Darbeciler, liderleri Çankaya'da kýstýrdý
Kara Harp Okulu Komutaný Talât Aydemir, 22 Þubat 1962 günü, bir darbe teþebbüsünde bulundu. Olayý öðrenen Cumhurbaþkaný Gürsel, liderleri acele Çankaya'da topladý.
Süvari Birliði Komutaný Fethi Gürcan, liderleri tutuklamaya kalkýþtý. Bölükbaþý, "Topluca Meclis'e gidelim, ön sýralarda oturalým. Gelip bizi oradan tutuklayýp, götürsünler" diyordu.
27 Mayýs 1960 Ýhtilâli'nden sonra, Türkiye'de darbeler dönemi baþlamýþtý. Sýrada, 22 Þubat 1962 ve 21 Mayýs 1963 darbe teþebbüsleri bulunuyordu.
22 Þubat 1962 günü, Kara Harp Okulu Komutaný Kurmay Albay Talât Aydemir, karargâhýndaki subaylar ve Harp Okulu öðrencileri ile birlikte darbe giriþiminde bulundu. 27 Mayýs'ýn üzerinden henüz 2 yýl dahi geçmemiþti. 6 ay önce yeni Parlamento kurulmuþ, ihtilâl lideri Cemal Gürsel Cumhurbaþkaný seçilmiþ, CHP Genel Baþkaný Ýsmet Paþa da Baþbakanlýða getirilmiþti.
Osman Bölükbaþý, o tarihte CKMP Genel Baþkaný idi. Þimdi, bu tarih” günü Osman Bölükbaþý'nýn anýlarýndan izleyelim:
"22 Þubat 1962'de, Talât Aydemir, darbe teþebbüsüne giriþti. Hükümet, harekâttan haberdardý. Liderleri, Çankaya Köþkü'ne davet ettiler. Cumhurbaþkaný Cemal Gürsel, Baþbakan Ýnönü, AP Genel Baþkaný Ragýp Gümüþpala, CHP Genel Sekreteri Ýsmail Rüþtü Aksal ve YTP Genel Baþkaný Ekrem Alican'la birlikte toplantýda hazýr bulunduk.
Albay Talât Aydemir nerede hatâ yaptý?
Bizler Köþk'te iken, Süvari Birliði, Cumhurbaþkanlýðý Muhafýz Alayý'ný kontrolu altýna almýþ. Süvari Birliði Komutaný Fethi Gürcan, Harp Okulu Komutaný Talât Aydemir'e, 'Çankaya'da toplantý yapan liderleri tutuklayýn.' demiþ. Darbe lideri Aydemir ise, 'Serbest býrakýn.' emrini vermiþ.
Köþk'te, gergin bir havada geliþmeleri takip ediyorduk. Hem Fethi Gürcan'ýn, hem de Aydemir'in emirleri, bize intikal ediyordu. Fethi Gürcan'ýn sert tavrý karþýsýnda doðrusu rahatsýz olmuþtuk. Toplantý sýrasýnda Ýsmet Paþa'ya þu öneride bulundum: 'Paþam, gidelim Millet Meclisi'ne, ön sýralara oturalým, bizi gelip orada teslim alsýnlar.'
Ama, Aydemir'in emrini iþitince, liderler rahatladý. Bu geliþme üzerine, Ýsmet Paþa aynen þöyle söylemiþti: 'Talât, þimdi kaybetti.'
Çankaya Köþkü'nden kurtulduktan sonra, doðruca Ankara Radyoevi'ne gittik. Radyoda konuþma yaptýk, seslerimiz banda alýndý. Daha sonra, Radyoevi'nin yakýnýnda bulunan Hava Kuvvetleri Karargâhý'na geçtik.
YTP Lideri Ekrem Alican Aydemir'le pazarlýkta
Bu arada, YTP Genel Baþkaný Ekrem Alican, Talât Aydemir'le konuþmaya gitti. Onlarýn arasýnda bir hýsýmlýk iliþkisi vardý. Geceyi, Hava Kuvvetleri'nde geçirdik. O sýrada, darbecilere karþý hükümet kuvvetlerinin harekâtýný Hava Kuvvetleri Komutaný Orgeneral Ýrfan Tansel'in havadan yönettiði söyleniyordu. Halbuki, olay sýrasýnda Tansel Paþa, Eskiþehir Hava Üssü'nde uyuyormuþ.
