Şamil Mustafa Muratoğlu Kars Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu üyesi. Muratoğlu ile sahibi bulunduğu "Kafkas" eczanesinde Kars'ın bugünkü durumunu konuşuyoruz.
Muratoğlu, "Sanatsal etkinliği olmayan bir kent; sineması, tiyatrosu olmayan bir kent Kars. Sinemalar kapatıldı pasaj yapıldı. Tiyatrosu vardı, belediye bandosu vardı, şimdi hiçbiri yok. Gelen sanat dergileri olduğu gibi geri gidiyor. Sportif faaliyetler sıfır. Gençler başıboş" diye başlıyor söze.
Kars'ta bir İhracatçılar Birliği varmış, kaldırılmış. Binası şimdi kirada. Böylece hayvancılar sahipsiz kalmışlar. Oysa birlik kredi de veriyormuş hayvancılara. 1976 yılından sonra ihracat durmuş. Birlik olmayınca köylü hayvanına alıcı bulamıyor. Araya aracılar giriyor. Birlik olsa besici için de iyi olur kanısında Muratoğlu.
Muratoğlu'na göre esnafın durumu daha da kötü. Aidatlarını bile ödeyemiyor. Oda'nın 1100 üyesi var. Bu sayı giderek azalıyor. Ayrıca kredi faizleri oldukça yüksek. Sanayi yatırımı diye bir şey yok. "Biz Oda olarak Sabancıları, Koçları çağırdık" diyor Muratoğlu, "Gelin istediğiniz araziyi verelim. Etüt için birkaç adam gönderdiler, geldiler bir-iki gece kaldılar, bir sonuç alamadık." Yatırımcılar genellikle iklimi iyi görmüyorlarmış. Bu iklimde hangi sanayi kurulabilir ki...
Kars'a bir de doğa vurmuş sillesini...
Sözü sınır ticaretine getiriyorum. Kapıların açılmasına. Muratoğlu anlatıyor:
"Esnafın bize aksettirdiği bir olay bu. Kars ile Sovyetler Birliği arasında bir ticari anlaşmaya gidilse. Ama yasaya göre Sovyetler Birliği ticari mümessilliği Trabzon'da kurulmuş. Şimdi Karslı esnaf diyor ki 'Ben gittim, Sovyetler ile anlaştım, fakat işlemlerimi gidip ta Trabzon'da yapacağım.' Gerçekten Sovyetler ile özellikle Azerbaycan ile yakın ilişkide olan tüccarlar var. Ama mümessillik Trabzon'da.
Kars'ta niye bir ticari mümessillik kurulmasın?"
Muratoğlu'na göre ticaret başlasa bir turist canlılığı da olacak.Kars sağlık sorunları bakımından da terk edilmiş bir kent. Hastane yeterli değil. Tam kapasite ile çalışamıyor. Gelen doktorlar belli bir süreyi doldurduktan sonra göç etmek istiyorlar. Örneğin halen bir kulak-burun uzmanı yok. Bir çocuk doktoru var. Fizik-tedavi uzmanı, psikiyatrist yok. İki dahiliyeci var, bir ortopedist. Ameliyat olanakları sınırlı. Yalnızca apandisit ve fıtık ameliyatı yapılabiliyor. Bir trafik kazası olsa hastalar Erzurum'a götürülüyor. Kars'tan gece yaşamı da göç etmiş durumda. Karanlık iner inmez kepenkler indirilip sokaklar boşalıyor. Görebildiğim kadarıyla iki birahane var, akşam içki içilecek beş de meyhane: Gelik, Şamdan, Yeşilyurt, Manolya ve Yılmaz Otel'in restoranı. Buralarda da gece 10.00'dan sonra masalar toplanmaya başlıyor.
Yeşilyurt Restoran'da Ümit Kıvanç ile akşam yemeği yiyoruz. Yemek arasında masaya bir tabak dumanı üstünde bir yemek geliyor. Ümit bir çatal aldıktan sonra, "Kapat gözlerini ve bunun ne olduğunu söyle bakalım" diyor. Gözlerimi kapatıp çatalın ucuyla aldığım yemeğin tadını düşünmeye başlıyorum. İlk sözüm "Bu, bir kestane" oluyor. Hayır, kestane değilmiş, bir patates közlemesi bu. Lokantada ara sıcak niyetine veriliyor. İstanbul'da Kosova Et Lokantası'nda çalışan bir garsonun buluşu. Gecenin belli bir saatinde bütün masalara bir tabak dağıtılıyor. Bu patatesi "Aybastı" diyorlar.
Tohumunu Artvinliler getiriyormuş. Kestane tadında bir patates...
Gecelerin bu durgunluğuna karşın gündüzler oldukça hareketli Kars'ta. Gerçi sinema ve tiyatro yok, ama her köşebaşında bir video salonu görmek mümkün. Örneğin Küçükkâzım İşhanı boydan boya video salonuyla dolu. Kapısında "Çay, kahvaltı, video salonu" yazılı küçük küçük dükkânlar. İçinde 10-12 yaşında çocuklar. Kemal Sunal'lı, Bruce Lee'li gilmler.
Hem çayını iç, hem filmini seyret...
YARIN: Vatandaş Kars'tan bıkmış...
