Ekonomiyi dört aydan beri IMF'ten para gelecek beklentisi sürükledi. Sonunda IMF ile yeni bir stand-by anlaşması imzalandı. Bu anlaşma ile Türkiye'ye üç yılda 16 milyar dolar kredi verilecek. Kredinin, 9 milyar doları hemen olmak üzere 14 milyar doları bu yıl serbest bırakılacak. Böylesine güçlü bir beklentinin gerçekleşmesiyle mali piyasalarda, özellikle borsada oyun bitti. Bu gerçekleşme, gelen para döviz olduğu ve gelecek aylarda yeni bir devalüasyon beklenmediği için, kurda tersine bir harekete yol açmadı. Döviz gevşemeye devam ediyor.

Faizler biraz da enflasyonun yüksek çıkmasının etkisiyle düşüşünü şimdilik durdurdu. Daha sonra enflasyon düşüşüne paralel olarak bir düşüşünü yeniden sürdürebilir. Ancak, IMF'ye verilen niyet mektubunda da görülebileceği gibi, Hazine bu yıl ağırlıklı ortalama nominal yüzde 69.6 faizle borçlanmayı öngörmüş. Geçen yıl bu rakam yüzde 99.7 idi ve yeni yıla yüzde 32.4 düzeyinde bir reel faizle girilmiş. 2002 için tahmin edilen reel faiz düzeyi yüzde 33.2 gibi yüksek bir düzey. Ancak yılın ilk ayından enflasyonun beklenenden yüksek çıkması gibi, burada da hedeflenen yüzde 35 yıl sonu enflasyonu tutmayabilir. Bu durumda elde edilecek reel faiz azalır. Beklenen ise yüzde 50 dolayında bir enflasyon. Bu durumda reel faiz düzeyi yüzde 13'e düşer. Bu da Türkiye şartlarında makul sayılabilecek bir getiri. Bu oranları gündeme getirmemiz zaten hedeflenen faiz düzeyine şimdiden inilmiş olduğunu belirtmek için.

* Zamana olan ihtiyaç- Borsa 11 Eylül sonrasında en hızlı toparlanan piyasaydı. Yine dış kredinin gerçekleşmesi nedeniyle en erken satışa geçen piyasa oldu. 8 Ocak'taki 15.072 puanlık düzeyi ile tepe noktası yapan borsa 3.5 aya yaklaşan tırmanışının ardından şimdi dinleniyor. Gerçekleşmeyi satıyor ve yeni beklentilerin oluşmasını bekliyor.

Bu aşamadan sonra iş, niyet mektubunda belirtilen icraatların gerçekleşmesine ve gösterilecek ekonomik performansa kalıyor. Bu da belli bir zamanı gerektiriyor.

Aynı zamanda belli bir riski de var. Yani programın uygulanmaması riski. Tıpkı 2000 programında olduğu gibi. Belli bir icraat döneminin ardından sağlanan iyileşmenin de verdiği cesaretle rehavete kapılma riski hiç de az değil. Bu açıdan piyasalar ve kamuoyu hem icraatları hem de ekonomik performansı çok yakından izleyecek.

İzlenecek temel göstergelerin başında yüzde 6.5'luk faiz dışı fazla geliyor. Enflasyonun ne oranda düştüğü yine kur ve faiz oranları üzerinde belirleyici olacak.

* Irak dikkate alındı- Herhangi bir dış şok meydana gelmezse, enflasyon Mart ayından itibaren yıllık bazda sert bir düşüşe girebilecek. Şirketlerin üç aylık bilançoları düşen kurlardan ve inen faiz oranlarından dolayı toparlanmış olarak gelecek. Ancak asıl kâra geçiş yarı yıl bilançolarında gerçekleşebilecek. Geçen yıl ki büyük zararlı bilançoların yerini daha iyilerinin almasıyla güçlü bir iyileşme kaydedilecek.

Bankacılık operasyonunun da altıncı ay sonunda tamamlanmasının hedeflenmesi bilançolarla ve ekonominin canlanma beklentileriyle çakışınca, borsadaki canlanmanın mayıs-haziran gibi beklenmesi yerinde olur. Zaten Haziran, yılbaşı canlanması sonrası borsanın en iyi olduğu ikinci ay. Yıl ortası bilançolar önceden satın alınıyor.

Bütün bunların olması elbette bir dış şokun meydana gelmemesine ve hedeflerin tutturulmasına bağlı. Bu dış şokun meydana geliş zamanı, yeri, şiddeti ve ne kadar süreceği hem ekonomimizi hem de piyasaları çok yakından etkileyeceğe benziyor.

IMF Avrupa Direktörü Michael Deppler de, "Program hazırlanırken Irak'a olası müdahale gibi istikrarsızlıklar da göz önüne alınarak hazırlandı" dedi.

Beklenti ve umut dönemi bitti. Artık gerçeklerle baş başa kaldık. Ekonomi ve piyasalar Irak riskine hazırlıklı olmalı.

* Sonuç- "Gündüz kandilini hazırlamayan, gece karanlığa razı demektir" Cenap Şahabettin