Subaylar, bizlere, Hava Kuvvetleri Karargâhý'nda çok ikramda bulundular, vitaminler verdiler. Karargâh'ta sabahlarken, fotoðraflarýmýzý çekmiþler; bunlarý daha sonra bize gönderdiler."
Talât Aydemir'in darbe giriþimi, baþarýsýzlýkla sonuçlandý. Baþbakan Ýnönü, darbeciler için "Haklarýnda hiçbir iþlem yapýlmayacak." taahhüdünde bulundu. Bunun üzerine, Harp Okulu Komutaný Aydemir ve arkadaþlarý, Hükümet kuvvetlerine teslim oldu. Talât Aydemir'le birlikte, darbe giriþiminde bulunan subaylar, ordudan emekli edildi.
15 Ekim 1961 seçimlerinden sonra, Ýsmet Ýnönü'nün Baþbakanlýðýnda kurulan CHP-AP koalisyon hükümeti, 30 Mayýs 1962'de daðýldý. Baþbakan Ýnönü'nün, 22 Þubatçýlar'a af sözü vermiþ olmasýna raðmen, DP'lilerin affýna yanaþmamasý, koalisyonun bozulmasýna neden oldu.
Bu arada, Osman Bölükbaþý da, CKMP'den istifa etti. Bölükbaþý'nýn istifa dilekçesinde, 25 Mayýs 1962 tarihi vardý. Dilekçe, Genel Ýdare Kurulu'na gönderilmiþ, Bölükbaþý da partiden elini ayaðýný çekmiþti. Ancak, Genel Baþkan'ýn istifasýnýn kabul edilip edilmediðine dair en ufak bir iþaret çýkmamýþtý.
Ýsmet Paþa, yeniden hükümeti kurmakla görevlendirildi. Bölükbaþý, Ýnönü baþkanlýðýndaki hükümet modeline kesinlikle karþýydý. CKMP'nin yeni yönetimi ise, Ýsmet Paþa Hükümeti'ne katýlmak istediðini açýkladý. Bunun üzerine, Bölükbaþý taraftarý olan 18 milletvekili ile 7 senatör 3 Haziran 1962'de CKMP'den istifa ettiler.
Bölükbaþý, CKMP liderliðini býrakmýþtý ama, Ýsmet Paþa peþini býrakmamýþtý. Yeniden hükümeti kurmakla görevlendirilen Ýsmet Ýnönü, partisiz milletvekili Osman Bölükbaþý'ný aramayý ihmal etmedi. Bu ezel” ve ebed” rakibinin ne düþündüðünü ve ne yapmak istediðini öðrenmek istiyordu.
Baþbakanlýk Özel Kalem Müdürü Necdet Calp, Osman Bölükbaþý'ný telefonla arayýp, Ýnönü'nün kendisiyle görüþmek istediðini söyledi. Bölükbaþý, Calp'a þu cevabý verdi:
"Ben, CKMP'den istifa ettim. Sadece Ankara Milletvekili'yim. Baþbakan'ýn, benimle görüþecek neyi olabilir?"
Ýsmet Paþa, Özel Kalem Müdürü aracýlýðýyla Bölükbaþý'na þu mesajý iletiyordu:
"Sayýn Bölükbaþý, siyasetten ayrýlýp köyüne çekilse bile, memleketin buhranlý bir anýnda kendisiyle konuþmak ve fikirlerini almak ihtiyacý hissederim."
Bölükbaþý, Ýnönü ile Baþbakanlýk'ta görüþtü. Arkadaþlarýyla birlikte, yeni hükümete katýlmayacaklarýný, ancak kýrmýzý oy vermeyeceklerini de ifade etti.
Osman Bölükbaþý ve arkadaþlarý, mahkeme kararýyla kapatýlýþýndan yaklaþýk 10 yýl sonra, Millet Partisi'ni yeniden kurdular. Parti kurucularý arasýnda, Hüseyin Ataman, Ahmet Bilgin, Kâzým Arar, Ýsmail Hakký Akdoðan, Mansur Ulusoy ve Ýzzet Gener de vardý.
