Rusya mı?- Bu iki riski dikkate aldığımızda, yaşadığımız bir büyük çalkantılı yılın ardından ikinci yılda hemen istikrara kavuşmanın zorluğu ortaya çıkıyor. Uygulama hataları veya Türkiye'nin elinde olmayan dış şoklar nedeniyle ekonomide olumlu gidiş kesintiye uğrayabilir. Büyük dalgalanmanın yerini daha küçük dalgalanmalar alsa da, ekonomide istikrarlı gidiş olmayabilir. Hükümet, bürokrasi, toplum olarak yıl içinde yapacaklarımız ve yapamayacaklarımız ile Türkiye sene sonunda ya krizi aşmakta olan Rusya'nın ya da kaosa sürüklenen Ajantin'in yerinde olabilir.

Yıl içinde yapacaklarımız ile yıl sonundaki bu yerimizi tayin etmek toplum olarak bizim elimizde. Ancak en büyük sorumluluk da, ekonomik programın uygulayıcısı olan Hükümet'e ait.

* Yatırım kararında revizyon- Mali yatırımcı ortaya çıkan ve yaklaşmakta olan bu iki büyük risk karşısında portföyünü yeniden gözden geçirebilir ve revize edebilir.

Kurlar çok düştü. Belki bir süre daha öyle gidecek gibi görünüyor. Yıl bazında kazandırmayacak olsa da, Irak veya ekonomide yeni bir uygulama beceriksizliği gibi risklere ve bu risklerin gerçekleşmesi halinde yaşanacak dalgalanmalara karşı savunma amaçlı bir miktar döviz tutabilir.

Hazine bonosu ve tahvilleri iyi kazançlar vadediyor. Üstelik piyasada oluşacak faize endeksli değişken faizli tahviller çıkarıldı. Bu tahviller, yatırımcısını faiz riskinden koruyan bir araç. Portföylerde ağırlık bonoya ve buna bağlı yatırım fonlarına verilebilir.

Yukarıda sıralanan gerekçelerle hisse senetleri bu yıl için cazip bir yatırım aracı olmaya aday. Dört aylık çıkış trendinin ardından dinlenmekte olan borsa, ekonomide beklenen canlanmanın yakalanmasıyla yeniden yükselişi deneyebilir.

Ekonomide ve siyasi olaylarda ortaya çıkan yeni gelişmeler ışığında, mali yatırımcının risk çeşitlemesine gitmesinde ve yumurtalarını ayrı sepetlere konymasında yarar görüyoruz.

Sonuç -"Ağaç eğildiği yöne devrilir" Türk Atasözü