Bölükbaþý, Baþbakan Ýnönü ile mücadelede
16 Haziran 1962'de MP Genel Baþkanlýðý'na getirilen Bölükbaþý, 2. Ýnönü Koalisyonu'nun yaman bir takipçisi idi. Salvolarý birbirini izliyordu. "Hükümet, partizanlýk þirketi haline geldi." diyor, sözlerini þöyle sürdürüyordu:
"Bölükbaþý, görev için hayatýný bile verir. Amma, Ýnönü'nün koltuðu altýnda haysiyetini aslâ!"
Osman Bölükbaþý, 25 Haziran 1962'de güven oylamasýna baþvuran CHP-YTP-CKMP ve Baðýmsýzlar koalisyon hükümetine, daha önce de söz verdiði gibi, kýrmýzý oy kullanmadý. Ama, YTP ve CKMP'yi, "CHP'nin þubesi" olmakla suçladý.
Baþbakan Ýnönü, 1963 yýlýnýn Kasým ayýnda Baþkan Kennedy'nin cenaze töreni için Amerika Birleþik Devletleri'ne gitti. Bu sýrada YTP ve CKMP, koalisyon ortaklýðýndan çekildi. Ýnönü de, 2 Aralýk 1963 günü Ankara'ya döner dönmez, istifasýný Cumhurbaþkaný Gürsel'e sundu.
Yeni hükümeti kurma görevi, bu defa AP Genel Baþkaný Ragýp Gümüþpala'ya verilmiþti. Gümüþpala, temaslarýndan olumlu bir sonuç alamadý. Sýra, yine Ýnönü'ye geldi. Bölükbaþý, CHP dýþýndaki partilerin kuracaðý bir "milli koalisyon" istiyordu. Fakat Ýnönü, sayýlarý çok fazla olan baðýmsýz milletvekilleriyle 25 Aralýk 1963'te yeni bir koalisyon hükümeti kurdu.
22 Þubat Darbe Teþübbüsünün üzerinden 15 ay geçmiþti ki; emekli Albay Talât Aydemir ve arkadaþlarý, yeni bir silahlý teþebbüste bulundular. Harp Okulu öðrencileri, dönemin Genelkurmay Baþkaný Orgeneral Cevdet Sunay'ý tutuklamaya kalkýþtý. Bu teþebbüs de sonuçsuz kaldý. Aydemir ve arkadaþlarý tutuklandý, Ankara Mamak Muhabere Okulu'ndaki 1 Numaralý Sýkýyönetim Asker” Mahkemesi'nde yargýlandý.
Mahkeme, Aydemir ve 6 arkadaþý hakkýnda ölüm cezasý vermiþti. Karar, Asker” Yargýtay'da onaylanýp, Meclis'e intikâl etti. TBMM'de, ölüm cezasýnýn yerine getirilip getirilmemesi konusunda yapýlacak oylamadan önce, parti sözcüleri görüþlerini açýkladýlar. Bölükbaþý'nýn partisi, idamlara karþýydý. Bölükbaþý, Meclis kürsüsünden þunlarý söylüyordu:
"Atatürk, suçlarý ve hüviyetleri malžm 150'liklerin dahi idamýný istememiþ ve onlarý yurtdýþýna göndermekle yetinmiþtir."
TBMM'deki görüþmelerden sonra, Talât Aydemir'le birlikte, yakýn arkadaþý Süvari Birliði Komutaný Fethi Gürcan hakkýndaki idam kararlarý onaylandý, ardýndan da infaz edildi.
Adalet Partisi Genel Baþkaný Ragýp Gümüþpala, 2 Haziran 1964'te vefat etti. AP Genel Baþkanlýðý'na, 29 Kasým 1964 günü Devlet Su Ýþleri eski Genel Müdürü Süleyman Demirel seçildi. Demirel, ilk siyasi sýnavýný hükümeti düþürerek vermek istiyordu. Bunun için de, Millet Meclisi'nde 226 oy arýyordu.
Demirel'in bu siyasi ataðýna MP Genel Baþkaný Osman Bölükbaþý destek verdi. 1965 Bütçesi 13 Þubat günü Millet Meclisi'nde görüþülürken, muhalefet partileri bir oylama sýrasýnda bütçeyi reddetti. Bunun üzerine Baþbakan Ýnönü, görevinden istifa etti.
Yeni hükümet arayýþlarý uzun sürmedi. CHP dýþýndaki partiler, senatör Suat Hayri Ürgüplü'nün Baþbakanlýðý için anlaþtý. Bu arada, AP'nin yeni lideri Demirel de, parlamento dýþýndan Baþbakan Yardýmcýsý olacaktý.
Bölükbaþý'nýn adý, "Týrt Osman"a çýktý
Ürgüplü, 20 Þubat 1965 günü kabinesini açýkladý. Hükümette, 10 bakanlýk AP'ye verilmiþ, YTP, CKMP ve Bölükbaþý'nýn MP'si de 4'er bakanlýk almýþlardý. Osman Bölükbaþý, siyasi hayatýnda ilk kez iktidar yüzü görüyordu. Bu, yaklaþýk 8 ay sürecek olan durum, ayný zamanda Bölükbaþý'nýn son iktidarý olacaktý.
Ürgüplü Hükümeti'ne ortak olacak dört parti, koltuk pazarlýðý yaparken; Bölükbaþý, Turizm ve Tanýtma Bakanlýðý'nýn partisine verilmesini ýsrarla istemiþ ve kabul ettirmiþti. Tabii bunun nedeni vardý.
TRT, 1 Mayýs 1964'te kurulmuþtu.
Osman Bölükbaþý, yasayla "özerk" hüviyet kazandýrýlan TRT'nin, aslýnda Ýnönü'nün emrinde olduðuna inanýyor, bu arada Emirdað'da yaptýðý bir konuþmadan þunlarý söylüyordu:
"TRT Müdürü, yedi göbek Halk Partili'dir. Ýnönü, eline bir düdük almýþ, vermem de vermem diyor. Bu, milletin radyosu deðil, Halk Partisi hesabýna ve milletin aleyhine çalýþan bir müessesedir."
Bölükbaþý, TRT'ye ve ilk Genel Müdürü Adnan Öztrak'a yönelttiði eleþtirilerde dur-durak bilmiyordu. Gittiði her yerde TRT'den söz ediyor, Meclis kürsüsünde iki lâfýn arasýna mutlaka TRT'yi sokuþturuyordu. Artýk TRT'den söz açsýn açmasýn, kürsüde konuþurken, onu kýzdýrmak için milletvekilleri aþaðýdan "Týrt.. týrt..." diye sesleniyorlardý.
"Anadolu Fýrtýnasý"nýn adý, yirmi yýl sonra "Týrt Osman"a çýkmýþtý.
Bölükbaþý'nýn intihar giriþimi
8 Ekim 1963 tarihli gazetelerde Bölükbaþý ile ilgili can sýkýcý bir haber, baþ sayfalarý iþgal ediyordu. Habere göre, Bölükbaþý intihara kalkýþmýþtý. O günlerde, DDY Genel Müdürlüðü'nce alýnacak dizel lokomotifler için þirketler arasýnda kýyasýya bir mücadele baþlamýþ, ihalede yolsuzluk dedikodularý da ayyuka çýkmýþtý.
Ýþte böyle bir atmosferde Bölükbaþý, yolsuzluk tezgâhlarýnýn önüne dikilme gereði duyuyor, Meclis'te, bunun kavgasýný vermeye hazýrlanýyordu. Bu amaçla, Meclis Tahkikat Komisyonu kurulmuþ, MP'den Memduh Erdemir de üye olarak görevlendirilmiþti.
Komisyon çalýþmaya baþladý. MP Temsilcisi Erdemir, lideri Bölükbaþý'na, yolsuzluk iddialarýný içeren dosyada somut kanýtlar olmadýðýný söyledi. Bölükbaþý ise, yanýk kokusu almýþ olacak ki; iþin üstüne gidilmesini istiyordu.
Böylesine gergin bir ortamda Bölükbaþý, ilaçla intihara teþebbüs etti. Gülhane Askeri Hastanesi'ne kaldýrýlan MP lideri ölümden döndü.
Osman Bölükbaþý'ndan Veciz Sözler
Zengini hayýrsýz evlât, politikacýyý kör inat, memuru da süslü avrat batýrýr.
Köpek, her avcý ile ava gider. Yeter ki, kemik atan bulunsun.
YARIN
* Bölükbaþý, ses sanatçýsý Behiye Aksoy'a âþýk oldu mu
* Niçin, "Erciyes Daðý kadar derdim var" diyordu
* Demirel'in konuþma rekorunu hangi meydanda kýrdý
Hulusi TURGUT
|
